ကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသး KNDO ဘၣ်မနုၤအဃိတၢ်ဘၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤလဲၣ်ႉႉႉ
တံနိ (သ၀ီတါ)
၂၀၂၀ နံၣ်ႇ လါယူၤလံ(၁၆)သီႇ အနံၤအံၤမ့ၢ်၀ဲ“ကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသး” KNDO-Karen National Defence Organization မုၢ်နံၤၦဲၤထီၣ်၀ဲ(၇၃)၀ီတ၀ီန့ၣ်လီၤႉ ဒ်သိးဒီးကညီသးစၢ်စၢၤသွဲၣ်သီဖိလၢ စိၤခဲအံၤတဖၣ်ကသ့ၣ်ညါဘၣ်က့ၤ၀ဲ–ဘၣ်မနုၤအဃိပၦၤကလုာ်ကညီဖိတဖၣ် ဘၣ်ဖီၣ်ထီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤဒီး မၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢထီဒါက့ၤပဒိၣ်တဖုအံၤလဲၣ်အဂ့ၢ်ႇ သးအိၣ်ကွဲးဖျါထီၣ်န့ၢ်က့ၤအ၀ဲသ့ၣ်လၢ ကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသးကဲထီၣ်အဂ့ၢ် ဒ်အဖီလာ်အသိးအံၤလီၤႉ
ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီႇ အဲကလံးအသုးမုၢ်ဒိၣ်ဒုးဖျိးထီၣ်ကွံာ်ကၠပၣ်သုးမုၢ်လၢကီၢ်ပယီၤပူၤအဆၢကတီၢ်ႇ ကညီဖိတဖၣ်နုာ်လီၤဆူအဲကလံးသုးပူၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ် ဒုးစၢၤတၢ်လၢအဲကလံးသုးမုၢ်အဂီၢ်လီၤႉ ကညီဖိတဖၣ်မုၢ်လၢ်၀ဲလၢအဲးကလံးပဒိၣ်မ့ၢ်မၤနၢၤတၢ်ဒီး မ့ၢ်ဟ့ၣ်လီၤက့ၤထံကီၢ်တၢ်သဘျ့န့ၣ် ကဆိမိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢကညီကီၢ်လီၤဆီတၢ်သဘျ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ အဲကလံးသုးခိၣ်တနီၤစ့ၢ်ကီး အၢၣ်လီၤ၀ဲလၢကတဲစၢၤန့ၢ်တၢ်လၢကညီဖိကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကညီကီၢ်လီၤဆီတၢ်သဘျ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်တုၤမ့ၢ်တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်၀ံၤဒီး အဲကလံးပဒိၣ်ဒုးမၤနၢၤတၢ်တဘျီန့ၣ် ဒ် Atlantic Charter “အဲးတလါထံးခၠါထၢၣ်လံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤ”(ဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢခၠၢးခၠ့ဒီးရူးစဘဲးဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးဖးဒိၣ် ခံဘျီတဘျီစးထီၣ်သီအဆၢကတီၢ်လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢအမ့ၢ်၀ဲ ၦၤကလုာ်ကိးကလုာ်ဒဲး ထံကီၢ်ကိးဘ့ၣ်ဒဲးအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကစံၣ်ညီၣ်ပၢလီၤဘၣ်နီၢ်ကစၢ်အသး)အသိးႇ အဲကလံးပဒိၣ်ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤက့ၤတၢ်သဘျ့ဆူ ခိၣ်လိၣ်နံၣ်ထံကီၢ်လၢပၢတ့ၢ်ဘၣ်၀ဲတဖၣ်တဘျီန့ၣ်ႇ အဲကလံးပဒိၣ်တကွၢ်ဆိမိၣ်န့ၢ်က့ၤတၢ်လၢကညီဖိအဂီၢ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်ႉ မ့မ့ၢ်တခီဟ့ၣ်လီၤက့ၤ၀ဲထံကီၢ်တၢ်သဘျ့ဆူ ပယီၤအစုပူၤ ဖဲ ၁၉၄၈ နံၣ်ႇ လါယနူၤအါရံၤ(၄)သီန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီဆၢကတီၢ်ခါန့ၣ် ပယီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ်ကွဲနုာ်လီၤ၀ဲကၠပၣ်သုးမုၢ်ဆူကီၢ်ပယီၤပူၤလၢ ကဒုးဖျိးထီၣ်ကွံာ်အဲကလံးပဒိၣ်လၢကီၢ်ပယီၤပူၤအဂီၢ်လီၤႉ မ့မ့ၢ်ပၦၤကညီဖိတဖၣ် ဒုးစၢၤတၢ်လၢအဲကလံးပဒိၣ်အဂီၢ်လီၤႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပယီၤတဲဘၣ်ကၠပၣ်သုးခိၣ်လၢ ၦၤကညီဖိအံၤမ့ၢ်အဲကလံးအၦၤႇ မ့ၢ်အဲကလံးအတၢ်မဲာ်ချံႇ မ့ၢ်ၦၤလၢအထီဒါကၠပၣ်န့ၣ်လီၤႉ ပၦၤကညီဖိတဖၣ်တူၢ်ဘၣ်ပယီၤ (BIA) အတၢ်မၤသံမၤ၀ီဆှုၣ်မဲာ်ကဲၤမဲာ်ႇ အတၢ်ဆီၣ်တံၢ်မၤနၢၤတၢ်မၤတရီတပါ နးနးကျံၤကျံၤဖဲကၠပၣ်စိၤခါတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်ႇ တုၤမ့ၢ်အဲကလံးဒုးမၤနၢၤတၢ်၀ံၤ ဟ့ၣ်လီၤက့ၤထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဒီး ထံကီၢ်အတၢ်သဘျ့ဆူပယီၤအစုပူၤတဘျီႇ လၢပၦၤကညီဖိတဖၣ်အသးပူၤန့ၣ် တူၢ်ဘၣ်၀ဲဒ်သိးဒီး“ပထံပကီၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်ႇ ပကဲထီၣ်က့ၤပယီၤအကုၢ်လံ”န့ၣ်လီၤႉ
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိႇ KNU ခိၣ်နၢ်တဖၣ် မၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီးဘိးဘၣ်ရၤလီၤ၀ဲတခီတၢၤလၢ–၁၉၄၈ နံၣ် လါယနူၤအါရံၤ(၅)သီႇ န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲကညီကီၢ်တၢ်သဘျ့မုၢ်နံၤန့ၣ်လီၤႉ ဒီးဖဲ–၁၉၄၈ နံၣ်ႇ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ(၁၁)သီအနံၤန့ၣ် ကညီဖိအိၣ်လၢတၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲးလၢဒီထံဒီကီၢ်ညါ ၦၤနီၣ်ဂံၢ်(၄၀၀ႇ၀၀၀)ဘျဲၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးတပူၤဃီဒီး ဟးဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်အတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီဒီးအတၢ်ပာ်သးဆူ၀့ၢ်၀့ၢ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်အပူၤလၢ KNU ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အတၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအဖီလာ်န့ၣ်လီၤႉ ကညီဖိအတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်(၄)ထံၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ–
(၁)ဟ့ၣ်ကညီကီၢ်တဘျီဃီ (ဒီတကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲး/တၢ်သဘျ့)
(၂)ဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်ကညီတဘးပယီၤတဘးတဘျီဃီ (ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ႇ တၢ်ထဲသိးတုၤသိး/ဒံၣ်မိၣ်ြခ့ၣ်စံၣ်)
(၃)ပတသးလီကလုာ်ဒူၣ်အတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ်ဘၣ် (ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ဃူတၢ်ဖိး)
(၄)ပတသးလီထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဒုးတၢ်ယၤဘၣ် (ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်)
ကညီဖိတဖၣ်ဟးဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ပာ်သးအံၤ(တအိၣ်ဒီးတၢ်ကိးသြသီဘၣ်)လၢတၢ်ဂၢၢ်တၢ်ဘှီၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါႇ ဒ်ကီၢ်ပယီၤထံကီၢ်သဲစးတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ် (Constitution) အတၢ်ဆီလီၤပာ်လီၤ၀ဲအသိးႇ (တိုင်းြပုြပည်ြပုလွှတ်ေတာ်ကိုယ်စားလှယ်)ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးၦၤနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်၀ဲ (၂၁၀)ဂၤ အကျါန့ၣ် ကညီခၢၣ်စးလၢဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤအိၣ်၀ဲ(၂၄)ဂၤလီၤႉ ခၢၣ်စးတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲကီၢ်မိၢ်ၦၢ်(ပယီၤခၢၣ်စး) မ့ၢ်ၦၤလၢနီၣ်ဂံၢ်အအါႇ ဒီးကစၢၢ်ကျါဟီၣ်က၀ီၤ(ကလုာ်ဒူၣ်အခၢၣ်စး)မ့ၢ်ၦၤနီၣ်ဂံၢ်စှၤကိာ်ဂၤလီၤႉ လၢဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤ ပယီၤခၢၣ်စးအၦၤနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်၀ဲသၢပူခံပူန့ၣ်လီၤႉ
ပမ့ၢ်ကွၢ်က့ၤလၢကီၢ်ပယီၤထံကီၢ်သဲစးတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်အသိးန့ၣ်ႇ ကညီဖိမ့ၢ်ပာ်ဖျါဃ့ထီၣ်“ကညီကီၢ်လီၤဆီတၢ်သဘျ့”တၢ်ဂ့ၢ်ဆူဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤဒီး တၢ်မ့ၢ်ကဘၣ်ဆၢတဲာ်အီၤလၢတၢ်ဖီၣ်တၢ်ဖး (voting) န့ၣ် ကညီကီၢ်လၢကညီဖိသးလီ၀ဲအံၤ တမ့ၢ်ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤသ့နီတဘျီဘၣ်ႉ ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ်ႇ တၢ်မ့ၢ်ကတူၢ်လိာ်ပာ်ကျၢၤတၢ်ဃ့ထီၣ်ကညီကီၢ်လီၤဆီတၢ်သဘျ့အတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ် ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးၦၤနီၣ်ဂံၢ်သၢပူခံပူ မ့ၢ်ဆီၣ်ထွဲတူၢ်လိာ်၀ဲမးကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်၀ဲသ့အဃိလီၤႉ ပယီၤတဖၣ်လ့ၤတက့ၤတအၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဘၣ်ႉ ကလုာ်ဒူၣ်ခၢၣ်စးစ့ၢ်ကီး မ့ၢ်လၢပယီၤခၢၣ်စးတဖၣ် အတၢ်ကရၢကရိကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်အဃိ ပၣ်ထွဲဃုာ်ပယီၤခံကအိၣ်၀ဲသ့စ့ၢ်ကီးလီၤႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကညီကီၢ်လီၤဆီတၢ်သဘျ့အဂီၢ် ပမ့ၢ်မၤအီၤလၢဘျီၣ်ဒိၣ်တၢ်ဆၢတဲာ်န့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ်အီၤတသ့၀ဲနီတဘျီဘၣ်ႉ
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိႇ မ့ၢ်ဒ်သိးပယီၤ(ဖဆပလ)ပဒိၣ်ကသ့ၣ်ညါဘၣ်၀ဲ–ကညီဖိခဲလၢာ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သးလၢအဲၣ်ဒိး၀ဲ ကညီကီၢ်လီၤဆီအတၢ်သဘျ့အဃိႇ ဖဲလါဖ့ၤြဘူၤအါရံၤ (၁၁)သီႇ ၁၉၄၈ နံၣ် အနံၤန့ၣ် ကညီဖိအိၣ်လၢတၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲးလၢဒီထံဒီကီၢ်ညါ ၦၤနီၣ်ဂံၢ်(၄၀၀ႇ၀၀၀)ဘျဲၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးတပူၤဃီဒီး ဟးဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်အတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီဒီး အတၢ်ပာ်သးဆူ၀့ၢ်၀့ၢ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤႉ
မ့ၢ်လၢ KNU ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ တီခိၣ်ရိၣ်မဲကညီထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်လၢ ကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီးဟးဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ပာ်သးဒ်အံၤအဃိ (ဖဆပလ)ပယီၤပဒိၣ်စ့ၢ်ကီး လၢကထီဒါက့ၤတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဂီၢ် ရဲၣ်ကျဲၤ၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်တမံၤဒ်အံၤ–လၢထံကီၢ်သဲစးတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်ပူၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ“ကညီဂ့ၢ်၀ီ၀ဲၤကျိၤ”တၢ်လီၢ်တခါႉ ဒီးပယီၤပဒိၣ်ဃုထၢပာ်ထီၣ်၀ဲစီၤစၣ်ဖိသ့ၣ်လၢ ကကဲထီၣ်ကညီဂ့ၢ်၀ီ၀ဲၤကျိၤကိတိာ်န့ၣ်လီၤႉ လၢကီၢ်ရ့ၣ်ဒီးကီၢ်စဲၣ်အပတီၢ် ပယီၤပဒိၣ်ဒုးအိၣ်အါထီၣ်ကဒီး၀ဲ “ကညီဂ့ၢ်၀ီခိၣ်နၢ်”တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ၀ံၤဒီး ဖဲလါမးရှး(၃)သီႇ ၁၉၄၈ အနံၤန့ၣ် (ဖဆပလ)ပဒိၣ်ကိးဖှိၣ်၀ဲ ကညီဂ့ၢ်၀ီကိတိာ်စီၤစၣ်ဖိသ့ၣ်ဒီး ကယဲၢ်မ့ၢ်ကညီဂ့ၢ်၀ီခိၣ်နၢ်လၢကီၢ်ရ့ၣ်ကီၢ်ဆၣ်ပတီၢ်တဖၣ်ဒီး မၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်မၢအ၀ဲသ့ၣ်ထီဒါက့ၤ ကညီဖိလွံၢ်ကလီၢ်ဘျဲၣ်အတၢ်ဟးပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ပာ်သးတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤႉ စံး၀ဲဒၣ်တၢ်ဃ့ထီၣ်ကညီကီၢ်လီၤဆီအတၢ်သဘျ့န့ၣ် တမ့ၢ်ကညီဖိဒီတကလုာ်ညါအတၢ်ဘၣ်သးဘၣ်ႉ မ့ၢ်ဒၣ်ကညီစှီၤၦၤခရံာ်ဖိခိၣ်နၢ်စှၤဂၤ အတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီဒီးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်လီၤႉ
KNU သ့ၣ်ညါဆိပာ်၀ဲ(ဖဆပလ)ပဒိၣ် ကကိးအိၣ်ဖှိၣ်ကညီဂ့ၢ်၀ီခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဒီး ကမၤ၀ဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ထီဒါကညီဖိလွံၢ်ကလီၢ်ဘျဲၣ်အတၢ်ဟးပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ပာ်သးတၢ်ဂ့ၢ်အဃိ တနံၤဃီ ဖဲ ၃/၃/၄၈ အနံၤန့ၣ် KNU မၤစ့ၢ်ကီး၀ဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တခါလီၤႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိႇ ဖဲတၢ်တနံၤဃီ၀ဲန့ၣ် (ဖဆပလ)ပဒိၣ်ကိးထံၣ်လိာ်၀ဲ KNU ခိၣ်နၢ်တဖၣ်လၢကကတိၤတဲသကိးတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်ထံၣ်လိာ်ဘျီ၀ဲန့ၣ်ႇ လၢပယီၤပဒိၣ်တပၤ ၦၤလၢအတီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်မ့ၢ်၀ဲ ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်အူနူးဒီးအၦၤတဖၣ်မ့ၢ်၀ဲ–ဘိၤလဲၣ်ကၠၤႇ ဘိၤဖိကိႇ အူကၠီၤည့(ဗိုလ်လက်ျာႇ ဗိုလ်ဖိုးကနွ်းႇ ဦးေကျာ်ြငိမ်း)လၢ KNU တခီမ့ၢ်၀ဲ–စီၤဘးအူကၠံႇ စီၤသၤဒ့ၤႇ စီၤဘဲလ့ၣ်ႇ သရၣ်သၣ်ထိၣ်ဒီးမါကၠ့(မ)ထိအီၣ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ထံၣ်လိာ်တဲသကိးတၢ်ဘျီ၀ဲအံၤႇ ကဲထီၣ်က့ၤ၀ဲစံၣ်စိၤနုာ်အတၢ်ကွဲးဃါအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ “ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢဘၣ်မနုၤအဃိဘၣ်ကဲထီၣ်သးလဲၣ်” အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘျီ၀ဲန့ၣ်(ဖဆပလ)ပယီၤပဒိၣ်အကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်အူနူးတဲလီၤ KNU ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဒ်အံၤ–“ၦၤကညီဒီးပယီၤခံဒူၣ်အံၤအဘၢၣ်စၢၤ မ့ၢ်ကဲထီၣ်ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်န့ၣ်ႇ ကလီၤဂာ်၀ဲဒ်သိးပထိၣ်ထံးသီးပံၢ်သၣ်ခံဖျၢၣ်အသိးန့ၣ်လီၤႉ သီးပံၢ်သၣ်လၢထံးတၢ်တဖျၢၣ်န့ၣ်ကသ့ၣ်ဖး၀ဲႇ ဒီးသီးပံၢ်သၣ်လၢဘၣ်တၢ်ထံးအီၤတဖျၢၣ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီး ကသ့ၣ်ဖး၀ဲလီၤႉ တၢ်၀ဲန့ၣ်တကြၢးကဲထီၣ်အသးဘၣ်ႉ သုမ့ၢ်သးလီကညီကီၢ်လီၤဆီန့ၣ်ႇ ဒ်တၢ်ဘျၢသဲစးအိၣ်အသိး နုာ်လီၤဃ့အီၤလၢဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤတက့ၢ်”
ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါ တၢ်မ့ၢ်ဃ့ထီၣ်ကညီထံကီၢ်လၢဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤန့ၣ် လ့ၤတက့ၤပန့ၢ်ဘၣ်အီၤတသ့ဘၣ်ႉ ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ်ႇ ဒ်ပစံးတ့ၢ်လံအသိး လၢတၢ်စးထီၣ်ထုးလီၤ၀ဲထံကီၢ်သဲစးတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်အပူၤန့ၣ်ႇ တၢ်ပာ်ပနီၣ်ဃာ်၀ဲတဘျီဃီလၢပယီၤအခၢၣ်စး မ့ၢ်ၦၤလၢအနီၣ်ဂံၢ်အါကတၢၢ်အဃိႇ ဒီးပယီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး တမ့ၢ်ၦၤလၢအသးအိၣ်ဟ့ၣ်လီၤဘၣ်သး ကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်လၢကသူၣ်ထီၣ်သကိးဖဲၣ်ြဒၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်အဂီၢ်ဘၣ်အဃိလီၤႉ
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ စီၤဘၣ်အူကၠံတခီကတိၤပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤ ကညီခိၣ်နၢ်အတၢ်ပာ်သးဒီးစံး၀ဲ–“ပမ့ၢ်ဃ့ထီၣ်ကညီကီၢ်လၢဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤန့ၣ်ႇ လ့ၤတက့ၤပဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤတသ့ဘၣ်ႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိကျဲၤန့ၢ်ၦၤလၢကျဲအဂၤတဘိဘိတက့ၢ်” ဖဲန့ၣ်တၢ်ကတိၤတဖၣ်အတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ဆူၣ်ထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်၀ဲလၢခံခီခံကပၤအဘၢၣ်စၢၤဒီး လီၢ်ခံကတၢၢ်အူနူးတဲကတၢၢ်က့ၤ၀ဲ–“မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ႇ သုမ့ၢ်သးလီသုကညီကီၢ်လီၤဆီအတၢ်သဘျ့န့ၣ် ဒုးန့ၢ်အီၤန့ၣ်ႉ ယဲဒုယတဲအီၤသ့ဒၣ်ဒ်န့ၣ်လီၤ”
တၢ်ကတိၤလၢအူနူးစံး၀ဲႇ “သုမ့ၢ်သးလီသုကညီကီၢ်လီၤဆီတၢ်သဘျ့ဒီးဒုးန့ၢ်အီၤန့ၣ်ႉ ယဲဒုယတဲအီၤသ့ဒၣ်ဒ်န့ၣ်လီၤ” တၢ်ကတိၤတထံၣ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်၀ဲ–“ပယီၤန့ၣ်တဟ့ၣ်သုကညီကီၢ်လ့ၤတက့ၤဘၣ်ႉ သုမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးဒုးဒီးဒုး”န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိႇ ဖဲတၢ်တဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဒီးပယီၤ(ဖဆပလ)ပဒိၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် KNU ခိၣ််နၢ်တဖၣ်ကိးအိၣ်ဖှိၣ်ဒီးတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဒီး လီၢ်ခံကတၢၢ်ဆၢတဲာ်သကိးက့ၤ၀ဲလၢ– “ပမ့ၢ်ဃ့ထီၣ်ကညီကီၢ်လၢဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤန့ၣ်တမ့ၢ်(ဖဆပလ)ပယီၤပဒိၣ်တဟ့ၣ်ၦၤဘၣ်ႉ လၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤကညီကီၢ်အဂီၢ် ကျဲအိၣ်က့ၤဒၣ်ထဲတဘိဧိၤလၢ ပကဘၣ်ဖီၣ်ထီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤဒီးဒုးန့ၢ်က့ၤအီၤန့ၣ်လီၤႉ”
ဖဲ ၁၉၄၇ နံၣ် KNU ဘျီၣ်ဒိၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်ႇ ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အိၣ်ဖှိၣ်ဆၢတဲာ်၀ဲ–ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးအဂီၢ်ႇ ကညီဒီကလုာ်ကအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤအဂီၢ်ႇ ဒီးတၢ်ကကဟုဘံၣ်ကယာ်ဘၢက့ၤကညီဖိတဖၣ်အသးသမူအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ကဘၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ“သုးဖီၣ်စုက၀ဲၤ”တဖုန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိႇ ကညီခိၣ်နၢ်တဖၣ်ကရၢကရိဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ“ကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသး KNDO- Karen National Defence Organization ဖဲ ၁၉၄၇ နံၣ်ႇ လါယူၤလံ(၁၆)သီအနံၤ ဖဲ၀့ၢ်တကူၣ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်ဃုထၢထီၣ် KNDO လီၢ်ခၢၣ်သးခိၣ်နၢ်လၢအမ့ၢ်၀ဲ– မါဘးဇၣ်(သုးခိၣ်ကျၢၢ်/ဒုးယၤခိၣ်ကျၢၢ်)ႇ စီၤဟါထၢၣ်သၤမွ့(ဒုးယၤခိၣ်)ႇ စကီၤမီလ့(တၢ်ဟ့ၣ်သုးတၢ်မၤလိမူဒါခိၣ်)န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲ KNDO သုးလၢဒူသ၀ီ/ခူ၀့ၢ်အပတီၢ်ဒီးလၢကီၢ်ရ့ၣ်ပတီၢ်လီၤႉ ကီၢ်ရ့ၣ်ပတီၢ်ဂၢၤသးမူဒါခိၣ်တဖၣ်မ့ၢ်၀ဲ–သရၣ်စၤထိ(ပသံၣ်)ႇ ဘိၤဆီး(ဟ့သတး)ႇ စီၤဘၣ်ကၠီၤ(မၠီမၠး)ႇ ထံကစၢ်ထိလၣ်အီၤ(မအူၤပ့ၤ)ႇ သရၣ်မ့မီၤ(ဖၠၤပိၤ)ႇ သုးခိၣ်အီၤမ့(ဟၤသၤ၀တံၤ)ႇ ဘိၤရွံၤပၠါ(သၤယၤ၀တံၤ)ႇ စကီၤမီလ့(နိၣ်တၢ်မျၢ်)ႇ စီၤ၀့မီၤ(တကူၣ်)ႇ စီၤအီၤစ့ၤ(ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်)ႇ စီၤမံြဒၤ(တီအူ)ႇ သုးခိၣ်မီၤညိၣ်(သထူၣ်)ႇ သုးခိၣ်စၤမီၤ(ဖၣ်အၣ်)ႇ စီၤတကဲ(မီၣ်လမၠဲၣ်)ႇ နဲလ်စၢၢ်ကဲ(ဘျံးဒ၀ဲၢ်)ႇ သုးခိၣ်စ့ၤ၀့(မ့ၤမၠိၣ်)ႇ စီၤ၀ံဒၤ(တီၤကၠံ)ႇ စီၤ၀့လ်ခံၤ(ဖၣ်ပူၣ်)ႇ သုးခိၣ်ပါကဲၤ(ပၠံၤ)ႇ စီၤထီပျိၢ်(ကရ့ၣ်နံၣ်)သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်ဆၢကတီၢ် KNDO သုးဖိနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်၀ဲတကလးဘျဲၣ်လီၤႉ
တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် KNDO ကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသးသုးအတၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိခိၣ်သ့ၣ်မ့ၢ််၀ဲ–
(၁)ကဒုးန့ၢ်က့ၤကညီကီၢ်လီၤဆီအတၢ်သဘျ့–
(၂)တၢ်ကဟုဘံၣ်ကယာ်ဘၢကညီဖိအသးသမူဒီး အတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးတၢ်ဖံးတၢ်မၤလီၢ်ကျဲ–
(၃)ကညီဖိဒီတကလုာ်ကအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤအဂီၢ်–
လၢ KNU ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအဖီလာ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသး၀ံၤအလီၢ်ခံႇ ဖဲ ၁၉၄၉ နံၣ် လါယနူၤအါရံၤ(၃၁)သီႇ မုၢ်ဂီၤခီ(၆)နၣ်ရံၣ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်ႇ မ့ၢ်လၢပယီၤသုးစးထီၣ်ခး၀ဲကညီဖိတၢ်လီၢ်ဖဲခ၀ဲခၠၤ(သမိုင်း–ခ၀ဲြခံ)အဃိႇ ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအတၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢကညီဒီးပယီၤအဘၢၣ်စၢၤအံၤ ဘၣ်ကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ကီၢ်ပယီၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤအတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအံၤမ့ၢ်၀ဲ“ကလုာ်ဒူၣ်ထံဖိကီၢ်ဖိကဒဲကဒဲအကျါ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်တုၤသိးထဲသိးတအိၣ်ဘၣ် အထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီ”န့ၣ်လီၤႉ ကလုာ်ဒူၣ်တဒူၣ်ဒီးတဒူၣ်–ကလုာ်ဒိၣ်စိသးသဟီၣ်မ့ၢ်တအိၣ်လၢအပူၤဘၣ်ႇ ကလုာ်ဒူၣ်တဒူၣ်ဒီးတဒူၣ်–မ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ထဲသိးတုၤသိးလိာ်သးႇ ကလုာ်ဒူၣ်တဒူၣ်ဒီးတဒူၣ်–မ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်ပၢလီၤဘၣ်နီၢ်ကစၢ်အသးႇ ကလုာ်ဒူၣ်တဒူၣ်ဒီးတဒူၣ်–မ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်ပုၢ်ပာ်၀ဲၢ်လိာ်သးႇ မ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်ကျဲၤဘၣ်က့ၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢတၢ်သးဘျၢအပူၤန့ၣ်ႇ သီးပံၢ်သၣ်ခံဖျၢၣ်လၢာ်(လၢအူနူးစံး၀ဲန့ၣ်)တမ့ၢ်ကသ့ၣ်ဖး၀ဲနီတဖျၢၣ်ဘၣ်ႉ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤႇ တၢ်သံတၢ်ၦၢ်ႇ တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤႇ တၢ်မဲာ်ထံမဲာ်နိႇ တၢ်သူၣ်ဆါသးဆါ တမ့ၢ်ကအိၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢကညီဒီးပယီၤအဘၢၣ်စၢၤဒ်အံၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်ႉ
ပယီၤပဒိၣ်လၢအပၢထံအီၣ်ကီၢ်တဖၣ်“ကလုာ်ဒိၣ်စိသနူသးသဟီၣ်မ့ၢ်အိၣ်ဒံးဒၣ်လၢအပူၤ”ဒ်အံၤႇ ပယီၤသုးခိၣ်သုးနၢ်လၢအမူဒါဒိၣ်ထီတဖၣ်“သုးမီၤစိရိၤသနူသးသဟီၣ်မ့ၢ်အိၣ်ဒၣ်ဒံးလၢအပူၤ”ဒ်အံၤႇ ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢကရူၢ်ကရၢလၢအပၣ်ဃုာ်ဒီးကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢခိၣ်နၢ်တဖၣ် “မ့ၢ်တက့ၤဖီၣ်လိာ်စုဒုးထီဒါသကိးဒုၣ်ဒါဃူဃူဘၣ်ႉ ဒ်နဆိမိၣ်ဘၣ်ဒီးနမ့ၢ်လဲၤဒၣ်နကျဲႇ ဒ်ယဆိမိၣ်ဘၣ်ဒီးယမ့ၢ်လဲၤဒၣ်ယကျဲႇ မ့ၢ်ဖီၣ်လိာ်စုတၢၣ်ပီၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲ၀ဲဒ်ဒုၣ်ဒါတၢ်ဘၣ်သးႇ ဒ်မုၢ်မဆါတနံၤအံၤအသိးန့ၣ်”ဒုၣ်ဒါကယုၢ်လီၤကွံာ်ပကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢတဖု၀ံၤတဖုဒ်လၢအပူၤကွံာ် ယုၢ်လီၤတ့ၢ်လံၦၤလၢကျဲဒ်အံၤအသိးန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ပၢၢ်ဆၢခိၣ်နၢ်(တနီၤ)သ့ၣ်ညါဒုၣ်ဒါအတၢ်ကူၣ်တရံးကျဲ၀ဲအံၤ ထံထံဆးဆးဘၣ်ဆၣ်ႇ မ့ၢ်လၢနာ်အီၣ်ဒုၣ်ဒါဒီးကွၢ်မဲာ်ဒၣ်ထဲအၦၤစှၤဂၤအတၢ်ဘၣ်ဘျုးႇ ဒီးမ့ၢ်ဆဲးလဲၤပိာ်ထွဲဒံးဒၣ်ကျဲလီၢ်လံၤလၢဒုၣ်ဒါ ဒါလီၤန့ၢ်ပာ်အီၤတဘိအံၤအခံန့ၣ်ႇ ပထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်အံၤ ကဆဲးအိၣ်ဒံး၀ဲႇ ပထံဖိကီၢ်ဖိတၢ်သံတၢ်ၦၢ်တဖၣ်အံၤ ကဆဲးအိၣ်ဒံး၀ဲႇ ပတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်အကျဲတဖၣ်အံၤ အတၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤကဆဲးအိၣ်ဒံး၀ဲႇ တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်ႇ တၢ်မဲာ်ထံမဲာ်နိႇ တၢ်သူၣ်ဆါသးဆါတဖၣ်ကဆဲးအိၣ်ဒံး၀ဲဒၣ်လၢ ကလုာ်ဒူၣ်တဒူၣ်ဒီးတဒူၣ်အဘၢၣ်စၢၤ တုၤလၢပဖိပလံၤပလိၤပလၤတဖၣ် အစိၤကတၢၢ်တသ့၀ဲနီတဘျီလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိႇ ပဖိပလံၤလၢခံတစိၤတဖၣ် သုတထံၣ်ဘၣ်တတူၢ်ဘၣ်က့ၤလၢၤ တၢ်လဲၤခီဖျိလၢအခၣ်ဒ်အံၤတကလုာ်လၢၤတဂ့ၤအဂီၢ်ႇ ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢသိၣ်မှံၤကရၢတဖၣ် ကဘၣ်က့ၤဖီၣ်လိာ်ကဒါက့ၤအစုဒီး ဒုးထီဒါသကိးသုးမီၤစိရိၤကရူၢ်ဒီး ၦၤလၢအဲၣ်ဒိးသူၣ်ထီၣ်ဘၣ်သးကလုာ်ဒိၣ်စိသနူပဒိၣ်တဖုအံၤ တဲာ်တဲာ်ဖျုဖျုႇ ဒီးပကဘၣ်သူၣ်ထီၣ်သကိးက့ၤပထံပကီၢ်တဘ့ၣ်အံၤလၢ“ဖဲၣ်ြဒၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်”ဒ်ကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်ဆၢဒိးန့ၢ်ဘၣ်သး၀ဲအသိးန့ၣ်ႇ ကမ့ၢ်၀ဲကျဲထဲတဘိဧိၤလၢပကဘၣ်ပိာ်ထီၣ်မၤထွဲအီၤန့ၣ်လီၤႉ
လၢ– တံနိ (သ၀ီတါ)
