လါယူၤလံ ၂၉သီ, ၂၀၂၄နံၣ်, ခ့ၣ်အဲးစံၣ်,
ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကညီကီၢ်စဲၣ်ကီၢ်ဆၢ,တးကီၢ်ရ့ၣ်,အိးဖၣ်ကီၢ်ဆၣ်ကညီဘၣ်ကီဘၣ်ခဲနိၣ်ဖိဒဲကဝီၤအပူၤ,လါလၢကဟဲလါအီကၢးအပူၤတၢ်ကစးထီၣ်မၤဝဲတၢ်သမံသမိးပှၤဒဲကဝီၤဖိဒီးမၤလီၤတံၢ်ပှၤသီတဖၣ်အစရီအဂ့ၢ်,သ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်နိၣ်ဖိကညီဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်စံးဝဲန့ၣ်လီၤ.
ဒ်ကၠီၣ်တဲၣ်အိၣ်ဝဲဒီးတၢ်ဘျၢသဲစးတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢတတူၢ်လိၥ်ဝဲပှၤအသီလၢဒဲကဝီၤအပူၤလၢၤဘၣ်အသိးန့ၣ်,လါလၢကဟဲလါအီးကၢး(၁)သီအနံၤအပူၤတၢ်ကစးထီၣ်မၤဝဲတၢ်သမံသမိးဒဲကဝီၤအပူၤပှၤလၢအ(UN)ဒီး(MOI)လံၥ်လဲၢ်တအိၣ်ဘၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်,နိၣ်ဖိဒဲကဝီၤခိၣ်စီၤကၠီၤဝီၤစံးဝဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲလၢ“ဒ်သိးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢ်ဒုးနၢ်ဟူအသိးန့ၣ်,ဘၣ်ဃးလၢပှၤအသီလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါလၢ(UN)ဒီး(MOI)သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဆဲးအိၣ်လၢဒဲကဝီၤအပူၤတန့ၣ်လၢၤဘၣ်မီၤနီၤ,တတူၢ်လိၥ်ဝဲပှၤသီဘၣ်န့ၣ်ခီဖျိလၢကၠီၣ်တဲၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်တိၤတစွၤနီၢ်ဂံၢ်(၄၄)အပူၤန့ၣ်လဲၤဘျးစဲဝဲလၢပှၤလၢအတူၢ်လိၥ်ပှၤခီကီၢ်ဆၢလၢအတဖိးသဲစးဘၣ်အမဲၥ်ညါ,မ့မ့ၢ်လၢနီၢ်ဂံၢ်(၄၅)ခီကကဲဝဲပှၤခီကီၢ်ဆၢလၢအတဖိးသဲးစးဘၣ်အဃိန့ၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့လဲၤခီပတၥ်န့ၣ်ကအိၣ်ဝဲဒီးတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ကမၣ်ဒ်သိးတၢ်ဘၣ်ဟ့ၣ်စ့အီၣ်လိး,ဃုၥ်ဒီးတၢ်ဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ဒုးဃၥ်အလီၢ်အတၢ်ဘျၢတဖၣ်န့ၣ်အိၣ်ဝဲအဃိ,ဒ်ကၠီၣ်တဲၣ်တကပၤလီၢ်ခၢၣ်သးအတၢ်နဲၣ်လီၤအိၣ်ဝဲအဖီခိၣ်န့ၣ်,အခဲအံၤလီၢ်ကဝီၤပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်ကဘၣ်လူၤပိၥ်ထွဲဝဲအဃိန့ၣ်ဖဲပဒဲကဝီၤအပူၤအံၤန့ၣ်ဟ့ၣ်ဝဲပှၤတၢ်ဆၢကတီၢ်တုၤလၢလါလၢၥ်ဝံၤခဲကၢးတလါန့ၣ်ကစးထီၣ်မၤဝဲတၢ်သမံသမိးတၢ်လီၤ”အဂ့ၢ်စံးဝဲန့ၣ်လီၤ.
လၢန့ၣ်အမဲၥ်ညါ,တၢ်ကမၤဝဲသမံသမိးဝဲပှၤလၢတၢ်အုၣ်ကီၤသးဒဲကဝီၤလံၥ်လဲၢ်တအိၣ်ဘၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်ပှၤကၠိဖိလၢဟဲအိၣ်ကဒုသးမၤလိတၢ်တဖၣ်တပၣ်ဃုၥ်ဝဲဘၣ်အသိး,ပှၤကၠိဖိလၢဟဲထီၣ်အိၣ်ကဒုအသးတဖၣ်အံၤတၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးယၥ်လၢကအိၣ်ကၠိမၤလိတၢ်ဝံၤက့ၤဆူဟံၣ်ဃီအဂ့ၢ်,နိၣ်ဖိဒဲကဝီၤခိၣ်စံးအါထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တကးဒံးဘၣ်,တၢ်သမံသမိးဝဲဒဲကဝီၤအပူၤပှၤလၢအလံၥ်လဲၢ်တအိၣ်ဘၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်တမ့ၢ်နိၣ်ဖိဒဲကဝီၤတဘ့ၣ်ဘၣ်အသိး,ဒဲကဝီၤကိးဖျၢၣ်ဒဲးအပူၤတၢ်ကမၤဝဲတဆီဘၣ်တဆီအမဲၥ်ညါ,တၢ်မၤဝဲတၢ်သမံသမိးဒဲကဝီၤအပူၤပှၤအသီတဖၣ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်ကလုၢ်လၢအဟဲခီဖျိလၢကၠီၣ်တဲၣ်ခိၣ်နၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါဒိၣ်ထီတဖၣ်အအိၣ်လီၤအဂ့ၢ်,(ကညီဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤကမံတံၥ်)(KRC)နဲၣ်ရွဲၣ်စီၤပှဲၤစ့စံးစ့ၢ်ကီးဝဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲလၢ“အခဲအံၤန့ၣ်တမ့ၢ်ထဲနိၣ်ဖိဒဲကဝီၤတဖျၢၣ်ဘၣ်,လၢဒဲကဝီၤကိးဖျၢၣ်ဒဲးဃၣ်ဃၣ်အပူၤလီၤ,ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢအကွၢ်ထွဲပၢဆှၢဝဲဒဲကဝီၤတဖၣ်အတၢ်ကလုၢ်ဟဲထီၣ်လၢတၢ်ဖီခိၣ်အဃိန့ၣ်တၢ်ကဘၣ်ကွၢ်ထံကွၢ်ဆးသမံသမိးက့ၤဒဲကဝီၤအပူၤလီၤဆီဒၣ်တၢ်ပှၤလၢနုၥ်လီၤအိၣ်ဆိးအသီလၢအလံၥ်လဲၢ်တအိၣ်ဘၣ်တဖၣ်မီၤနီၤ,ခဲအံၤဒုဟူထီၣ်အဆိကတၢၢ်လၢနိၣ်ဖိဒဲကဝီၤမီၤကလဲၤဝဲတဆီဘၣ်တဆီလီၤယဆိကမိၣ်,ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ်မ့မ့ၢ်လၢအူးပၠၣ်ဒဲကဝီၤနါက့အခဲအံၤပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါမၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဝံၤလံဘၣ်ဆၣ်တစးထီၣ်မၤဝဲတၢ်သမံသမိးဒံးဘၣ်အဂ့ၢ်”စံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တကတီၢ်ဃီ,တၢ်သမံသမိးဝဲပှၤအသီတဖၣ်အံၤဝံၤအလီၢ်ခံ,ပှၤလၢသးဆူၣ်က့ၤအိၣ်ဆိးဝဲလၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကညီကီၢ်ဆၢဘီနၢၤထၣ်လီၢ်အိၣ်ကဒုတၢ်လီၢ်အပူၤတဖၣ်မ့အိၣ်န့ၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်ကဆဲးကျိးဆဲးကျၢဟ့ၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်မ့မ့ၢ်လၢကအိၣ်ဆိးအီၣ်အီလၢကတီၢ်ယံၥ်အဂီၢ်အနီၢ်ကစၢ်ကဘၣ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါဝဲလီၤအဂ့ၢ်,ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်စံးဝဲန့ၣ်လီၤ.
ဒီးတကီၢ်ခါခဲအံၤခီဖျိတၢ်စူၤအါဒီးထံဒိၣ်ခိၣ်ယွၤအဃိ,ပှၤလၢဟဲထီၣ်လၢတၢ်လီၢ်အယံၤတဖၣ်ကက့ၤအိၣ်ဆိးဝဲလၢအနီၢ်ကစၢ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတသ့တညီဝဲဘၣ်အသိး,တနီၤနီၤထံဆၢကီၢ်ဆၢတၢ်လီၢ်တဖၣ်အပူၤဘူးတံၢ်တအိၣ်ဝဲဘၣ်ဒီးတၢ်ကစးထီၣ်မၤတၢ်သမံသမိးဒ်အံၤအဖီခိၣ်ပှၤတနီၤအိၣ်ဝဲဒီးတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအဂ့ၢ်,သ့ၣ်ညါဒ်ဒဲကဝီၤပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်စံးဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိး,ကညီကီၢ်စဲၣ်ကီၢ်ဆၢဘီနၢၤထၣ်လီၢ်အိၣ်ကဒုဖိတၢ်အံၤ,တကီၢ်ခါအံၤလီၢ်အိၣ်ကဒုဖိတဖၣ်အဟံၣ်ခိၣ်ကအိၣ်ဝဲအဖျၢၣ်(၃၀၀)ဃၣ်ဃၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤတနီၤဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်မၤစၢၤလၢ(IDP)အအိၣ်အိၣ်ဝဲအသိး,တနီၤဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲလၢတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတၢ်ကရၢကရိအသိးအကျါဒီးလီၢ်အိၣ်ကဒုဖိတဖၣ်အံၤအိၣ်ဝဲန့ၣ်ဖဲဟီၣ်ကဝီၤဝဲန့ၣ်အပူၤန့ၣ်လံတနံၣ်ဘျဲလံအဂ့ၢ်,ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်စံးဝဲန့ၣ်လီၤ.
