တံနိ(သ၀ီတါ)
ဖိသၣ်နီၢ်ဆံးသးစၢ်ခဲအံၤတဖၣ်ဒိၣ်ထီၣ်ဘၣ်၀ဲလၢစိၤတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီခ့ခါဆၢကတီၢ်အဃိတၢ်ဆၢကတီၢ်မ့ၢ်ချုးဒီးတၢ်မ့ၢ်ကၢၣ်အသးန့ၣ်သူလၢာ်ကွံာ်၀ဲအတၢ်ဆၢကတီၢ်တဖၣ်လၢတၢ်ကွၢ်ကွဲၤဟူဖျါတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤကွၢ်တၢ်ဂီၤမူလၢနီၢ်ကစၢ်ဟံၣ်ပူၤဂဲၤလိာ်ကွဲခီၣ်ဖၠူထၢၣ်တၢ်လိာ်ကွဲ( TV Game )န့ၣ်လီၤႉမ့တမ့ၢ်ဘၣ်တခီမိပါဟးလိာ်ကွဲက့ၤအ၀ဲသ့ၣ်ဆူတၢ်ဟးကသုၣ်အလီၢ်လၢအမ့ၢ်၀ဲဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိကရၢၢ် ကမျၢၢ်တၢ်အိၣ်ကသုၣ်ဖိကရၢၢ်ဖိသၣ်တၢ်လိာ်ကွဲကရၢၢ်ဒီးဆူတၢ်လီၢ်ဒ်န့ၣ်တဖၣ်လီၤႉ
တၢ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤဒိၣ်မးလၢဖိသၣ်နီၢ်ဆံးတဖၣ်ကမၤအါထီၣ်ဘၣ်အတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဒီးခိၣ်နူာ်အတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉဘၣ်ဆၣ် ဒ်န့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ထွဲအဖီခိၣ်တၢ်ဂ့ၤအိၣ်ဒီးတၢ်အၢအိၣ်၀ဲအသိးတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအိၣ်ဒီးတၢ်ဆံးလီၤစှၤလီၤအိၣ်၀ဲစ့ၢ်ကိးလီၤႉဒ်စိၤခ့ခါစဲးဖီကဟၣ်တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအတၢ်ပီးတၢ်လီဒီးစဲအ့ၣ်ပတီၢ်ထီတၢ်ကူၣ်သ့တၢ်မၤလိတဖၣ်မၤလဲၤထီၣ်လဲၤထီတဖၣ်အံၤမၤဆံးလီၤစှၤလီၤမၤဟါမၢ်ကွံာ်၀ဲၦၤတကလုာ်အတၢ်ဆဲးတၢ်လၤ အထူသနူလီၢ်လံၤဃံလၤတဖၣ်အိၣ်အါမးလၢဖံဖုမိၢ်ပၢ်လၢညါတစိၤဟ့ၣ်သါတ့ၢ်ၦၤန့ၣ်လီၤႉ
လၢပနီၢ်ဆံးခါတစိၤန့ၣ်ကွဲၤဟူဖျါလၢပကကွၢ်အီၤခီၣ်ဖၠူထၢၣ်တၢ်ဂဲၤလၢပကလိာ်ကွဲအီၤဒ်အံၤန့ၣ်တအိၣ်ဒံးဘၣ်ႉလၢတၢ်န့ၣ်တဖၣ်အလီၢ်မုၢ်မ့ၢ်ဟါလါမ့ၢ်ကပီၤလီၤအဆၢကတီၢ် ပ၀ဲဖိသၣ်တဖၣ်ပမံနီၤဖှိၣ်၀းတရံးလၢပဖံပဖုအကပၤ မ့တမ့ၢ်လၢပမိပါပုၢ်၀ဲၢ်ကပၤ ပမၢအ၀ဲသ့ၣ်တဲန့ၢ်ၦၤတၢ်လၢပျၢၤပူဖိတဖၣ်တယုၢ်၀ံၤတယုၢ်ပကနၣ်အီၤဘျဲတသ့နီတဘျီဘၣ်ႉတၢ်တဲပူလၢအ၀ဲသ့ၣ်တဲန့ၢ်ၦၤတဖၣ်မ့ၢ်၀ဲမုၣ်လၢၤကၢၤအပူ စီၤပၤညၣ်ပဲာ်၀ါအပူ အံၣ်မီလ့ဒီးထီပျီာ်ဖီ ခုၣ်နီၣ်လ့ဒီးနီၢ်မုၣ်အ့ မုၣ်ယဲၤဖဲ ဖါဃၢၣ်ဃးအပူ နီၢ်အ့ၣ်မၢၤအပူ မီၢ်သြီာ်နိာ်ဒီးနီၢ်ခၣ်ရံး တနၢ်တူၢ်စီလဲၤဒုးသုးႉႉႉဒီးပူအဂၤတဖၣ်အိၣ်၀ဲအါမးလီၤႉပူလၢပျၢၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဟ့ၣ်ပလီၢ်ၦၤလၢတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီအဂ့ၢ် ဟ့ၣ်ဒုးဆူၣ်ထီၣ်တၢ်အဲၣ်ပၦၤကလုာ်သးသဟီၣ် ပကသ့ကဟုကယာ်က့ၤပၦၤကလုာ်လၢကျဲဒ်လဲၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်သးအတၢ်သ့ၣ်ညါအါမးခီဖျိပကညီပူလၢပျၢၤတဖၣ်အံၤအိၣ်န့ၣ်လီၤႉပ၀ဲဖိသၣ်နီၢ်ဆံးတဖၣ်အဂီၢ်ပူလၢပအဲၣ်ကတၢၢ်ဒီးပကနၣ်အီၤဘျဲတသ့နီတဘျီဘၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ ဆီဖိပဲအ့ၣ်နီလၢထံလူၤသၣ်အပူၤထံလူၤသၣ်သ့ၣ်ဖးဒီးတၢ်ဖိညီၤဘၣ်ဃ့ၢ်ကွံာ်အပူ ဒီးဖိၣ်ဃအပူထီရီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ၦိၢ်ၦီၤန့ၣ်အိၣ်၀ဲခံကလုာ် တၢတကလုာ်န့ၣ်ပၦိၢ်ၦီၤအီၤဒ်တၢ်ကတိၤမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤပတဲတၢ်အသိးဒီးတကလုာ်န့ၣ်ပၦိၢ်ၦီၤအီၤလၢထါအကျိာ်လီၤႉ၀ဲပအိၣ်လၢပၢၤထံးပတနၢၤထါဘၣ်အဃိပၦိၢ်ၦီၤန့ၢ်လိာ်သးတၢ်လၢတၢ်ကတိၤမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤအကျိာ်လီၤႉတၢ်ၦိၢ်ၦီၤဒီးအစၢတနီၤလၢပနီၢ်ဆံးခါပမၤအီၤမ့ၢ်ဒ်အံၤ
ႉၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် ပနၢ်မိၢ်ဃဲၤလီၤစုၣ်ထံ (ပၤဒိးအီၣ်ဘၢ)
ႉၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် ကၠီးကၠ့ဒ့ဟးကွၢ်ဟုၣ်တၢ် (ဒုကလၤ)
ႉၦိၤၦံၤၦိၤၦီၢ် လဲၤအခါနံၤဃဲးနံၤဃိ ဟဲက့ၤဒီးမဲာ်ထံမဲာ်နိ (ၦၤလဲၤ၀ဲအီၣ်ထံဒီးထံတၢၢ်)
ႉၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် ဖုဒူကူသံးနံးကၢ်ချံး ၦၤမုၣ်ကနီၤဖိလီၤဒံး (ထးဂဲာ်ကူးဘု)
ႉၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် တခုခိၣ်နီၢ်တခုခံနီၢ်၀ဲ (ၦၤခွီလုၣ်)
ႉၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် နံၣ်ဘၣ်ယိၤဖိလီၤတ့ဃိၣ် (တၢ်စူၤလီၤသီထိးကလဲာ်အ၀ဲ)
ႉၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် တလဲထီၣ်အနံၣ်ထဲကွံာ်အဆူၣ် (အိးအီၣ်ဘုခ့သၣ်အဖံးထုးကွံာ်အဆူၣ်)
ႉၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် ပယီၤ၀ံခိၣ်လီၤလာ်ကု (နါဒ့၊နါစ့ၤ)
ႉၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် ဆီအိၣ်အိလၢကၢၢ်ကိာ်လာ် (ၦၤအ့ၣ်နီ)
ႉၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် အဒၢးပူၤအိၣ်အကျဲစၢၤတအိၣ် (၀ၣ်အိပူၤ)
ႉၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် အကျဲစၢၤအိၣ်အဒၢးပူၤတအိၣ် (ပသံး၊ထံဖှံၣ်)
ႉၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် အဖိပယီၢ်ဒံးဒူးအမိပဖူလဲးဖူသူ (ဃီသွါဒီးဃီတၢၢ်)
မ့မ့ၢ်ဖိသၣ်အိၣ်လၢကစၢၢ်ခံကလိလိၤတဖၣ်အမိၢ်အပၢ်မ့ၢ်ၦၤမၤလုၢ်အုၣ်ထါသ့အဃိအ၀ဲသ့ၣ်အါတက့ၢ်ပျိၢ်ၦီၤန့ၢ်လိာ်အသးလၢထါအကျိာ်လီၤႉအ၀ဲတဂၤသ့ကွၢ်အီၤလၢထါအကျိာ်ဒီးၦၤစံးဆၢတၢ်စ့ၢ်ကိးစံးဆံးက့ၤအီၤလၢထါအကျိာ်လီၤႉတၢ်ၦိၢ်ၦီၤလၢထါအကျိာ်တနီၤမ့ၢ်ဒ်အံၤ
၁ႉကပီၤတၤသူအီၣ်ယုၢ်လါ ဖးကွၢ်အခီမီၣ်တခွါ
ကပီၤတၤသူအီၣ်ယုၢ်လါ တခွါၦိၢ်ၦီၤတဘ့ၢ်တြၤႉ (တဘံၣ်ဃၤ)
၂ႉတၢ်ဒိၣ်မုၢ်ထီထီၣ်အဒံး တခွါနးကွၢ်အမံၤ
တၢ်ဒိၣ်မုၢ်ထီထီၣ်အဒံး တခွါၦိၢ်ၦီၤတၢ်အၢၣ်ဒံ
၃ႉထိၣ်ကီးနီာ်လီၤတဲာ်လၢပျီ တခွါနဖးကွၢ်အခီ
ထိၣ်ကီးနီာ်လီၤတဲာ်လၢပျီ တခွါၦိၢ်ၦီၤခုၣ်ထံဖီ
၄ႉထံထီၣ်တသြုးလီၤတသြုး တခွါနဖးကွၢ်မနု
ထံထီၣ်တသြုးလီၤတသြုး တခွါၦိၢ်ၦီၤၦၤယီၢ်ဘု
၅ႉယုၢ်ဟဲသ့ၣ်ဃ့၀ၣ်ကလီၤ တခွါနဖးကွၢ်အခီ
ယုၢ်ဟဲသ့ၣ်ဃ့၀ၣ်ကလီၤ တခွါၦိၢ်ၦီၤဟီၣ်လ့ၢ်၀ီၤႉ
ပၦၤကလုာ်ထူရူၢ်ဆဲးလၤဒီးအတၢ်စဲၤတၢ်ဒွဲ အတၢ်သ့ကျံဃ့လၤလၢဖံဖုမိၢ်ဒိၣ်ပၢ်ဒိၣ်လၢပျၢၤမၤယုၤပာ်တ့ၢ်န့ၢ်ၦၤတဖၣ်ခဲအံၤလီဘၢဟါမၢ်န့ၢ်က့ၤၦၤဘူးကလၢာ်တ့ၢ်မးဃၣ်ဃၣ်လံႉလီၤဆီဒၣ်တၢ်ကညီစၢၤသွဲၣ်သီအိၣ်လၢခူပူၤ၀့ၢ်ပူၤဒီးအိၣ်လၢထံဂုၤကီၢ်ဂၤထံဒိၣ်ကီၢ်လဲၣ်တဖၣ်တသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ထွံက့ၤလၢၤအၦၤကလုာ်အတၢ်စဲၤတၢ်ဒွဲ(စဲၤဒွဲပီညါ)လၢအဃံလၤလီၤအဲၣ်တဖၣ် အထူရူၢ်ဆဲးလၤလၢလီၤသးစၢၢ်ဆၢထုးန့ၣ်သူၣ်ထုးန့ၢ်သးတဖၣ်အဂ့ၢ်လၢၤဘၣ်ႉတၢ်ဟ့ၣ်သါလၢမှံၤၦၢ်ဖံဖုဖးဒိၣ်လၣ်ညါမၤယုၤပာ်တ့ၢ်န့ၢ်ၦၤတဖၣ်မ်အသုတလီၤမၢ်ကတၢၢ်ဟးဂီၤကွံာ်န့ၢ်ၦၤဖဲပစိၤ လၢပတပာ်လုၢ်ပာ်ၦ့ၤပၢၤဃာ်ကျၢၤအီၤဘၣ်အဃိတဂ့ၤန့ၣ် ပကြၢးတိာ်သူၣ်ပာ်သးအီၤလၢပသးတၢ်သ့ၣ်ညါအပူၤယိာ်ယိာ်ကိးနီၢ်ဂၤဒဲးန့ၣ်လီၤႉ
လီၤဆီဒၣ်တၢ်ကညီလံာ်လဲၢ်ဒီးစဲၤဒွဲပီညါတကွီၣ်ပူၤအကျါအဒ့ဖိတဒ့လၢအမ့ၢ်၀ဲ ကညီဖိအတၢ်ၦိၢ်ၦီၤ တဖၣ်န့ၣ်မ်အသုတလီၤဘၢဟါမၢ်ကွံာ်တဂ့ၤအဂီၢ်ကၠိသရၣ်တဖၣ်အမူဒါအိၣ်ဖးဒိၣ်လၢတၢ်ဘၣ်မၤယုၤဂဲၤလိန့ၢ်က့ၤကၠိဖိတဖၣ်လၢတၢ်မၤလိအဆၢကတီၢ်ခါန့ၣ်အလီၢ်စ့ၢ်ကိးလီၤႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိကညီတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့၀ဲၤကျိၤ(KED)ထုးထီၣ်၀ဲလံာ်ဖးအပူၤတၢ်ဃုထၢပၢနုာ်ဃုာ်၀ဲဒီး ကညီအတၢ်ၦိၤၦံၢ်ၦိၤၦီၢ် လၢတၢ်ကမၤလိန့ၢ်က့ၤကၠိဖိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉမ်ပကမၤဖျါထီၣ်သကိးက့ၤပၦၤကလုာ်အတၢ်ဃံတၢ်လၤထူရူၢ်စဲၤဒွဲလၢဖံဖုလၢပျၢၤဟ့ၣ်သါတ့ၢ်ၦၤတဖၣ်အံၤလၢကၠိလၢကီၢ်အပူၤလၢသရၣ်သိၣ်လိတၢ်တဖၣ်အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအသနၢၣ်န့ၣ်တက့ၢ်ႉ
တံနိ(သ၀ီတါ)
