ကညီကီၢ်စဲၣ်ပူၤဖိသၣ်လၢအိၣ်ဒူသ၀ီပူၤတဖၣ် တဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်လၢၤဘၣ်

လါယူၤလံ ၃၀ သီႇ ၂၀၂၁ နံၣ်ႇ ခ့ၣ်အဲးစံၣ်

ဖဲခိ၀ံၣ်တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်ရၤလီၤသးအကတီၢ်ဒီးသုးမီၤစိရိၤဟံးန့ၢ်ကွံာ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအတီၢ်ပူၤ ဒူသ၀ီတၢ်လီၢ်လၢအိၣ်ကညီကီၢ်စဲၣ်ပူၤတနီၤန့ၣ် ဖိဒံဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်တဆဲးဘၣ်(ကာကွယ်ဆေး)ကသံၣ်ဒီသဒၢ ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်လၢၤဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ဒူသ၀ီတနီၤအပူၤ ကဆဲးန့ၢ်ဖိသၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ် ခီဖျိဆူၣ်ချ့၀ဲၤ ကျိၤဒီးတၢ်ဆါဟံၣ်လၢအအိၣ်ဘူးတဖၣ်ႇတၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးတဖၣ်ကးတံၢ်ဃာ်သးအဃိ ဖိဒံဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်တဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ် ဖိသၣ်အမိၢ်တဂၤစံး၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

“အပူၤကွံာ်လၢညါန့ၣ်ဖဲသ၀ီပူၤအံၤတၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးအိၣ်အဃိဆဲးန့ၢ်၀ဲထီဘိလီၤႉ ခဲအံၤလၢတၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်သရၣ်စ့ၢ်ကီးတအိၣ်ဘၣ်ႉ တၢ်ဆါဟံၣ်လၢအဘူးသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ကးတံၢ်ဃာ်၀ဲႉ ဖဲကီးတရံးႇကၠဲၤဒိန့ၣ် နၢ်ဟူလၢတၢ်ဆဲးန့ၢ်၀ဲလီၤႉ ခီဖျိခိ၀ံၣ်အကတီၢ်တၢ်ကးတံၢ်ဃာ်ကျဲအဃိလဲၤဆဲးတသ့ဘၣ်”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ဘၣ်ဆၣ်ကညီကီၢ်စဲၣ် ကမျၢၢ်ဆူၣ်ချ့ဒီးတၢ်ကူစါယါဘျါ၀ဲၤကျိၤခိၣ် ဒီၣ်ကထၢၣ်ကၠီၤစွၤမၠ့ၣ် စံး၀ဲလၢ ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဆဲးကသံၣ်တၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ တမ့ၢ်လၢလ့ၤတက့ၤပာ်ပတုာ်အိၣ်ဘှံးဘၣ််အသိး တၢ်လီၢ်လၢခိ၀ံၣ်ရၤလီၤသးအါအလီၢ်န့ၣ် ကီၢ်ဆၣ်အပတီၢ် ဆူၣ်ချ့ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢအဘၣ်ထွဲတဖၣ်် ဆီတလဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဒီးဆဲးန့ၢ်၀ဲဖိသၣ် ကသံၣ်ဒီသဒၢအိၣ်၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ် တၢ်ပၢဟီၣ်က၀ီၤတနီၤအပူၤလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဖီၣ်၀ဲတတုၤဘၣ်သ့ၣ်အံၤစ့ၢ်ကီး ခီဖျိကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ်ကရၢလၢအဘၣ်ထွဲဆူၣ်ချ့၀ဲၤကျိၤအံၤ ဟံးမူဒါဆဲးန့ၢ်၀ဲအိၣ်၀ဲဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိခိ၀ံၣ်အကတီၢ်တၢ်ကးတံၢ်၀ဲတၢ်နုာ်လီၤဟးထီၣ်အဃိ တကီၢ်ခါဆၢကတီၢ်ခဲ အံၤလၢခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်တၢ်ပၢဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ တၢ်ပာ်ပတုာ်ဃာ်၀ဲတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ကညီဆူၣ်ချ့မၤစၢၤ၀ဲၤကျိၤ(KDHW)စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

KDHW ၀ဲၤကျိၤခိၣ် ပဒိၣ်စီၤဒဲမိခ့ၤ စံး၀ဲလၢ“စးထီၣ်လၢခိ၀ံၣ်ကဲထီၣ်န့ၣ် တဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဒ်ညီနုၢ်အသိးလၢၤဘၣ်ႉ သုးဟံးန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအဃိနးဒိၣ်ထီၣ်၀ဲလီၤႉ လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤတညီလၢၤဘၣ်ႉ အပူၤကွံာ်လၢညါန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တကပၤဟ့ၣ်၀ဲကသံၣ်ဒီသဒၢအိၣ်လီၤႉ ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ(၂၀၂၀)နံၣ်အခါအိၣ်တ့ၢ်ဒံးလီၤႉ ပဃုလၢပကစၢ်အကျိၤအကျဲနါက့အိၣ်လီၤႉ ခိ၀ံၣ်တၢ်အိၣ်သးမ့ၢ်ဘၣ်ဂီၢ်ထီၣ်တစဲးန့ၣ်ကက့ၤဆဲးကဒါလီၤႉ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်န့ၣ်လီၤႉ

စးထီၣ်ဖဲသုးဟံးန့ၢ်ကွံာ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤအလီၢ်ခံ ခီဖျိဆူၣ်ချ့ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်သဂၢၢ်ဘၣ်ဒီးတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးဒီးတၢ်ဆီၣ်တံၢ်မၤနၢၤတဖၣ်အဃိ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်ကဲထီၣ်၀ဲတၢ်နိးတၢ်ဘျးဖးဒိၣ်တခါညါအဃိ ဖိသၣ်(၁)ကကွဲၢ်ဃၣ်ဃၣ်တဆဲးဘၣ်ကသံၣ်တၢ်ဒီသဒၢလၢၤဘၣ်အမဲာ်ညါ ဖိသၣ်(၅)ကကွဲၢ်ဃၣ်ဃၣ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢၤ(ဘံၣ်တၣ်မံၣ်အ့ၣ်)ကသံၣ်န့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါတဖၣ်လၢၤဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ယူၣ်နံၣ်စဲၣ််ကီၢ်ပယီၤထုးထီၣ်ပာ်ဖျါ၀ဲဖဲအပူၤကွံာ်လါယူၤအခါန့ၣ်လီၤႉ

ဖိဒံဖိသၣ်လၢအအိၣ်ဖျဲၣ်လၢတၢ်ဆါဟံၣ်တၢ်ဆါဒၢးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဖဲအအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်၀ံၤ(၂၄)နၣ်ရံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ဆဲးန့ၢ်၀ဲသူၣ်ဘီ(B)ကသံၣ်တၢ်ဒီသဒၢဒီး ဖိသၣ်လၢအသးနံၣ်အိၣ်(၂)နံၣ်တုၤလၢသးနံၣ် ၅ နံၣ်ဆူဖီလာ်သ့ၣ်တဖၣ် ကိးလါဒဲးတၢ်ပာ်ပနီၣ်ဆဲးန့ၢ်၀ဲကသံၣ်တၢ်ဒီသဒၢ(၁၁)ခါလၢအမ့ၢ် ထံၣ်ဘံၣ်ကသံၣ်ႇ ကိးယုၢ်ဘိညီးတၢ်ဆါႇတၢ်ကူးဖးထီႇကၠဲၣ်ညၤႇတၢ်ဆါခၣ်အ့ၣ်တံၢ်ႇခိၣ်နူာ်သလီညီးႇပသိၣ်ညီးႇပိၣ်လံၣ်ယိၣ်ႇ တၢ်ထီၣ်ထါဒီးကၠဲၣ်သိႇယပၣ်ခိၣ်နူာ်ညိးကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ

လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ စးထီၣ်ဖဲအပူၤကွံာ် ၂၀၂၀ နံၣ်ႇလါအီးကထိဘၢၣ် ၂၀ သီအနံၤန့ၣ် ဖိသၣ်ပိာ်မုၣ်လၢအသးနံၣ်အိၣ်(၉)နံၣ်တုၤလၢ(၁၁)နံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်စးထီၣ်ဆဲးန့ၢ်၀ဲ(HPV)ဒၢလီၢ်ခိၣ်ခဲစၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢတကလုာ်ဒီး တဂၤန့ၣ်ကဘၣ်ဆဲး၀ဲခံဘျီ ဆဲး၀ဲတၢတဘျီမ့ၢ်၀ံၤန့ၣ်ကဘၣ်ပာ်အဘၢၣ်စၢၤ(၁၂)လါ၀ံၤမး ကဘၣ်ဆဲးကဒါအသီတဘျီအဂ့ၢ်န့ၣ် ဆူၣ်ချ့ဒီးတၢ်ဂဲၤလိာ်ကွဲကိတိာ်၀ဲၤကျိၤ ထုးထီၣ်ပာ်ဖျါ၀ဲဖဲ ၂၀၂၀ နံၣ်အခါန့ၣ်လီၤႉ