လၢ-တံနိ(သ၀ီတါ)
လၢပနီၢ်ဆံးခါႇဖဲမုၢ်ဟါခီတချုးပမံဒံးဘၣ်လါကပီၤလီၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်ႇပဖံပဖုတဲယုၤက့ၤၦၤလၢပမှံၤပၦၢ်လၢညါတဖၣ်အတၢ်လဲၤခီဖျိႇအတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်နၣ်ယတူၢ်ဘၣ်အီၤဒ်တၢ်လၢပျၢၤႇတၢ်တဲမုာ်နၢ်အသိးန့ၣ်လီၤ.လၢအတၢ်တဲအကျါတၢ်ကတိၤတနီၤလၢယသးပ့ၤနီၣ်အီၤတနၢ်ဘၣ်ဒီးအိၣ်စဲထီဃာ်လၢယသးပူၤတုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ “သၣ်ကိၢ်ကွံထူးပျ့ၤထံလီၤပယီၤအိၣ်လဲလိာ်ပကီၢ်”“ထွံၣ်ဝဲးဘၢထိးခီၣ်လီၢ်”“သ့ၣ်ခိၣ်ဆၢၣ်ကျၣ်ၦၤကညီဖိဃ့ၢ်”(သစ်ငုတ်လည်းဆွေးကရင်လည်းပြေး)“ညၣ်လံၣ်သိလၢထံခံ”တၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤမ့ၢ်အအဲၣ်ဒိးစံးဘၣ်သးဝဲတၢ်မနုၤအဂ့ၢ်လဲၣ်န့ၣ်ယဆိမိၣ်ပဖိသးစၢ်ဒိၣ်ထီၣ်လၢစိၤခ့ခါခဲအံၤတဖၣ်တမ့ၢ်ကသ့ၣ်ညါက့ၤဝဲအခီပညီလၢၤဘၣ်.တၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤသးႇအထိးအနွံ(Evidence & Clue)လၢအဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်ပမှံၤပၦၢ်လၢပျၢၤတဖၣ်အတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်ဒီးအတၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်အတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်ဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်မုၢ်နံၤကီခဲလၢပၦၤကလုာ်ဘၣ်လဲၤခီဖျိတ့ၢ်ဝဲအတၢ်ဂ့ၢ်ကီအကဒုကယီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ၦၤကအိၣ်ဝဲတနီၤလၢအကစံးဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလဲၤပူၤကွံာ်ၦၤယံာ်တ့ၢ်မးလံႇတလိၣ်ပယၢၤထီၣ်က့ၤအဂ့ၢ်လၢၤဘၣ်.တၢ်အ့ၣ်အဃ့န့ၣ်တလိၣ်လၢပမၤကဘုၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤဒီးထံလၢအသီတဘျီလၢၤဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဖဲအပူၤကွံာ်စှၤနံၣ်အခါႇ(နအဖ)ပယီၤအသုးခိၣ်ကျၢၢ်မီၣ်လး(ဗိုလ်ချုပ်မောင်လှ)ဟဲထီၣ်ဆူကညီကီၢ်စဲၣ်ႇလူၢ်ပျဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်ဒီးရွှ့ၣ်ကိကီၢ်ဆၣ်အခါကိးဖှိၣ်ဝဲကညီဒူဖိသဝီဖိဖဲ(ရွှေ့ဂွန်းမြို့အထက်တန်းကျောင်း)ပူၤဒီးတဲလီၤဝဲ“သုၦၤကညီဖိတကလုာ်အံၤသုခိၣ်ကိၤဒိၣ်မး.ပကဂဲၤနသုတုၤလၢၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢခံတစိၤက ဘၣ်ဃုကွၢ်ကီက့ၤသုဂီၤလၢဒၢးပာ်ဖျါအပူၤလီၤ”စံးဝဲ.
တၢ်ဂ့ၢ်လၢပတူၢ်ဘၣ်အီၤတဖၣ်အံၤတမ့ၢ်ထဲလၢပၦၤကညီဖိတကလုာ်ဧိၤတူၢ်ဘၣ်အီၤန့ၣ်တမ့ၢ်ဘၣ်.ကယဲၢ်မ့ၢ်ကလုာ်ဒူၣ်အိၣ်ဖဲကီၢ်စၢဖှိၣ် အပူၤလၢအမ့ၢ်ဝဲယိၤဒိၣ်ႇတလၢၤႇရခၢၣ်ႇခၠီႇကခၠ့ၣ်ႇဘှဲ…တူၢ်ဘၣ်ပယီၤကလုာ်ဒိၣ်စိသနူအတၢ်ဆီၣ်တံၢ်မၤနၢၤမ့ၢ်တၢ်တမံၤဃီန့ၣ်လီၤ.ပ ၦၤကလုာ်ကညီဖိတဖၣ်ပဘၣ်စံၣ်မှံဟးဖျိးဘၣ်ဟးအိၣ်ခူသူၣ်လၢမံၤခိၣ်သိၣ်လာ်ဒ်ထိၣ်ဂံာ်ဆီမံၤအသိးႇအိၣ်လၢဒူသဝီတူၢ်တၦဲၤလၢၤႇဘၣ်ထွးထီၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုက့ၤသးဆူကီၢ်ဆၢဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤ.လီၢ်ခံကတၢၢ်ဘၣ်ဃ့ၢ်တုၤဆူထံဂုၤကီၢ်ဂၤတခီထံတခီကီၢ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ.ပကတိၤတၢ်ဒ်အံၤန့ၣ်တမ့ၢ်လၢပဆီၣ်တခူထီၣ်န့ၢ်ပဖိပလံၤအခံလၢအသးကဆါပယီၤဒီးကဒုးထီဒါပယီၤအဂီၢ်န့ၣ်တမ့ၢ်ဘၣ်.မ့ၢ်ဒ်သိးဖိလံၤသးစၢ်ခဲအံၤတစိၤကသ့ၣ်ညါဘၣ်က့ၤဝဲအၦၤကလုာ်အတၢ်စံၣ်စိၤဒီးကီၢ်ပယီၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဂ့ၢ်.ကသ့ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်ဂ့ၢ်အမ့ၢ်အတီဒီးကသ့ဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢကဘၣ်အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဂၢၢ်ဂၢၢ်ဖဲလဲၣ်တပၤလဲၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပၦၤကလုာ်အတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်အံၤတကတၢၢ်ဒံးဘၣ်.ပဘၣ်လဲၤခီဖျိအီၤအဖၢမုၢ်ဒံးလီၤ.ဒ်ယမ့ၢ်တ့ၢ်ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢကၠိသရၣ်ႇမၤတ့ၢ်တၢ်လၢကူၣ်သ့ဆဲးလၤတဂၤအသိးႇဖဲအပူၤကွံာ်ယဘၣ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤဟ့ၣ်လံာ်ကညီတၢ်သိၣ်လိလၢကီၢ်ဆၢကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢဟီၣ်က ဝီၤပူၤအခါႇယထံၣ်လိာ်ရ့လိာ်ဘၣ်သးဒီးတံၤသကိးတၢ်ပၢၢ်ဆၢကၠိသရၣ်တဖၣ်အိၣ်အါမးလီၤ.ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်အိၣ်ဒီးယၤတဘျီလၢ်လၢ်ယသံကွၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်လဲၤခီဖျိဒီးယကွဲးနီၣ်ဃာ်ပၦၤကလုာ်အတၢ်တူၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်ဝဲအါမးလီၤ.ယတၢ်မုၢ်လၢ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကူာ်အကျီဖိလၢယကွဲးနီၣ်ပာ်တဖၣ်အံၤမုၢ်ကအိၣ်ဝဲတနံၤကကဲထီၣ်က့ၤဝဲတၢ်အုၣ်ကီၤ Evidence လၢ-တၢ်မ့ၢ်ကွဲးက့ၤကညီတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤလံာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.နကနၣ်ကွၢ်နၦၤကလုာ်လၢအတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မုၢ်မဆါတနံၤအံၤတဖၣ်အတၢ်ကအုကစွါအမ့ၢ်အတီလၢအဖီလာ်အံၤတနီၤႇမ့ၢ်နကတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်မှံအီၤလၢနသးပူၤဒ်လဲၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ….
“…ယသဝီဖိအံၤဒၢးအိၣ်ဒၣ်ထဲဆံနွံဖျၢၣ်လီၤ.ဘၣ်တဘျီဖဲတၢ်ဂိၢ်ခါလါဒံၤစဲဘၢၣ်(၁၅)သီအနံၤႇမုၢ်ဃ့ၢ်လီၤတနၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်ႇလၢတၢ်တတိာ်သူၣ်ပာ်သးဘၣ်အပူၤယထွံၣ်လၢဟံၣ်ဖီလာ်မီၤထီၣ်တၢ် “ကိ..ကိ..ကိ..ကိ” ဒီးတဘျီဃီလၢသဝီပူၤတခီကျိပိၢ်ထီၣ်သီၣ် “တါ=တါ=တါ=တါ”သၢထံၣ်လွံၢ်ထံၣ်လီၤ.ယသ့ၣ်ညါလၢပယီၤသုးနုာ်လီၤလၢသဝီပူၤလံ.ဘၣ်ဆၣ်ပစံၣ်လီၤဆူဟံၣ်ဖီလာ်တပူၤလၢၤဘၣ်.ယကွၢ်ဟုၣ်စိလီၤက့ၤအဝဲသ့ၣ်လၢဟံၣ်ဒူၣ်ကဆူးပူၤ.ဒုၣ်ဒါတဖုအံၤအနီၣ်ဂံၢ်ကအိၣ်ဝဲယဲၢ်ဆံဘျဲၣ်ညါ.နုာ်လီၤဝဲဆူသဝီပူၤတဘျီဃီတသံကွၢ်သံဒိးတၢ်နီတမံၤဘၣ်.လီၤဂာ်လၢပသဝီပူၤထိးဆီမဲာ်တဲးလဲးသ့ၣ်တဖၣ်ပဘုၣ်ဃာ်န့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ.ဖဲထံၣ်ဝဲန့ၣ်ခးသံအီၣ်ဝဲလီၤ.
သုးဖိအဂၤတနီၤထီၣ်လၢၦၤဟံၣ်ပူၤအမဲာ်သၣ်ဟ့ယုၢ်ဟးဃုကမူၢ်ခွဲးခွးထီၣ်တၢ်လၢၦၤဒၢးပူၤႇကယဲၢ်မ့ၢ်တၢ်လၢအထံၣ်ဒီးသးလီဝဲတ ဖၣ်ကျိၣ်စ့ႇတၢ်ပီးတၢ်လီတၢ်ဖိတၢ်လံၤန့ၣ်ဟံးန့ၢ်ဝဲခဲလၢာ်လီၤ.တသံကွၢ်ၦၤကစၢ်နီတဂၤဘၣ်.မတဂၤမးတြီအဝဲသ့ၣ်တဘူၣ်စ့ၢ်ကိးဘၣ်.ကိညၢ်လၢတဒိတတီၢ်ၦၤနီတဂၤဘၣ်လီၤ.အဝဲသ့ၣ်ဖီအီၣ်တ့ၤအီၣ်ႇအီၣ်တူာ်အီၣ်ကလီၤပတၢ်ဝံၤႇလၢဟါခီယဲၢ်နၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်က့ၤကွံာ်ဝဲဒၣ်လီၤ.ပဝဲသဝီဖိတဖၣ်ပဘၣ်ကွၢ်ဟုၣ်ဒၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢဒၢးဖိပူၤလီၤ.တၢ်တနံၤန့ၣ်ပစံၣ်လီၤဆူဟီၣ်ခိၣ်လိၤတဘူၣ်နီတဂၤဘၣ်..” . လၢ-သရၣ်စီၤတၢ်ခွါႇဝၣ်မံၤပၢၤခိၣ်ႇထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇတီအူကီၢ်ရ့ၣ်
“ …ဖဲယသးအိၣ်ဃုနံၣ်အခါန့ၣ်ယမိမ့ၢ်ဝဲပယီၤအသဝီသးၦၢ်တဂၤလီၤ.ဖဲပယီၤသုးဟဲဆူပသဝီတဘျီလၢ်လၢ်အဝဲသ့ၣ်မၢအီၣ်ယမိဒီး ယမိဘၣ်ကျဲၤန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်လိၣ်တဖၣ်လီၤ.ဘၣ်တဘျီဖဲလါအီကၢးစ်တၢ်စူၤထံဒိၣ်ဃိၣ်ယွၤအခါပယီၤသုးတဖုဟဲတုၤဆူပသဝီဒီးမၢယမိလဲၤကိးန့ၢ်အီၤသးၦၢ်အိၣ်လၢထံကျိဝၢ်ဘးခီတဂၤလီၤ.ယမိတခီတဲသုးခိၣ်န့ၣ်လၢထံဒိၣ်သါလဲၤတဘူၣ်ဘၣ်.ပယီၤသုးခိၣ်န့ၣ်ဃါယမိဒီးမၢဆူၣ်ဝဲယမိအဃိလၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤယမိဟံးထီၣ်ဝၣ်တဘိဒီးလဲၤၦီၢ်ခီဆူထံဝၢ်ခီကယီကယီလီၤ.ယမိလဲၤတုၤဆူထံကျိဝၢ်ဘးခီလဲၤကိးဝဲသးၦၢ်ဒီးအတၢ်တဲအီၤလၢထံဒိၣ်အဃိသါလဲၤခီတဘူၣ်ဘၣ်.ဖဲန့ၣ်ယမိဘၣ်ဟဲက့ၤခီကဒါထံကျိကီကီခဲခဲလၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤလီၤ.ယမိဟဲက့ၤတုၤဒီးလဲၤတဲဘၣ်သုးခိၣ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်တဘျီပယီၤသုးခိၣ်အံၤသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒီးမၢယမိလဲၤကိးကဒီးသးၦၢ်လၢအသီတဂၤလီၤ.ယမိလဲၤကိးကဒီးသးၦၢ်လၢသဝီအဂၤတဖျၢၣ်ႇတထံၣ်ကဒီးဝဲသဝီသးၦၢ်ဘၣ်အဃိသုးခိၣ်အံၤသးၦံၢ်ထီၣ်တၢ်ဒီးဃါယမိႇဝံၤတီၢ်ယမိလၢနီၣ်လဲာ်ဝၣ်တကူာ်လၢအအိၣ်ထဲသိးစုဒ့ကီာ်တဘိယဲၢ်ထံၣ်လၢပိာ်ခွါအဂံၢ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲန့ၣ်ယမိကူးဒီးလီၤလၢအသွံၣ်တဘျီဃီလီၤ.ယဲတခီပယီၤသုးခိၣ်တီၢ်ယမိန့ၣ်ယပျံၤတၢ်ယဟီၣ်လၢယကလုၢ်ဖးဒိၣ်ဒီးယမုၢ်ဂၢ်တဂၤစိာ်တဒၢက့ၤယၤလီၤ.စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဝံၤလၢခံတနံၣ်ဖဲ၁၉၈၂နံၣ်တၢ်စူၤခါန့ၣ်ယမိသံကွံာ်ဝဲဒၣ်လၢပယီၤသုးခိၣ်တီၢ်အီၤဒီးကူးလီၤလၢအသွံၣ်တၢ်ဆါအီၤအဃိန့ၣ်လီၤ…” . .
လၢ-သရၣ်မုၣ်အဲၣ်တၤလၣ်ခုၣ်ႇနီၣ်ဂံၢ်(၂)တီၤထီကၠိႇမဲၤခီၣ်ခါဒဲကဝီၤ.
“…ဖဲ၁၉၉၄နံၣ်န့ၣ်ယမၤလိယဲၢ်တီၤလီၤ.တချုးဖဲကၠိပျၢ်ဒံးဘၣ်တနံၤတခီၣ်ပယီၤသုးတဖၣ်ဟဲထီၣ်ဆူပသဝီဒ့ၣ်ပူၤနိၣ်ဒီးဖီၣ်ချုးန့ၢ်ယဖါတံၢ်လီၤ.ယဖါတံၢ်အံၤမ့ၢ်ၦၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢဖိလီၤ.အဝဲသ့ၣ်စၢဃာ်ယဖါတံၣ်ဖဲပကၠိကရၢၢ်ပူၤကၠိဖိဟံၣ်ဒွဲမဲာ်ညါဒီးသမံသမိးဝဲတၢ်ဂ့ၢ်သ့တနံၤကျၢၤလီၤ.မ့ၢ်လၢယဖါတံၢ်န့ၣ်တတဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်နီမံၤဘၣ်အဃိအဝဲသ့ၣ်ဂဲာ်ယဖါတံၢ်အညၣ်လၢဃဲာ်ဒီဒီးသွံၣ်လီၤဝဲဒီတဂၤညါလီၤ.ပယီၤသုးဟဲဆူပအိၣ်သံကွၢ်ယၤဒီးယသကိးဖိတဖၣ်လၢၦၤတဂၤအံၤသုသ့ၣ်ညါဧါ.ဝဲခီမ့ၢ်လၢပပျံၤတၢ်ဃိပဟီၣ်ဒီးပတတဲဆၢတၢ်နီမံၤဘၣ်.ပသရၣ်မုၣ်လၢအမ့ၢ်ယဖါတံၢ်အတၢ်အဲၣ်တီစ့ၢ်ကိးဟီၣ်ဝဲလၢပကျါအဃိပယီၤသုးတဲအီၤႇတဘၣ်ဟီၣ်တဂ့ၤႇနမ့ၢ်ဟီၣ်ပကမၤသံဃုာ်သုလီၤ.တုၤလၢမုၢ်နၤခီအနၣ်ရံၣ်၁ဝန့ၣ်ပယီၤသုးတဖၣ်ကူးတဲာ်ကွံာ်ဝဲယဖါတံၢ်အကိာ်ဘိဒီးခူၣ်လီၤဝဲအခိၣ်သၣ်ဃံလၢအခီၣ်ခံခီကဆူးလီၤ.အခီၣ်ဒ့ခံခီန့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဃာ်ဝဲလၢခိဒီးဖဲပလဲၤကွၢ်က့ၤအခါန့ၣ်ထိးတဖၣ်အီၣ်ကွံာ်ယတံအခီၣ်ညၣ်ခဲလၢာ်လံအိၣ်တ့ၢ်က့ၤထဲအဃံလီၤ.လၢတၢ်န့ၣ်အဃိပအိၣ်က့ၤလၢပသဝီတဘူၣ်လၢၤဘၣ်ဒီးပပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ပဟံၣ်ပဃီႇပဟဲထီၣ်ဆူကီၢ်ဆၢဘၣ်ကီဘၣ်ခဲလီၤ.ပဟဲထီၣ်တုၤဆူမဲၤစကုာ်ဒီးပနၢ်ဟူက့ၤတၢ်ကစီၣ်ႇပယီၤသုးဟဲထီၣ်ကဒီးဆူပသဝီဟံးန့ၢ်ယဖုအတၢ်ဖိတၢ်လံၤခဲလၢာ်တကးဘၣ်က့ၤလီၤစိာ်ဝဲယဖုအကဆီခံဒုလၢာ်လီၤ.ယတံလဲၤဃ့က့ၤယဖုကဆီန့ၣ်တန့ၢ်လၢၤဘၣ်အမဲာ်ညါဘၣ်အိၣ်လၢပယီၤဃိာ်ပူၤတနံၣ်ဘျဲၣ်ဝံၤမးပယီၤပျၢ်ကွံာ်အီၤလီၤ.မ့မ့ၢ်ယပါန့ၣ်အိၣ်လၢဟံၣ်ဖီလာ်ပယီၤသုးခးအီၤဘူးကဘၣ်ႇလိၣ်က့ၤဒၣ်တစဲးဖိလီၤ.ယဖံတခီအိၣ်လၢဟံၣ်မဲာ်ညါပယီၤသုးခးအီၤဒီးဘၣ်အခီၣ်ကံၣ်ဒုၣ်လီၤဃံၤဝဲတဘျီဃီလီၤ.ယဖံအံၤအသးၦၢ်အခိၣ်ဝါလၢာ်လံအမဲာ်စ့ၢ်ကီးတထံၣ်တၢ်လၢၤဘၣ်…” .
လၢ-သရၣ်မုၣ်နီၢ်ဆၣ်အဲၣ်မူႇဒ့ၣ်ပူၤနိၣ်တီၤခၢၣ်သးကၠိႇမုၢ်တြီၤကီၢ်ရ့ၣ်.
“…ယအိၣ်လၢယကစၢ်သဝီအခါယတမံဘၣ်လၢဟံၣ်ပူၤမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်နီတဘျီဘၣ်.ယဘၣ်ဟးစံၣ်မံအိၣ်ခူသူၣ်ဆူၦၢ်ပူၤတၢ်ခဲကျါလၢပစိၤတၢ်ဃၢ်အကျါခဲအံၤခဲအံၤလီၤ.မ့ၢ်ဆိမိၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်တဘျီဘျီယသးဘၣ်ဖှီၣ်ညါႇတဘျီဘျီလီၤသးအ့န့စ့ၢ်ကီးလီၤ.ဘၣ်တဘျီဖဲယသးအိၣ်အနံၣ်တဆံအခါဒုၣ်ဒါဟဲထီၣ်ဆူပသဝီသးဟီထၣ်ဒီးပဃ့ၢ်တပူၤဘၣ်အဃိဒုၣ်ဒါခးၦၤဒီးယမိအိၣ်လၢဟံၣ်ဖီခိၣ်ဘၣ်ဒီးကျိချံလီၤ.ပဘၣ်စံၣ်တွံၢ်အီၤဆူၦၢ်ပူၤဒီးအသွံၣ်အစီၤဒ်န့ၣ်လီၤ.ပအိၣ်ခူသူၣ်လၢၦၢ်ပူၤသၢသီပတအီၣ်ဘၣ်မ့ၤအိဘၣ်ထံဘၣ်.ဒုၣ်ဒါပယီၤသုးတဒူၣ်န့ၣ်က့ၤလီၤကွံာ်ခဲလၢာ်မးပဟဲက့ၤကဒါဆူသဝီပူၤဘူၣ်လီၤ.ယမ့ၢ်ဆိမိၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤမုၢ်နံၤလၢယလဲၤခီဖျိဘၣ် တ့ၢ်အီၤတဖၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲမုၢ်နံၤလၢအခၣ်ဒီးမ့ၢ်မုၢ်နံၤကီခဲလၢယဂီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ….” . လၢ-သရၣ်မုၣ်နီၢ်အံလ့ၣ်ဖီႇသးဟီထၣ်သဝီႇမုၢ်တြီၤကီၢ်ရ့ၣ်.
“…စးထီၣ်လၢယမိဒၢထီၣ်ယၤန့ၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ယဲဒီးဒုၣ်ဒါပယီၤသုးတဖၣ်အတၢ်မၤအၢမၤသီယၤႇယဘၣ်ဃ့ၢ်မှံစံၣ်အိၣ်ခူသူၣ်ဆူၦၢ်မုၢ်သီထိအပူၤႇယဘၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဒၣ်လၢၦၢ်လာ်ကျါသ့ၣ်ခီၣ်ထံးဝၣ်ခီၣ်ထံးလၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်သးအုးအပူၤန့ၣ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်ယဒိၣ်ထီၣ်ယအိၣ်ကၠိသ့တဘျီယမိယပါဆှၢယၤဆူကၠိဘၣ်ဆၣ်ဒုၣ်ဒါပယီၤသုးတဖၣ်ဟဲထီၣ်မၤအၢတၢ်လၢပသဝီတလီၢ်လီၢ်အဃိပတအိၣ်ဘၣ်ကၠိဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်.တဘျီဘျီပဘၣ်ဃ့ၢ်လၢဒုၣ်ဒါပယီၤသုးအကျိချံၦာ်သၣ်ကဆူးကတ့ၤအပူၤဘ့ၣ်တကုၣ်ဖံးတကုၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.ဖဲ၁၉၉၅နံၣ်န့ၣ်ဒုၣ်ဒါ(နဝတ)အသုးတဖၣ်ဟဲထီၣ်ဆူပသဝီဒွဲၣ်အူကွံာ်ပဟံၣ်ပဃီခဲလၢာ်အဃိပကအိၣ်ပကဆိးက့ၤအဂီၢ်တၢ်လီၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်.ခဲအံၤယသဝီန့ၣ်ကဲထီၣ်က့ၤဝဲဒ့လီလၢာ်လံ.ဟံၣ်ဃီအလီၢ်လၢညါန့ၣ်ခဲအံၤကဲထီၣ်က့ၤထိၣ်ဂံာ်ဆီမံၤတဖၣ်အလီၢ်မံလီၢ်ကျဲလၢာ်လံ.ဒုၣ် ဒါပယီၤသုးအတၢ်မၤအၢတဖၣ်အံၤဆံးယံာ်မၣ်ကလဲၤပူၤကွံာ်ယၤလဲၣ်န့ၣ်ယတဲမၣ်တဘၣ်လၢၤဘၣ်…” . လၢ- သရၣ်မုၣ်ခရံာ်ဖီႇ ကကျ့ၤခံသဝီႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်.
တၢ်အံၤမ့ၢ်နၦၤကလုာ်အတၢ်ကအုကစွါထီၣ်လၢၦၢ်လာ်ကျါလၢအကလုၢ်သီၣ်သီၣ်တသီၣ်သီၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤတမ့ၢ်တၢ်တဲမုာ်နၢ်ဘၣ်.မ့ၢ်မုၢ်နံၤကီခဲလၢနၦၤကလုာ်နဒီပုၢ်ဝဲၢ်အိၣ်လၢကညီကီၢ်စဲၣ်မုၢ်တြီၤကီၢ်ရ့ၣ်ဒီးတီအူကီၢ်ရ့ၣ်ဒူသဝီအိၣ်လၢကစၢၢ်ခိၣ်ကလိကျါတဖၣ်အတၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အမ့ၢ်အတီဖဲမဟါတဟါကိၢ်ကိၢ်လၢၤလၢၤဒံးလီၤ.နဆိမိၣ်ကွၢ်ကွၢ်…မုၢ်နံၤကီခဲလၢနၦၤကလုာ်လဲၤခီဖျိဘၣ်အီၤတဖၣ်အံၤႇမ့ၢ်အကြၢးစ့ၢ်ကီးလၢပကဃၣ်ဒူၣ်ချၢပသးဒီးသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ်အီၤကလီကလီဒ်န့ၣ်လီၤဧါ…မ့ၢ်ပကအိၣ်မံသူၣ်မံသးဒၣ်တဂၤလၢပခံဆ့ၣ်နီၤအဖီခိၣ်ဒံးန့ၣ်လီၤဧါ…မ့ၢ်ပကဘၣ်ပာ်ပသးလဲၢ်လဲၢ်ထီထီဒ်ပယီၤသုးခိၣ်ကျၢၢ်ခ့ၣ်ညိးတဘျီတဲဘၣ်ပကီၢ်ခိၣ်ဖုဘိၣ်မၠးလၢ(ဖထီးရယ်၊လွန်ခဲ့တဲ့ဟာတွေကပြီးသွားဘီဘဲ၊မေ့ပစ်လိုက်စိတ်ထဲမှာ်မထာ်းနဲ့တော့”)“ဖါတံၢ်ဧၢႇတၢ်လၢအပူၤကွံာ်တဖၣ်န့ၣ်ဝံၤတ့ၢ်လံမီၣ်.သးပ့ၤနီၣ်ကွံာ်အီၤ.တဘၣ်ပာ်လၢနသးပူၤလၢၤတဂ့ၤ/ၦၤမၤသံပမိၢ်ဒီးပပုၢ်မုၣ်ဝံၤၦၤမၢပသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ်အီၤဒ်အံၤန့ၣ်ပတူၢ်လိာ်အီၤဘၣ်ကသ့စ့ၢ်ကီးဧါ….ယၦၤကလုာ်သူၣ်ဘီၣ်သးစၢ်ဒီးခိၣ်နၢ်အိၣ်လၢကီၢ်ပူၤႇကီၢ်ဆၢႇကီၢ်ချၢကိးနီၢ်ဂၤဒဲးသ့ၣ်တဖၣ်ႇယဆၢနၢ်ဟူဘၣ်က့ၤယဲနတၢ်ပာ်သးအတၢ်စံးဆၢဖိတဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.
လၢ- တံနိ (သဝီတါ)
