လါအ့ဖြ့ၣ် ၅ သီႇ၂၀၁၉ နံၣ်ႇ စီၤထိလ့
နီၢ်အိလးလၢမ့ၢ် ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ၦၤဃိာ်ဖိလီၢ်လံၤဒီး အမၤတ့ၢ်တၢ်လၢပၣ်တံၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးလၢ(၁၀)နံၣ်ဘျဲၣ်တဂၤအံၤ ကက့ၤမၤကဒါက့ၤ ပၣ်တံၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဂ့ၢ်စံး၀ဲဖဲ အ့ဖြ့ၣ်, ၅သီအနံၤန့ၣ်လီၤ.
၁၉၉၀ ကမျၢၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးကရူၢ် ကဒုးအိၣ်ထီၣ် ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ်တဖုအဂီၢ် မၤ၀ဲတၢ်ထံၣ်လိာ်တဲသကိးအမူး ဖဲ၀့ၢ်တကူၣ်ႇ ဘိၣ်တထီၣ်ကျဲမုၢ်ႇရၣ်မကရ့ၣ်ရှ့ၣ်ဘျီၣ်ပူၤအကတီၢ် နီၢ်အိလးစံးလီၤ၀ဲဒ်န့ၣ်လီၤ.
နီၢ်အိလးစံး၀ဲလၢ “တကီၢ်ခါ ဖဲတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဆီတလဲတၢ်မၤအကျိၤအကျဲအံၤ ပဟူးဂဲၤမၤတၢ်လၢ ပၣ်တံၣ်အချၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအံၤ တညီခဲလၢာ်ဘၣ်ႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ပညိၣ်အိၣ်လၢ ကနုာ်လီၤမၤ၀ဲ ပၣ်တံၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးလီၤႉ တိာ်ပာ်ယဲ ပၣ်တံၣ်လၢ ယကနုာ်လီၤပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်၀ဲ ၁၉၉၀ ကမျၢၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးတဖၣ် ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ပၣ်တံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ”အဂ့ၢ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
ကတီၢ်အံၤကီၢ်ပယီၤအပူၤ တၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ႇ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ႇ သဲစးတၢ်ဒိၣ်စိႇရခၢၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဒီး ထံတမၢၣ်တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ သဂၢၢ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲဒီး ထဲဒၣ်ပၣ်တံၣ်တဖုဧိၤ၊ တၢ်ကရၢကရိတဖုဧိၤန့ၣ် ဘှါဆှဲအီၤတန့ၢ်ဘၣ်အမဲာ်ညါ ဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤ ဘျီၣ်ဒိၣ်ချၢကဘၣ်ပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်အဂီၢ် လိၣ်၀ဲပၣ်တံၣ်တဖုအဃိ တၢ်ဆၢတဲာ်အိၣ်ထီၣ်လၢ ကနုာ်လီၤမၤ၀ဲ ဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအံၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ၁၉၉၀နံၣ် တၢ်ဃုထၢ ငၤပူးတီကီၢ်ဆၣ် ကမျၢၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စး နဲၣ်ရွဲၣ် အူဒ့ဘ့းလၣ်မၠ့းစံး၀ဲလီၤ.
“၁၉၉၀ ကမျၢၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးတဖၣ်အံၤ ၂၀၂၀တၢ်ဃုထၢအပူၤ တမ့ၢ်လၢကနုာ်လီၤတၢ်ဃုထၢဘၣ်ႉ တမ့ၢ်လၢကနုာ်လီၤဃုထၢ သးလၢကလုာ်ဒူၣ်ကီၢ်စဲၣ်သ့ၣ် တဖၣ်အပူၤဘၣ်ႉ ကပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢကသူၣ်ထီၣ်သကိး ကီၢ်စၢဖှိၣ်တခါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ”အဂ့ၢ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
ကညီကလုာ်ပၣ်တံၣ် ( KNP) ၦၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ မါထ့ၣ်၀့စ့ၣ်စံး၀ဲလၢ အ၀ဲထီၣ်ဃုာ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီး ၁၉၉၀နံၣ် ကမျၢၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးတဖၣ်အံၤ အိၣ်၀ဲအသိး တၢ်တူၢ်ခီၣ်ပာ်သးလၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအပူၤဒ်သိးလိာ်အသးအဃိ လၢတကဒုးအိၣ်ထီၣ် ပၣ်တံၣ်တခါအံၤ တူၢ်လိာ်၀ဲဒၣ်လၢတၢ်သးခုအပူၤအဂ့ၢ် စံးလီၤ၀ဲဖဲ တၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်သကိး တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ၀ဲန့ၣ်အပူၤ ၁၉၉၀နံၣ်ကမျၢၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးတဖၣ်ကရူၢ်ၦၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤႇ ၁၉၉၀ သံၣ်ဘီကီၢ်ဆၣ် ကမျၢၢ်ပၣ်တံၣ်ခၢၣ်စး အူခိၤထိအူဒီး ၁၉၉၀ ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးတဖၣ်ႇ (UNA)ကရူၢ် ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ႇ ၦၤတ၀ၢသီ ဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်တ့ၣ်ပၣ်တံၣ် ၦၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤဃုာ်ဒီးခၢၣ်စး(၃၀၀)ဘျဲၣ်ဟဲထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ၦၤဃိာ်ဖိလီၢ်လံၤ နီၢ်အိလးအံၤ ဖဲ ၁၉၈၈ နံၣ်ႇကီၢ်ပယီၤဒီဘ့ၣ် တၢ်ပူထီၣ်အကတီၢ် အ၀ဲနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်၀ံၤ နုာ်လီၤ၀ဲဆူ (NLD)ပၣ်တံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲ၂၀၀၅ နံၣ်န့ၣ် တၢ်ထုးထီၣ်ကွံာ် အီၤလၢ(NLD)ပၣ်တံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ အ၀ဲနုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီး ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်ကရၢကရိတဖၣ်ဒ်အမ့ၢ် ဒံၣ်မိၣ်ကရ့ၣ်စံၣ်ဒီး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ပိာ်မုၣ်ကရၢ (DPN), ၦၤထူစံာ်ဖိစၢဖှိၣ်ကရၢႇကလုာ်ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ်ဃူဖိးကရူၢ်(UNDO), ကီၢ်ပူၤ ကညီပိာ်မုၣ်ကရၢသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ခီဖျိလၢတၢ်နုာ်လီၤဟူးဂဲၤမၤတၢ်လၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဃိ နီၢ်အိလးအံၤဖဲ ၁၉၉၈နံၣ် ပယီၤပဒိၣ်သုးဖီၣ်ထၢနုာ်လီၤအီၤလၢဃိာ်ပူၤ အိၣ်၀ဲ(၁၈)ဘျီ ဒီးလီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ(၈)ဘျီ ဒီးအိၣ်တ့ၢ်ဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ ၄နံၣ်ဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤႉ
