လါနိၣ်၀့ဘၢၣ် ၁၅သီႇ ၂၀၁၉ နံၣ်ႇ ခ့ၣ်အဲးစံၣ်
ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ်လၢအဆဲးလီၤဃာ်စုမုၢ်ကျၢၢ်လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဃ့ထီၣ်၀ဲထံဂုၤကီၢ်ဂၤ တၢ်မၤစၢၤတဖၣ် န့ၣ် ကဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်အခွဲး လၢကလုာ်တၢ်မၤဃူမၤဖိးက့ၤဒီး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်လီၢ်ခၢၣ်သး –NRPC အအိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ ၀ဲၤကျိၤ၀ဲၤဒ့ တၢ်ဖံးတၢ်မၤ တနီၤအဂီၢ် ကဲထီၣ်တၢ်နိးတၢ်ဘျးအဂ့ၢ်န့ၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် –ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲအပူၤကွံာ် လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၃ သီန့ၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီၣ်မံရှၢၣ် (PC) ဆှၢဟ့ၣ်၀ဲလံာ်ဆူ ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤအဒူၣ် ၁၀ လၢအဆဲးလီၤဃာ်၀ဲစုမုၢ်ကျၢၢ်လၢ ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအလံာ်ဃံးဃာ် – NCA တဖၣ်အအိၣ်ဒီး ပာ်ဖျါဃာ်၀ဲလၢ ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ်–EAOs လၢအဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအလံာ်ဃံးဃာ်အပူၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဃ့ထီၣ်၀ဲထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်မၤစၢၤန့ၣ် တဘၣ်ဆဲးကျိးတဘျီဃီဘၣ်ဒီး ကဘၣ်ဟံးန့ၢ်ဆိအခွဲးလၢ NRPC အအိၣ်န့ၣ်ပာ်ဖျါဃာ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
လၢတၢ်ဆှၢဟ့ၣ်၀ဲလံာ်အံၤအဃိ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် တၢ်ပၢအဖီလာ် ၀ဲၤကျိၤ (၁၄)ခါ လၢအမ့ၢ် ကညီကူၣ်သ့ဆဲးလၤ၀ဲၤကျိၤ (KECD) ကစးထီၣ်မၤ၀ဲ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအတၢ်မၤလိကၠိတခါအဂီၢ် သဂၢၢ်ဘၣ်ဒီးတၢ်နိးတၢ်ဘျးအဂ့ၢ်န့ၣ် KECD အနဲၣ်ရွဲၣ် စီၤလီၤအဲၣ်မူ စံး၀ဲဒ်အံၤလီၤႉ
အ၀ဲစံး၀ဲလၢ “တချုးဒံးလၢလံာ်တဘ့ၣ်အံၤ တဟဲဖျါထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် လၢပကမၤဖျါထီၣ်အမိၢ်လံၤမိၢ်ၦၢ်အဂီၢ် ပထိၣ်ဃူထိၣ်ဖိးလိာ်အသးဒီး ပဒိၣ်ကိတိာ်၀ဲကျိၤလၢ အဘၣ်ထွဲတဖၣ် ဖးယံာ်ညါလံႉ ဘၣ်ဆၣ်အခဲအံၤ ထုးထီၣ်၀ဲလံာ်အံၤအဃိ တၢ်တိာ်ကျဲၤလၢတၢ်ကမၤဖျါထီၣ်အမိၢ်လံၤမိၢ်ၦၢ်အဂီၢ် ကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလီၤ” အဂ့ၢ်န့ၣ်စံး ဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်လီၤႉ
လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ လံာ်လၢတၢ်ဆှၢအီၤ တယံာ်ဒံးဘၣ်အံၤ အလီၢ်ခံတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ် ဖျါရှဲရှဲလဲလဲ တအိၣ်ဘၣ် သနာ်က့ ကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိး မၤ၀ဲတၢ်တြီဃာ်လီၤန့ၣ် စီၤလီၤအဲၣ်မူစံး၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ
“ပဒိၣ်အံၤ လၢကလုာ်ဒူၣ်ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ် တလိၣ်ဘၣ်၀ဲတခီဧါႇ မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ခီ အဲၣ်ဒိး၀ဲလၢ ၦၤကိးဂၤဒဲးကဘၣ်အိၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ပၢဆှၢအဖီလာ်ခီဧါႇတၢ်အ၀ဲန့ၣ်ယတသ့ၣ်ညါဘၣ်”အဂ့ၢ်န့ၣ်စံး၀ဲဒၣ်လီၤႉ
PC ဆှၢထီၣ်လံာ်ဆူ ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ်အအိၣ်အံၤ တကးဘၣ်အမဲာ်ညါ ကီၢ်ပယီၤထံဂုၤကီၢ်ဂၤကိတိာ်၀ဲၤကျိၤစ့ၢ်ကီး ဆှၢထီၣ် လံာ်ဆူဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ – UN တၢ်ကရၢကရိ Agency (အ့ၣ်ကၠံၣ်စံၣ်) သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ်ဒီးစံး၀ဲ UN အ့ၣ်ကၠံၣ်စံၣ်သ့ၣ်တဖၣ် မ့ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ၀ဲတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် ဆူကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤသ့ၣ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ်ကလုာ်ဒူၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ပၣ်တံၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကြၢးဒုးသ့ၣ်ညါ NRPC လၢအဖိးဒီးသဲစး ဒ်မီၢ်သီအကျိၤအကျဲအသိးအဂ့ၢ်န့ၣ် ပာ်ဖျါဃာ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
လံာ်ခံဘ့ၣ်လၢဘၣ်တၢ်ဆှၢထီၣ်အီၤခံဘ့ၣ်အံၤ ပဒိၣ် အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်၀ဲ တၢ်ကစီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒ်သိးသိးဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်လံာ်လၢအဆှၢထီၣ်၀ဲဆူ UN အ့ၣ်ကၠံၣ်စံၣ်တဖၣ်အအိၣ်လံာ်ဒီး ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ်တဖၣ်အအိၣ် လံာ်န့ၣ် အတၢ်ကွဲးတဖၣ် လီၤဆီလိာ်သးအိၣ်၀ဲအဂ့ၢ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်–ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ထံဂုၤကီၢ်ဂၤ၀ဲၤကျိၤခိၣ် ပဒိၣ်စီၤတီနံစံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
အ၀ဲစံး၀ဲလၢ “လၢတၢ်ပာ်ကဲလိာ်သးခံခီယၢ်ပၤအဖီခိၣ် ဒ်အဆှၢန့ၢ်၀ဲ UN အ့ၣ်ကၠံၣ်စံၣ်လံာ်အပူၤအသိးန့ၣ် ဘၣ်ဃးလၢကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤ ပကဘၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါ NRPC လၢပတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတအိၣ်ဘၣ်ႉ ဘၣ်ဆၣ်ဒီးလၢအ၀ဲသ့ၣ်ဆှၢဟ့ၣ်ၦၤလံာ်အပူၤန့ၣ်ပာ်ဖျါ၀ဲဒၣ်လၢ တၢ်ကဘၣ်တၢ်ပျဲန့ၢ်အခွဲးလၢ NRPC အအိၣ်လိၣ်၀ဲန့ၣ် ပတူၢ်လိာ်အီၤတသ့ဘၣ်ႉ ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ် တလီၤပလိာ်အသးဒီး NCA တၢ်ဘၣ်သးအပူၤဘၣ်အဃိလီၤႉ” အဂ့ၢ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
ဒ် NCA အဆၢနီၤဖး ၂၅ ပာ်ဖျါပာ်၀ဲအသိး “လီၢ်က၀ီၤတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်ဒီး တၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်ကံၢ်စီအတၢ်တိၤကျဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဃ့ထီၣ်တၢ်မၤစၢၤသ့၀ဲလၢ ကီၢ်ပူၤကီၢ်ချၢ အ့ၣ်ကၠံၣ်စံၣ်တၢ်ဘူၣ်ကစၢ်အအိၣ်န့ၢ်၀ဲအဂ့ၢ်” န့ၣ် ပာ်ဖျါဃာ်၀ဲအဖီခိၣ် လၢတၢ်ထုးထီၣ်၀ဲလံာ်အံၤန့ၣ် လဲၤမၤကမၣ်၀ဲတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ပာ်တဖၣ်အဃိ ကလုာ်ဒူၣ်လၢအဆဲးလီၤဃာ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးတၢ်ဆဲးစုပနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ထီဒါ၀ဲ NRPC အတၢ်ပာ်သးအဖီခိၣ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ
မ့မ့ၢ်လၢပဒိၣ်တခီစံး၀ဲ ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢအဟဲနုာ်လီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဲၣ်ဒိးခိးကွၢ်၀ဲအသိး မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးမူဒါတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢကဘၣ်မၤ၀ဲအဂ့ၢ်ႇ မ့ၢ်ဟဲပာ်ဖျါထီၣ်လၢအဖိးဒီးသဲစးန့ၣ် ပဒိၣ်အံၤ ကထီဒါ၀ဲ အဂီၢ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီးကထိၣ်ဃူထိၣ်ဖိးဒီးကဟ့ၣ်လီၤအခွဲးအဂ့ၢ်ႇ လၢကတြီ၀ဲကဒီၣ်တဲာ်၀ဲအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ပာ်သးတအိၣ်ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီၣ်မံရှၢၣ် နဲၣ်ရွဲၣ် သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဂီၢ်ဂ့ၢ်(အိၣ်ဘှံး)ခ့ၤစီၤအူစံးဘၣ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ကစီၣ်သန့တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ
လၢကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် ထံဂုၤကီၢ်ဂၤ တၢ်ကရၢကရိလၢ အဟဲမၤစၢၤ၀ဲ ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ်လၢအ ဆဲးလီၤဃာ်၀ဲတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးတၢ်ဆဲးစုပနီၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲ တၢ်မၤသကိး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် စ့ပာ်ကီၤကရူၢ် (JPF), ယူရပၤ ကီၢ်ကယီၤရူ(EBO) ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢတဖၣ်ႇ ကီၢ်ယူရပၤတၢ်ကရၢကရိ (EU), ယပၣ် နံၣ်ပိဖီၣ်ဒ့ရှၢၣ် ဒီးတၢ်ကရၢကရိအဂၤတဖၣ်ပၣ်ဃုာ်၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်လီၤႉ
