“တၢ်မံမီၢ်လၢယဆၢမံမီၢ်တစိၤလၢယသး”

တၢ်ကွဲးမၤလၤကပီၤကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢမုၢ်နံၤၦဲၤထီၣ်(၇၀)၀ီတ၀ီ
လၢတံနိ(သ၀ီတါ)

ဖံးဖံးမၤမၤတယံာ်ဘၣ်သလ့ၤလါတုၤအိၣ်ကဒီးၦၤလံမၤလဲၣ်ႉ ယဲတဂၤ သလ့ၤထ့ကူာ် မ့ၢ်တုၤအိၣ်ယၤတဘျီ လၢ်လၢ်တၢ်ဂိၢ်ခါပစီၤထံဖိတဖၣ်ဒုးမံမီၢ်၊ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤယၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအပူၤကွံာ်ကညီဖိအတၢ်လဲၤ ခီဖျိဘၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်ထီဘိန့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်သးလၢအလီၤဘှံးတဖၣ် ဟဲဆှိၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤ၊ ဂံၢ်ဘါလၢအလီၤစၢ်တဖၣ်ဟဲထီၣ်ကဒါက့ၤ၊ တၢ်မုၢ်လၢ်လၢဘူးတ့ၢ်မးကလီၤမၢ်တဖၣ် ဟဲအိၣ်ဖျါထီၣ်ကဒါက့ၤ ဒ်မုၢ်ဧူၢ်ထီၣ်လၢမုၢ်ဘူးကဆ့ၣ်ထီၣ်အဆၢကတီၢ်အသိးထီဘိန့ၣ်လီၤႉ

ယံာ်ဒုယံာ်တ့ၢ်မးတဆဲးဖိလံႉ ယၤဖှိၣ်န့ၣ်တ၀ာ်ဘျဲၣ်လံသၢၣ်ႉ မ့ၢ်ဘၣ်တဲအီၤလၢတၢ်ဆၢကတီၢ်လီၤ တံၢ်လီၤ ဆဲးတခီပူၤကွံာ်အနံၣ်(၇၀)တီတီလံမီၣ်ႉ တၢ်ဆၢကတီၢ်တခီမ့ၢ်၀ဲ ၁၉၄၉နံၣ် လါယနူၤအါရံၤလီၢ်ခံကတၢၢ်တနွံႉ ကညီဖိဒီးအတၢ်မၤနၢၤအဆၢကတီၢ်အခါန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲန့ၣ်အခါ(ဖဆပလ)သုးဖိအၦၤနီၣ်ဂံၢ်ခံကထိဘျဲၣ်အိၣ်ဆီလိၤအသးဖဲနိၣ်တၢ်မျၢ်(အင်းစိန်)ဒီးသမဲကျဲဖးဒ့ဟီၣ်က၀ီၤဒီအတၢ်ပညိၣ်တခီမ့ၣ်၀ဲကဟံးန့ၢ်ဆူၣ်က့ၤကျိအိၣ်လၢၦၤကညီစုပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉကညီသုးဖိတခီအိၣ်၀ဲဖဲနိၣ်တၢ်မျၢ်သမဲဒီးကၠိးကိဟီၣ်က၀ီၤပူၤလီၤႉ ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်၀ဲသုးခိၣ်သၣ်အ့ကၠီၣ်အပၢၤကီၢ်သုး(UMP)ဒီး ကညီ ဂၢၤသးတဖၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးၦၤကအိၣ်ခံကယၤဘျဲၣ်လီၤႉ လၢမူကျာ်တိၢ်(မဂ်လာဒုံ) ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်တၢ်လီၢ်တခီ သုးခိၣ်ဒိၣ်အီၣ်စ့ၣ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲ၀ဲကျိဖးဒိၣ်ကညီသုးဒ့အိၣ်ခံဒ့ဒီးကညီသုးနဲၣ်ဖျါအိၣ်စ့ၢ်ကီးဖဲန့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်အခါ ဘၣ် ဆၢၣ်ဘၣ်တီၤလၢကညီသုးရ့ၣ်(၂)အိၣ်လၢပျ့ၣ်(ပြည်)ဟဲက့ၤတုၤက့ၤတဒူၣ်ဖဲသမဲလၢကထုးထီၣ်သုးတၢ်အီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ

မ့မ့ၢ်ကညီသုးရ့ၣ်(၁)ဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤလၢသုးခိၣ်ဒိၣ်မ့မီၣ်န့ၣ်အိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲတီအူဟီၣ်က၀ီၤ ကညီသုးရ့ၣ်(၂)အိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲပျ့ၣ်ဟီၣ်က၀ီၤ ဒီးကညီသုးရ့ၣ်(၃)အိၣ်ဆီလီၤအသးလၢစကဲ မါတလ့ဟီၣ်က၀ီၤန့ၣ်လီၤႉ

၁၉၄၉နံၣ်လါယနူၤအါရံၤ(၃၁)သီအနံၤ၊ ဘၣ်ဖဲမုၢ်ဆ့ၣ်၀ါ ထီၣ်သီသီဂီၤခီ(၆) နၣ်ရံၣ်ၦၤတနီၤနီၤ ဒၣ်လဲာ်မံတပၢၢ်ထီၣ်ဒၣ်လဲာ်ဒံးဘၣ်ႉ လၢတၢ်ချၢတခီဘှ့ၣ် မုၢ်ပစီၤလီၤတၢ်ခုၣ်ဒိၣ်မးႉ မ့ၢ်လၢဘှ့ၣ်မုၢ်ပစီၤလီၤအဃိကွၢ်စိတၢ်ယံာ်တဖျါအါအါဘၣ်ႉ (ဖဆပလ)အသုးလၢ သမဲတဖၣ်ဟံးန့ၢ် တၢ်ခွဲးတၢ် ယာ်အံၤဒီးဟဲထီၣ်ကစီၤခး၀ဲၦၤကညီအိၣ်လၢခ၀ဲခၠၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉတၢ်ဒုးကဲထီၣ်၀ဲလၢပယီၤဒီးကညီဂၢၤသးတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤလံႉ လီၢ်ခံကတၢၢ်ပယီၤတဖၣ်ဘၣ်ဂုၤကဒါက့ၤအခံၦဲၤဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးန့ၣ်လီၤႉ

တုၤမ့ၢ်တၢ်ကစီၣ်ဟူထီၣ်လၢ(ဖဆပလ)ပယီၤသုးတဖၣ်ဟဲထီၣ်ဒုးၦၤကညီလၢသမဲဒီးနိၣ်တၢ်မျၢ်လံတဘျီဃီသုးခိၣ်ဒိၣ်အီၣ်စ့ၣ်ဒီးအၦၤတဖၣ်ဟဲလီၤ၀ဲဆူနိၣ်တၢ်မျၢ်လၢကတိစၢၤမၤစၢၤကညီဂၢၤသးအဂီၢ်လီၤႉ တဟါဃီဖဲန့ၣ် သုး ခိၣ်ဒိၣ်အီၣ်စ့ၣ်ကိးထီၣ်အၦၤတဖၣ်ဒီးလဲၤ၀ဲဆူမူကျာ်တိၢ်သုး၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်ဘၢၣ်ဖျိဟံးန့ၢ်၀ဲကျိဒီးကျိချံမျီာ်သၣ်တဖၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်၀ံၤဟဲက့ၤစိာ်၀ဲဆူနိၣ်တၢ်မျၢ်လၢသိလ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ကညီဖၠၣ်စိမိၤကၠိဖိလၢ၀့ၢ်တကူၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီးဟဲလီၤ၀ဲဆူနိၣ်တၢ်မျၢ်လၢကတိစၢၤမၤစၢၤအၦၤကလုာ်အဂီၢ်လီၤႉ နိၣ်တၢ်မျၢ်လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီးနုာ်လီၤမၤစၢၤ တၢ်လၢအလိၣ်တဖၣ်လီၤႉ ကျိလၢတၢ်ဟဲက့ၤစိာ်အီၤလၢမူကျာ်တိၢ်တဖၣ် တၢ်နီၤလီၤန့ၢ်ဆူအ၀ဲသ့ၣ်ဒီး ၦၤကမျၢၢ်တဖၣ်လီၤႉ လၢကျဲဒ်အံၤန့ၣ် လၢစှၤကိာ်သီအတီၢ်ပူၤ ကညီၦၤဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤအနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲလၢ တကထိဘျဲၣ်ဖဲနိၣ်တၢ်မျၢ်န့ၣ်လီၤႉ ကညီဖိတဖၣ်နုာ်လီၤဒုးန့ၢ်က့ၤနိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်လၢ ပယီအစုပူၤဒီးပျၢ် ထူၣ်ဖျဲးထီၣ်ကွံာ်ၦၤဃိာ်ဖိလၢဃိာ်ပူၤအဂၤခံကထိဘျဲၣ်လီၤႉ ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢစးထီၣ်လံႉႉႉ ကျိၣ်ဒီးကွဲၤတၢ်ပနီၣ်ကညီသုးနီၣ်တယၢ်တဖၣ်ယူၤ၀့ၤ၀ီၤလၢတၢ်ဒုးပျီပူၤကျိချံမျီာ်သၣ်အကျါလံႉႉႉ

ဖဲန့ၣ်ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်အူနူးထုးထီၣ်နဲၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်ဆူ အသုးမုၢ်ဒိၣ်ပူၤ လၢကဘၣ်ဒုးဆီၣ်ဖျိးကွံာ် ၦၤကညီ တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်ဆၢကတီၢ်ခါ ကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်အဖီလာ်သုးရ့ၣ်(၁ႉ၂ႉ၄)သၢရ့ၣ်အံၤ ဘၣ်ဖဲပူထီၣ်ထီဒါ က့ၤအူနူးပဒိၣ်ဒီး အိၣ်ၦိၤမၤစၢၤ၀ဲကီၢ်ပယီၤခီမၠူးနံးကရၢ အခါန့ၣ်လီၤႉ နိၣ်တၢ်မျၢ်တၢ်ဒုးစးထီၣ်န့ၢ်ခံနွံလံႉ

ကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်အဖီလာ်ကခၠ့ၣ်သုးရ့ၣ်(၁ႉ၃)ခံရ့ၣ်န့ၣ်ခါပတာ်ကွံာ်ကိတိာ်ခိၣ်အူနူးအတၢ်နဲၣ်လီၤဒီးဟဲဖီၣ်လိာ်စုမၤသကိးက့ၤတၢ်ဒီးကညီသုးရ့ၣ်(၁)ဒီးဒုးထီဒါက့ၤ(ဖဆပလ)အပဒိၣ်န့ၣ်လီၤႉ လၢကျဲဒ်အံၤန့ၣ်ကညီဖိအဂံၢ် အဘါဟဲဆူၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်တဒိးကွဲဘၣ်ႉ ကညီသုးဒီး ကခၠ့ၣ်သုးပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးထီၣ်ဒုး ၀့ၢ်လၢကီၢ်ပယီၤထးခီတဘျီဃီမၤနၢၤတၢ်ချ့မးလီၤႉ

လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤထီၣ်(၁၃ ၁၄ ၁၅)သီ၊ သၢသီလၢာ်ကခၠ့ၣ်သုးခိၣ်နၢ်ဒီး ကညီခိၣ်နၢ်တဖၣ် တၢၣ်ပီၣ်တဲ သကိးတၢ်ဖဲတီအူ(အံစတူး)သုးခိၣ်စီၤလိၣ်အဟံၣ်၀ံၤလၢခံတနံၤ ၁၆. ၂. ၄၉ ဂီၤခီ နၣ်ရံၣ်တဆံဆၢကတီၢ် အ၀ဲသ့ၣ်ထုးလီၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဂီၢ်လီၤႉ တဟါဃီန့ၣ် ကညီသုးဒီးကခၠ့ၣ်သုးဒီးဂၢၤ သးလၢတ ပၣ်ဃုာ်ဒီးကျိတဖၣ်လၢတၢ်ကဒုးထီဒါ(ဖဆပလ)ပဒိၣ်အဂီၢ်ဟးထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢယ့ၣ်တၣ်ရှ့ၣ်၀့ၢ်ဒီးလဲၤထီၣ်၀ဲဆူကီၢ်ပယီၤထးခီလၢသိလ့ၣ်တနီၤဒီးလၢလ့ၣ်မ့ၣ်အူတနီၤလီၤႉ

ကညီသုးဒီးကခၠ့ၣ်သုးပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးထီၣ်ဒုး၀ဲမၠိးလး၀့ၢ်လၢမုၢ်နၤခီ တၢ်ဒုးယံာ်ခံနၣ်ရံၣ်ဒီး မၠိလး၀့ၢ်လီၤဆူပၦၤအစုပူၤလီၤႉ ၁၇. ၂. ၄၉အနံၤ ပၦၤဒုးမၤန့ၢ်ကဒီးပၠီၣ်ပွဲၣ်၀့ၢ် ဖဲန့ၣ်၀့ၢ်ပၢၤကီၢ်ဖိအဂၤခံဆံဘျဲၣ် ဟဲပာ်လီၤတၢ်စုက၀ဲၤဆူကညီသုးအအိၣ်ႉ ကညီသုးလဲၤမၤထူၣ်ဖျဲးထီၣ်ကွံာ်ကညီပၢၤသုး(UMP)အဂၤ တကယၤယဲၢ်ဆံလၢဒုၣ်ဒါပယီၤဖီၣ်ဃာ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ၂ ၀. ၂. ၄၉အနံၤပၦၤဒုး၀့ၢ်မ့းထံၣ်လၣ်(မိတ္တိလါ)တၢ်ဒုးဆူၣ်မးတၢ်သံတၢ်ၦၢ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအိၣ်တနီၤလီၤႉ လီၢ်ခံကတၢၢ်ပၦၤဒုးမၤန့ၢ်၀့ၢ်ဒီတဖျၢၣ်ဒီးဖီၣ်သမူန့ၢ်ပယီၤသုးခိၣ်ဒိၣ်မီၣ်မီၣ်ဒီးသုးခိၣ်ဒိၣ်ဒီၢ်စ့ၣ်ဒီးသုးခိၣ်အဂၤယဲၢ်ဂၤန့ၣ်လီၤႉ

ဖဲလါမးရှးထီၣ်န့ၣ်ကညီသုးခိၣ်စီၤအူဒီးကခၠ့ၣ်သုးခိၣ်နီၣ်စဲခံဂၤတီခိၣ်ရိၣ်မဲဒိးထီၣ်ကဘီယူၤတဂၤတဘ့ၣ်ဒီးအၦၤသုးဖိတဖၣ်လၢမ့းထံၣ်လၣ်ကဘီယူၤပျီ ဒီး လဲၤထီၣ်ဒုး၀့ၢ်မ့ၣ်မၠိး(မေမြို့)လီၤႉ မ့ၣ်မၠိးလီၤဆူပၦၤအစုပူၤညီကဒၣ်ဒီး ပၦၤမၤထူၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ကွံာ်ကညီသုးခိၣ်နၢ် ပဒိၣ်ပၦၢ်ဒီး ကမျၢၢ်တဖၣ်လၢဒုၣ်ဒါဖီၣ်ဃာ်အီၤ ဖဲမ့ၣ်မၠိးသုးတၢ်ဒုးဃာ် အလီၢ်န့ၣ်လီၤႉ ကညီသုးခိၣ်လၢတၢ်မၤထူၣ်ဖျဲးထီၣ်ကွံာ်အီၤအကျါပၣ်ဃုာ်ဒီးသုးက့ခိၣ်ခၠံးခ့ၣ်၊ သုးခိၣ်ဒိၣ်ဒီၣ်လဲန် ၊ သုးခိၣ်ကျၢၢ်စမံးဒိန်ဒီးအဂၤတဖၣ်လီၤႉ

သုးခိၣ်မ့မီၣ်ဒီးအၦၤတဖၣ်ဒုးမၤန့ၢ်၀့ၢ်သၣ်စံၣ်၊ ဒီးမါတလ့၀့ၢ်လီၤဆူကခၠ့ၣ်ဒီး ကညီသုးအစုပူၤဖဲ ၁၁§၃§၄၉သီ အနံၤန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ဒုးလၢချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်၊ ဒဲးအူ၊ ကတိး ဖယါကၠံတဖၣ်မ့ၢ်တၢ်ဒုးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အဃိ တၢ်သံတၢ်ၦၢ်အိၣ်အါမးလၢခံခီခံကပၤန့ၣ်လီၤႉ ကညီသုးဒီးကခၠ့ၣ်သုးပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သး ထီၣ်ဒုးယိၤကီၢ်စဲၣ်၀့ၢ်တီၣ်ကၠံဒီး လါရှိလီၤဆူကညီဒီးကခၠ့ၣ်စုပူၤခဲလၢာ်စ့ၢ်ကီးလီၤႉ တၢ်ဒုးယံာ်၀ဲသၢလါအတီၢ်ပူၤကီၢ်ပယီၤလီၤဆူကညီစုပူၤခဲလၢာ် အူနူးပဒိၣ်အတၢ်စိတၢ်ကမီၤတအိၣ်လၢၤ ပၢက့ၤတၢ်န့ၢ်ဒၣ်ဖဲ ၀့ၢ်တကူၣ်၀့ၢ်ဧိၤန့ၣ်လီၤႉ

လၢတၢ်န့ၣ်အဃိဆၢကတီၢ်ဖဲ ၁၉၄၉နံၣ်အခါ ထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ကစီၣ်လၢအကွဲးကီၢ်ပယီၤအဂ့ၢ်တဖၣ် ကိးဒၣ်လဲာ်အူနူးလၢပဒိၣ်လၢ “၀့ၢ်တကူၣ်နွံတၢၣ်ပဒိၣ်”န့ၣ်လီၤႉ အဂ့ၢ် ဒ်အံၤဖဲန့ၣ် အခါ၀့ၢ်တကူၣ်လဲၢ်ဒၣ်ထဲနွံတၢၣ် အဃိလီၤႉ ကီၢ်ပယီၤဒီတဘ့ၣ်ဖဲန့ၣ်ခါအိၣ်က့ၤလၢ ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအနီၣ်တယၢ်ဖီလာ်ခဲလၢာ်လံလီၤႉ
ယံာ်တ့ၢ်မး(၇၀)နံၣ်လံဘၣ်ဆၣ်ကိးနံၣ်ဒဲးဖဲယနူၤအါရံၤ(၃၁)မ့ၢ်တုၤဃီၤက့ၤတဘျီလၢ်လၢ်ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအခီၣ်ထံးသီသီအတၢ်မၤနၢၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤဟဲဖျါထီၣ်ကဒါက့ၤလၢယသးအတၢ်ထံၣ်မှံအပူၤဒ်မဟါတဟါတၢ်မၤသးအသိးန့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်သးလၢအလီၤဘှံးတဖၣ်ဟဲဆှိၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤ ဂံၢ်ဘါလၢအလီၤစၢ် တဖၣ်ဟဲ ဆူၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤ တၢ်မုၢ်လၢ်လၢဘူးတ့ၢ်မးကလီၤမၢ် ကွံာ်တဖၣ်ဟဲဖျါထီၣ်ကဒါက့ၤဒ်မုၢ်ဧူၢ် ထီၣ်လၢမုၢ်ဘူးကဆ့ၣ်ထီၣ်အဆၢကတီၢ်အသိးန့ၣ်လီၤႉ

မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တခါလၢအလဲၤပူၤတ့ၢ်ယံာ်တ့ၢ်မးလံဒ်တၢ်မံမီၢ်တခါအသိဘၣ်ဆၣ်၊ လၢယဂီၢ်န့ၣ် ၁၉၄၉နံၣ်ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအတၢ်မၤနၢၤတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤကအိၣ်တ့ၢ်စဲထီၣ်ဃာ်ဒၣ်လၢယခိၣ်နူာ်ပူၤ၊ လၢယသွံၣ်ယထံအကျါ၊ လၢယကံၢ်ယလဲအပူၤဒီးကမ့ၢ်တၢ်မံမီၢ်လၢယဆၢမံမီၢ်အီၤတစိၤလၢယသးန့ၣ်လီၤႉ