၂၀၂၀ နံၣ် ကီၢ်ပယီၤတၢ်ဃုထၢဒီးတကီၢ်ခါအတၢ်အိၣ်သး
တံနိ (သ၀ီတါ)
ကီၢ်စၢဖှိၣ်တၢ်ဃုထၢခီၣ်မရှ့ၣ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤ၀ဲႇ ကီၢ်ပယီၤထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်(၅)နံၣ်တဘျီတၢ်ဃုထၢ တၢ်ကမၤအီၤဖဲလါနိၣ်၀့ဘၢၣ်(၈)သီႇ အဃိတၢ်ဆၢကတီၢ်အိၣ်တ့ၢ်က့ၤဒၣ်ထဲစှၤနွံန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ဃုထၢထီၣ်ပဒိၣ်အသီလၢကဘၣ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲပၢပြးကဒီးတၢ်လၢ(၅)နံၣ်တဖုအံၤႇ မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အကါဖးဒိၣ်တမံၤလၢဆၢကတီၢ်ကဟဲခါဆူညါခီထံကီၢ်အဘူၣ်အတီၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ
ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ဃုထၢမ့ၢ်တုၤဃီၤတဘျီလၢ်လၢ်ႇ လၢကီၢ်ပယီၤထံဖိကီၢ်ဖိဒီးကမျၢၢ်တဖၣ်အသးပူၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သးဒ့ဒီႇ တၢ်ထံၣ်တရှဲႇ အတၢ်နာ်အီၣ်တအိၣ်လၢပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်အသုးကရူၢ်တဖုအံၤဒီး ပဒိၣ်လၢအန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ်အဖီခိၣ်ဘၣ်ထီဘိစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤႉ တၢ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီးမ့ၢ်လၢထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် လဲၤခီဖျိဘၣ်တ့ၢ်၀ဲ–တၢ်လံၣ်အီၣ်လီအီၣ်အီၤႇတၢ်မၤကဘျံးကဘျၣ်အီၤႇတၢ်မၤတရီတပါအီၤႇ တၢ်မၤသံမၤ၀ီဒီးတၢ်ဟံးစိဟံးကမီၤပၢဆူၣ်ပၢစိးအီၤလၢကီၢ်ပယီၤသုးမီၤစိရိၤကရူၢ်တဖုအံၤ အတၢ်ပၢဖီလာ်လၢအနံၣ်(၅၀)ဘျဲၣ် အတီၢ်ပူၤအဘူးအလဲအဃိလီၤႉ
ပမ့ၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤတၢ်ဃုထၢလၢအပူၤကွံာ်ႇ ဘၣ်တၢ်မၤအီၤစးထီၣ်လၢ ၁၉၆၀–၁၉၉၀–၂၀၁၅ နံၣ် အတၢ်ဃုထၢတဖၣ်န့ၣ်ႇ န့ၤ၀့သုးမီၤစိရိၤပဒိၣ်ပၢတၢ်(၂၆)နံၣ်ႇ သါရွှ့ၤသုးမီၤစိရိၤပဒိၣ်ပၢတၢ်(၂၂)နံၣ်ႇ ဒီးသ့စ့ၤ(သုးပဒိၣ်တ၀ာ်ကမျၢၢ်ပဒိၣ်တ၀ာ်)ပၢတၢ်(၅)နံၣ်ႇ သုးပဒိၣ်ပၢတၢ်ခဲလၢာ်(၅၃)နံၣ်အတီၢ်ပူၤ ကီၢ်ပယီၤထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် ဘၣ်အိၣ်လၢသုးပဒိၣ်အတၢ်ပၢဆူၣ်ဆီၣ်တံၢ်မၤနၢၤတၢ်အဖီလာ်နးနးကျံၤကျံၤ ယံာ်ယံာ်ထၢထၢအဃိႇ တုၤဃီၤဆူ ၂၀၁၅ နံၣ် တၢ်ဃုထၢတဘျီႇ ထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်ဟ့ၣ်ဖှိၣ်၀ဲတၢ်ဖးဆူ NLD ကရၢခဲလၢာ်ႇ နာ်၀ဲလၢ NLD မ့ၢ်ကဲထီၣ်ပဒိၣ်ဒီးအီၣ်ဆါစူးကၠံၣ်ကဆီတလဲက့ၤ ကီၢ်ပယီၤအတၢ်ပၢတၢ်ပြးအံၤ–လၢသုးမီၤစိရိၤတၢ်ပၢဆူၣ်ပၢစိးသနူဆူကမျၢၢ်ဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ် တၢ်ပၢတၢ်ပြးသနူကန့ၢ်သၦၢ်ကတၢၢ်အဃိန့ၣ်လီၤႉ
၁၉၆၀ နံၣ် ထံကီၢ်တၢ်ဃုထၢန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤမၤအီၤလၢသုးခိၣ်န့ၤ၀့သုးကရူၢ်(ပဒိၣ်ဖီၣ်ပတြီၤထံကီၢ်မူဒါ)လီၤႉ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကရၢတ ဘျုးဖုနုာ်လီၤပြၢတၢ်အကျါ(သန့်ရှင်း ဖႉဆႉပႉလ) ဒီး(တည်မြဲ ဖႉဆႉပႉလ)ကရၢခံဖုအံၤ မ့ၢ်ကရၢလၢထံဖိကီၢ်ဖိသးဆူၣ် ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအအါ ကတၢၢ်လီၤႉ တၢ်ဃုထၢဘျီ၀ဲန့ၣ်ႇ (တံၤမၠဲ ဖႉဆႉပႉလ) လၢသုးကရူၢ်ဆီၣ်ထွဲအိၣ်ၦိၤ အီၤတဖုဃၣ်ကွံာ်၀ဲ လၢတၢ်ဖး ဒီး (သၣ်ရှ့ဖဆပလ) လၢအူနူးတီခိၣ်ရိၢ်မဲအီၤမၤနၢၤတၢ်အဃိ အူနူးကဲထီၣ်၀ဲပဒိၣ်လီၤႉ အူနူးပဒိၣ်ဟံးထီၣ်မူဒါတယံာ်ဘၣ်ဒီး န့ၤ၀့သုးကရူၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်က့ၤ ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤခဲလၢာ် လၢအူနူးအအိၣ်ဒီး ပၢဆူၣ်ပၢစိးက့ၤတၢ်ႇ တကးဒံးဘၣ်မၤဟးဂီၤကွံာ်၀ဲ ၁၉၄၇ နံၣ် ဂံၢ်ခီၣ်ထံးထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးန့ၣ်လီၤႉ
၁၉၉၀ နံၣ် ထံကီၢ်တၢ်ဃုထၢန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤမၤအီၤလၢသုးမီၤစိရိၤပဒိၣ်(န၀တ)လီၤႉ တၢ်ဃုထၢတဘျီအံၤ သုးမီၤစိရိၤပဒိၣ်(န၀တ)လၢအဆီတလဲက့ၤအမံၤအသီဆူ(တစည)ကရၢ ဃၣ်ကွံာ်၀ဲလၢတၢ်ဖးဒီး NLD ကရၢလၢအီၣ်ဆါစူးကၠံၣ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲမၤနၢၤတၢ်လီၤႉ တချုးလၢတၢ်ဃုထၢအခါ သုးမီၤစိရိၤကရူၢ်ခိၣ်သုးခိၣ်စီမီၣ်စံး၀ဲ–တၢ်ဃုထၢမ့ၢ်၀ံၤဒီး သုးကဟ့ၣ်လီၤက့ၤ ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤခဲလၢာ်ဆူထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကရၢလၢမၤနၢၤတၢ်တဖုန့ၣ်အစုပူၤဒီး ပ၀ဲဒၣ်လၢအမ့ၢ်သုးဖိတဖၣ် ပကက့ၤအိၣ်က့ၤဆူသုးကရၢၢ်ပူၤလီၤႉ (အခီၣ်ထံး ခါနာ်၀ဲလၢသုးမီၤစိရိၤအကရၢ(တစည)ကမၤနၢၤတၢ်အဃိစံး၀ဲဒ်န့ၣ်) ဘၣ်ဆၣ်တုၤမ့ၢ်အီၣ်ဆါစူးကၠံၣ် NLD ကရၢမၤနၢၤတၢ်တဘျီ ဒ်အတၢ်အၢၣ်လီၤအသိး တမၤတီအကလုၢ်ဘၣ်ဒီး သုးမီၤစိရိၤ ပဒိၣ်(တစညပါတီ)ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်က့ၤထံကီၢ်တၢ်စိကမီၤ ပၢတၢ်ယံာ်ကဒီး၀ဲ(၂၅)နံၣ်န့ၣ်လီၤႉ
၂၀၁၅ နံၣ် ထံကီၢ်တၢ်ဃုထၢစ့ၢ်ကီး သုးမီၤစိရိၤပဒိၣ်(ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ) ဃၣ်ကွံာ်လၢတၢ်ဖးဒီး အီၣ်ဆါစူးကၠံၣ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲ၀ဲ NLD ကရၢမၤနၢၤကဒီးတၢ်လီၤႉ NLD မၤနၢၤတၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒီး ကဲထီၣ်ဘၣ်၀ဲပဒိၣ်ဘၣ်ဆၣ်ႇ ဘၣ်ပၢဘၣ်ပြးတၢ်လၢသုးပဒိၣ်ထုးထီၣ်ဃာ်၀ဲ ၂၀၀၈ နံၣ် ထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးအဖီလာ်အဃိႇ NLD ပၢတၢ်ယဲၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူၤ မၤကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လၢမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်အတၢ်ဘၣ်ဘျုးႇ ကူၣ်သ့§ဆူၣ်ချ့အတၢ်ဘၣ်ဘျုးႇ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဒီး တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်ဖဲၣ်ဒြၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ဃ့ထီၣ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ် တၢ်တထံၣ်ဘၣ်အသၣ်အဖီအိၣ်ဖျါထီၣ်နီတမံၤဘၣ်ႉ မ့မ့ၢ်တခီ NLD ပဒိၣ်လၢအဖီၣ်လိာ်စုပၢသဃဲၤဃုာ်တၢ်ဒီးသုးမီၤစိရိၤကရူၢ်တဖုအံၤ အတၢ်ပၢယဲၢ်နံၣ်ၦဲၤထီၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ် (သုးခိၣ််သုးနၢ်တနီၤဒီးပဒိၣ်ပၦၢ်တနီၤ)ဘၣ်တၢ်လိာ်ဘၢလိာ်ကွီၢ်အီၤလၢ “တၢ်မၤသံလီၤတူာ်ကွံာ်ရိၤဟ့ၤကၠၤကလုာ်ဒူၣ်”အတၢ်ဂ့ၢ်ဒီး ခဲအံၤဘၣ်ကဲထီၣ်၀ဲၦၤဘၣ်တူၢ်ဘၢတူၢ်ကွီၢ်လၢ (ICJ) ဟီၣ်ခိၣ်ဘီမုၢ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်န့ၣ်လီၤႉ
၂၀၁၅ နံၣ် တၢ်ဃုထၢအခါ NLD အတၢ်ကိးသတြီမ့ၢ်၀ဲ–တၢ်ကဘၣ်ဆီတလဲသးအခါတုၤလံ “ပြောင်းလဲချိန်တန်ပြီ”ဒီးစံး၀ဲသါ party မ့ၢ်ကဲထီၣ်ဘၣ်ပဒိၣ်န့ၣ် သါကဘှီဘၣ်ဆီတလဲကွံာ် ၂၀၀၈ နံၣ် ထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်လၢသုးမီၤစိရိၤပဒိၣ်ကွဲးလီၤဃာ်တဘ့ၣ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်သးဆါသုးပဒိၣ်ဒီး နာ်၀ဲလၢအီၣ်ဆါစူးကၠံၣ်ကဆီတလဲကွံာ် သုးမီၤစိရိၤတၢ်ပၢတၢ်ပြးဒီး သူၣ်ထီၣ်၀ဲကမျၢၢ်ဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်ပဒိၣ်ကန့ၢ်အဃိ ဟ့ၣ်ဖှိၣ်တၢ်ဖးခဲလၢာ်ဆူ NLD န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်အီၣ်ဆါစူးကၠံၣ် NLD ပဒိၣ်ပၢတၢ်န့ၢ်(၅)နံၣ်လံႇ တၢ်ဆီတလဲတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်ႉ တၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒ်ထံဖိကီၢ်ဖိမုၢ်လၢ်၀ဲအသိးတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်ႉ
NLD ကဲထီၣ်ပဒိၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံႇ အီၣ်ဆါစူးကၠံၣ်ဒီးမ့အီၣ်လဲၣ်ခံဂၤအဘၢၣ်စၢၤ အ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်အိၣ်ဖှိၣ်ခူသူၣ်သကိးတၢ်တဘျုးဘျီတုၤလၢ ၂၀၁၈ နံၣ် ထီၣ်တ၀ာ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်ဒီးစးထီၣ်ဖဲတၢ်ကတိၤသကိး၀ဲ တၢ်ကဘှီဘၣ်က့ၤထံကီၢ်သဲစးတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်(constitution)အတၢ်ဂ့ၢ်၀ံၤအလီၢ်ခံ အ၀ဲသ့ၣ်ခံဂၤတထံၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်လၢၤဘၣ်အဂ့ၢ် ပဒိၣ်လၢအိၣ်ဒီးမူဒါဖးဒိၣ်လၢအတအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါအမံၤဘၣ်တဂၤစံး၀ဲအဂ့ၢ် BBC တၢ်ကစီၣ် ပာ်ဖျါ၀ဲန့ၣ်လီၤႉ တုၤဃီၤဆူရခၢၣ်ကီၢ်စဲၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကဲထီၣ်ထီၣ်တဘျီ အ၀ဲသ့ၣ်ခံဂၤအဘၢၣ်စၢၤ အတၢ်ရ့လိာ်သးနးထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်န့ၢ်ဒံးအလီၢ်လၢညါခီန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်ကဘှီဘၣ်က့ၤထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်ကန့ၢ်အဂီၢ် အီၣ်ဆါစူးကၠံၣ်ကျဲးစၢး၀ဲဒ်သိး ဖီၣ်ဃံးသုးကရူၢ်ကန့ၢ်အသိးႇ လၢသုးကရူၢ်(မ့အီၣ်လဲၣ်)တခီ ထုးလီၤပာ်၀ဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဒ်သိး အီၣ်ဆါစူးကၠံၣ်ဟူးဂဲၤမၤတၢ်သုတသ့နီတမံၤဂ့ၤအဂီၢ် ပထံၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ဖဲတၢ်မၤ၀ဲ(၂၁)ယၤဖှိၣ်နံၣ် ပ့ၣ်လိၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်တၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်ဖှိၣ်(၄)ဘျီတဘျီဖဲန့ၤပၠံၤတီၤအခါ အီၣ်ဆါစူးကၠံၣ်ဒီးသုးခိၣ်မ့အီၣ်လဲၣ်ခံဂၤ ကတိၤလီၤတၢ်န့ၣ်ႇ အ၀ဲသ့ၣ်ခံဂၤအတၢ်ကတိၤထီဒါလိာ်အသး ပထံၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ အီၣ်ဆါစူးကၠံၣ်စံး၀ဲႇ “ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ် တၢ်ကမၤဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးက့ၤအီၤလၢကျိချံမျီာ်သၣ်အလီၢ်ႇ ပမ့ၢ်မၤအီၤလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျဲန့ၣ် အခီပညီကအိၣ်ဒိၣ်ဒၣ်တၢ်တက့ၢ်လီၤႉ တၢ်စူးကါသူတၢ်စုက၀ဲၤဒ်သိးပကမၤနၢၤတၢ်ဒီး ၦၤအါဂၤကပာ်ကဲၦၤအဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ပာ်သးလၢအအၢအသီတကလုာ်လီၤႉ တၢ်ဘျၢသဲစးလၢသုးကရူၢ်ထုးထီၣ်ပာ်လီၤ၀ဲတခါအံၤ အလီၢ်အိၣ်လၢတၢ်ကဘၣ်ဘှီဘၣ်က့ၤအီၤလံန့ၣ်လီၤ”စံး၀ဲႉ မ့အီၣ်လဲၣ်တခီလၢအတၢ်ကတိၤပူၤစံး၀ဲႇ “တၢ်ကရၢကရိတနီၤလၢအမၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်န့ၣ် အဲၣ်ဒိးဘျးစဲမၤဃုာ်၀ဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အဂၤႇ မ့ၢ်ဒ်သိးကကဲထီၣ်အနီၢ်ကစၢ်ကရၢ(party)အတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်အဂီၢ်လီၤႉ ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ်ကရၢတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ၦၤလၢအမၤပူထီၣ်လီထီၣ်တၢ်ဒီး မ့ၢ်ၦၤမၤထီဒါထံကီၢ်တဖၣ်လီၤႉ မ့မ့ၢ်ပသုးမုၢ်ဒိၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ကရၢကရိလၢအကဟုကယာ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်ဒီး အပဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ” တၢ်အံၤမ့ၢ်၀ဲမ့အီၣ်လဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ပာ်သးအမ့ၢ်အတီဒီး ကတိၤပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၢ်၀ဲ NLD ဒီး ကယဲၢ်မ့ၢ်ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢအတၢ်ကရၢကရိခဲလၢာ်လၢ အဆဲးလီၤတ့ၢ်လံစုမုၢ်ကျၢၢ်ဒီး တဆဲးလီၤဘၣ်ဒံးစုမုၢ်ကျၢၢ်လၢ NCA တဖၣ်ခဲလၢာ်ပျီပျီဖျါဖျါန့ၣ်လီၤႉ
၂၀၂၀ နံၣ် ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ဃုထၢတဘျီအံၤ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကရၢ party (၉၂)ဖု အခၢၣ်စးတဖၣ်ဒီး ခၢၣ်စးလၢကနုာ်လီၤပြၢတၢ်ဒ်နီၢ်တဂၤအသိး ကနုာ်လီၤခီၣ်ဃုထၢအသးဒီးထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ် ၦၤလၢကဟ့ၣ်တၢ်ဖးအနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်၀ဲ(၃၇)ကကွဲၢ်အဂ့ၢ်ႇ ကီၢ်စၢဖှိၣ်တၢ်ဃုထၢခီၣ်မရှ့ၣ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကရၢတနီၤဃ့ထီၣ်၀ဲဒၣ်ႇ တၢ်ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ မ့ၢ်လၢခိၤရိၤနၤတၢ်သံသတြိာ်တၢ်ဆါဆၢကတီၢ်ဒီးတၢ်လီၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် ကရၢ party တဖၣ် ကလဲၤတဲနၢ်ပၢၢ်ကရၢကရိကမျၢၢ်အဂီၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်လဲၤတသ့ဘၣ်အဃိႇ ကြၢးလၢတၢ်ကဘၣ်သုးယံၤထီၣ်တၢ်ဃုထၢအတၢ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤႉ လၢသုးကရူၢ်ဒီး ၦၤလၢအအိၣ်ၦိၤဆှၣ်ထွဲသုးကရူၢ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဒ်သိးတၢ်ဃုထၢတဘျီအံၤ တၢ်ဖးသုတလဲၤဖှိၣ်ဆူ NLD ကရၢအအိၣ်ဒ်အပူၤကွံာ်လၢညါ ၁၉၉၀ နံၣ် တၢ်ဃုထၢဒီး ၂၀၁၅ နံၣ် တၢ်ဃုထၢခါလၢၤတဂ့ၤအဂီၢ်ဃုကျဲမၤ၀ဲပထံၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိလၢအသူၣ်ဟူးသးဂဲၤလၢ ကဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးဒ်လၢညါအပူၤကွံာ်အခါအသိး တအိၣ်လၢၤဘၣ်အိၣ်၀ဲအါမးစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤႉ မ့ၢ်လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤဒီးပယီၤသုးအတၢ်မၤသံမၤ၀ီအဃိ ကမျၢၢ်တဖၣ်ဘၣ်ပျံၤဘၣ်ဖုးတၢ်ႇ ဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ဟံၣ်ဃီဒူသ၀ီႇ ဘၣ်ကဲထီၣ်ၦၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ ၦၤလီၢ်အိၣ်ကမှံႇ တၢ်အီၣ်တၢ်အီတလၢတၦဲၤဘၣ်ႇ တကီၢ်ခါဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ အ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်တတၢၢ်တနါအကလုာ်ကလုာ်အဃိ တၢ်သးစၢၢ်ဆၢလၢကဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအဂီၢ် အသးသဟီၣ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ ကမျၢၢ်တနီၤ လၢအပူၤကွံာ်(၅)နံၣ် တၢ်ဃုထၢအခါ မုၢ်လၢ်၀ဲလၢအီၣ်ဆါစူးကၠံၣ် NLD ကရၢ မ့ၢ်မၤနၢၤတၢ်ဒီး မ့ၢ်ကဲထီၣ်ဘၣ်ပဒိၣ်န့ၣ်ႇ မၤဟးဂီၤကွံာ်၀ဲသုးမီၤစိရိၤတၢ်ပၢသနူအံၤကန့ၢ်ဒီး ကသူၣ်ထီၣ်ဘၣ်၀ဲဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်ထံကီၢ်လၢကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ် ကအိၣ်ဒီး ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ထဲသိးတုၤသိးလိာ်သးဒီး ထံကီၢ်တၢ်ဆီတလဲကအိၣ်ထီၣ်အဃိ ဟ့ၣ်ဖှိၣ်၀ဲတၢ်ဖးဆူ NLD လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့ဘၣ်ဆၣ် NLD ပဒိၣ်ပၢတၢ်(၅)နံၣ်ပူၤကွံာ်ဒီး အီၣ်ဆါစူးကၠံၣ်မၤတၢ်ဆီတလဲတန့ၢ်နီတမံၤဘၣ်အဃိႇ ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်မုၢ်လၢ်လၢာ်ကွံာ်၀ဲဒီး သးတအိၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးလၢၤဘၣ်အိၣ်၀ဲစ့ၢ်ကီးလီၤႉ
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တနံၣ်အံၤတၢ်ဃုထၢန့ၣ် ကမျၢၢ်တနီၤလၢအသးတဆူၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးဆူကရၢနီတဖုလၢၤဘၣ်န့ၣ် အိၣ်စ့ၢ်ကီးပထံၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ပထံၣ်ဘၣ်လၢဖၠၣ်စိမိၤကၠိဖိကရၢဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤ၀ဲအကရၢတၢ်ပာ်သးဒီးစံး၀ဲ– ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကရၢလၢပပာ်ဂံၢ်ပာ်ဘါအီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်တဖု(အဲၣ်ဒိးစံး၀ဲ NLD) ပနာ်လၢမၤတၢ်ဆီတလဲကန့ၢ်ႇ ဘၣ်ဆၣ်အတၢ်ပၢယဲၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူၤ ပထံၣ်ဘၣ်လၢတၢ်ဆီတလဲတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်အဃိ ပတနာ်အီၣ်လၢၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကရၢနီတဖုလၢၤဘၣ်ႇ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ၂၀၂၀ တၢ်ဃုထၢအံၤ ပတဟ့ၣ်တၢ်ဖးဆူကရၢနီတဖုလၢၤဘၣ်ဒီး ကမၤ၀ဲ No Vote တလဲၤဟ့ၣ်တၢ်ဖးဘၣ်အဂ့ၢ် (ဗကသ)ပယီၤကၠိဖိတဖၣ် စံး၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤႇ တၢ်မ့ၢ်ကွၢ်က့ၤလၢတကီၢ်ခါထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်အိၣ်သးအကပၤကပၤန့ၣ် ဖျါလၢတၢ်ဃုထၢတဘျီအံၤ NLD ကမၤနၢၤတၢ်အလီၢ်အိၣ်ဒံး၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် အ၀ဲသ့ၣ်တမ့ၢ်ကမၤနၢၤတၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒ်လၢ ၂၀၁၅ နံၣ် တၢ်ဃုထၢအခါလၢၤဘၣ်ႉ တၢ်လၢအလီၤတံၢ်ကတၢၢ်တမံၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ–ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကရၢဖဲလဲၣ်တဖုဂ့ၤတဖုဂ့ၤလၢအမ့ၢ်မၤနၢၤတၢ်ဒီး မ့ၢ်ကဲထီၣ်ဘၣ်ပဒိၣ်ဘၣ်ဆၣ်ႇ အ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဆဲးလဲၤဒၣ်တၢ်လၢ ၂၀၀၈ နံၣ် ထံကီၢ်သဲစးတၢ်ဘျၢအဖီလာ်လီၤန့ၣ်ႇ တၢ်ခဲလၢာ်ကအိၣ်ဒၣ်လၢသုးမီၤစိရိၤကရူၢ်တၢ်ဖီၣ်ပျံၤအဖီလာ်ဒီး ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်တဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်ကဒီး၀ဲလၢတၢ်ဆီၣ်တံၢ်မၤနၢၤအဖီလာ်ႇ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤဒီးတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအဖီလာ်ဒ်လၢညါအသိးန့ၣ်လီၤႉ
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိႇ တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်တခီမ့ၢ်၀ဲ တၢ်ကဘၣ်ဘှီဘၣ်ဆီတလဲကွံာ် ၂၀၀၈ နံၣ် ထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးလၢသုးမီၤစိရိၤကရူၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲအံၤလၢအဆိမ့ၢ်န့ၢ်မၣ်ဒီး တၢ်ဆီတလဲအိၣ်ထီၣ်၀ဲကသ့လီၤႉ တၢ်ဘှီဘၣ်ဆီတလဲက့ၤ ၂၀၀၈ နံၣ် ထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးမ့ၢ်န့ၢ်မၣ်ဒီး ပသူၣ်ထီၣ်ပထံပကီၢ်တဘ့ၣ်အံၤလၢဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်ဖဲၣ်ဒြၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကန့ၢ်၀ဲဒီး ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အမ့ၢ်အတီႇ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် ထဲသိးတုၤသိးလိာ်သးႇ ဒီးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤကလုာ်ဒူၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်ပၢလီၤဘၣ်နီၢ်ကစၢ်အသးလၢပသးလီအီၤတဖၣ်အံၤႇ တၢ်မၤဖျါထီၣ်အမိၢ်လံၤမိၢ်ၦၢ်ကန့ၢ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ
