လါနိၣ်၀့ဘၢၣ် ၂၅ သီ, ၂၀၂၄ နံၣ်, ခ့ၣ်အဲးစံၣ်
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် (သုးက့ ၁) သထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤ ပယီၤသုးကျိဖးဒိၣ်အဃိ ကျူမဲသ၀ီဖိလၢအလဲၤစံၣ်အိၣ် လ့ကိပူၤတဖၣ် တကီၢ်ခဲအံၤလိၣ်ဘၣ်၀ဲအီၣ်အီအိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲကသံၣ်ကသီတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအဂ့ၢ်န့ၣ် လီၢ်က၀ီၤပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
သထူၣ်ကီၢ်ဆၣ် ကီးလၢၢ်ကရူၢ်အပူၤ သုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံခီဖျိပယီၤသုးခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ကဲထီၣ်သးတလီၢ်လီၢ်အဃိ ဖဲ(၂၀၂၃) လါစဲးပထ့ဘၢၣ်အခါန့ၣ် ကျူမဲသ၀ီဖိခဲလၢၥ်ဃၣ်ဃၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်လဲၤစံၣ်အိၣ်ကဒုသးလၢ လ့ကိပူၤတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ အလီၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တကီၢ်ခါခဲအံၤသ၀ီဖိလၢလဲၤအိၣ်ကဒုသးဖဲလ့ကိပူၤတဖၣ်ခီဖျိအ၀ဲသ့ၣ်အံၤဟးစံၣ်အိၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ယံၤထီၣ်လံဒီး ကဖံးအီၣ်မၤအီၣ် အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်အိၣ်သးတဂ့ၤဒံးဘၣ်အဃိလၢကအီၣ်ကအီကအိၣ်ကဆိးအဂီၢ် လိၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီ, ကသံၣ်ကသီဒီးအိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲတၢ်ခိၣ်ဒုးသ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် လီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်လၢအဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်တၢ်အိၣ်သး အံၤတဂၤ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
“ဖဲ(၂၀၂၃)လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁၉ သီအနံၤန့ၣ် ပယီၤသုးခးလီၤကျိဖးဒိၣ် လၢကျူမဲသ၀ီပူၤ.ပှၤသ၀ီဖိအိၣ်တဘူၣ်လၢၤဘၣ်အဃိ ဖဲ(၂၀)သီန့ၣ် ဟံၣ်ခိၣ်(၁၈၇)ဖျၢၣ်န့ၣ် ဟဲစံၣ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖဲအံၤခဲလၢၥ်လီၤ. အဃိခဲအံၤပအဲၣ်ဒိးဃ့ထီၣ်ပှၤမၤစၢၤတၢ်ဖိတဖၣ်လၢ တၢ်သူထီၣ်ဘှီထီၣ်တမံၤ,တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဂီၢ်တမံၤဒီးတၢ်အီၣ်မိၢ်ပှၢ်တမံၤ.တၢ်သၢခါအံၤဒု အခိၣ်သ့ၣ်လီၤ.”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ် ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ.
စးထီၣ်လၢသ၀ီဖိဃ့ၢ်ထီၣ်လဲၤအိၣ်ကဒုသးလၢလ့ကိပူၤန့ၣ် ကီၢ်ပူၤကညီပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံကမံးတံၥ် (CIDKP)ဃုၥ်ဒီးတၢ်ကရၢကရိ လၢအဂၤဟဲဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ၀ဲအိၣ်ဘၣ်ဆၣ် တဘျီတခီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲမ့ဟဲအိၣ်ထီၣ်လၢတၢ်အီၣ်မိၢ်ပှၢ်တကပၤန့ၣ် လီၢ်က၀ီၤဒူသ၀ီ ကမျၢၢ်ဖိကဒဲကဒဲဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ၀ဲစ့ၢ်ကီး အိၣ်၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် လီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်တဂၤဃီ၀ဲန့ၣ်စံးအါထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်လီၢ်က၀ီၤပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါစံး၀ဲအသိးန့ၣ် စးထီၣ်ဖဲအပူၤကွံၥ်လါမ့ၤန့ၣ် ပယီၤသုးခးလီၤကျိဖးဒိၣ်တအိၣ်လၢၤအါအါဘၣ်အဃိ သ၀ီဖိတနီၤက့ၤဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်အိၣ်ဘၣ်ဆၣ်ဘၣ်ဖံးမၤ၀ဲလၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီ အပူၤဒီးမ့အိၣ်ထီၣ်လၢတၢ်အိၣ်သး တဂ့ၤဘၣ်န့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်က့ၤစံၣ်အိၣ်ကဒါဖဲလ့ကိပူၤအဂ့ၢ်န့ၣ် လီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်လၢအိၣ်ဘူးဖဲန့ၣ်တဖၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လ့ကိပူၤလၢကျူမဲသ၀ီဖိလဲၤအိၣ်၀ဲခဲအံၤန့ၣ်အပူၤကွံၥ်ဟံၣ်ခိၣ်ပၥ်ဖှိၣ်ခဲလၢၥ်(၁၈၀)ဃၣ်ဃၣ်လဲၤစံၣ်အိၣ်၀ဲဖဲန့ၣ်ဒီး ဘၣ်ဆၣ် ခဲအံၤတနီၤန့ၣ် က့ၤဖံးမၤတၢ်အိၣ်အဃိ ခဲအံၤဟံၣ်ခိၣ်(၂၇)ဖျၢၣ် ပှၤနီၣ်ဂံၢ်(၁၀၀)ဘျဲၣ် အိၣ်ကဒုဒံးအသးလၢလ့ကိပူၤတုၤလၢ ခဲအံၤတစုဒီးဒ်န့ၣ်အသိး ပှၤအိၣ်ဖဲန့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အါဒၣ်တက့ၢ်မ့ၢ်၀ဲပိၥ်မုၥ်ပိၥ်မၢၤဒီးဖိဒံဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
သုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံ ပယီၤသုးခးလီၤကျိဖးဒိၣ်လီၤတဲၥ်ပိၢ်ဖးထီၣ်လၢကျူမဲသ၀ီပူၤတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်လီၢ်တလီၢ်တလီၢ် အဃိ ပှၤကမျၢၢ်သံဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဟံၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဃုၥ်ဒီး သီခါဖၠၣ်ဟးဂီၤ ကဲထီၣ်သးအိၣ်၀ဲတလီၢ်လီၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် လီၢ်က၀ီၤပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ စံး၀ဲအသိး သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကျူမဲသ၀ီဖိပိၥ်မုၣ်လၢအလဲၤစံၣ်အိၣ်ကဒုသးလၢလ့ပူၤတုၤလၢခဲအံၤတစုတဂၤစ့ၢ်ကီးစံး၀ဲလၢ“ခီဖျိလၢပယီၤသုးခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အဃိန့ၣ်ဟံၣ်တဖျၢၣ်တၢ်တအိၣ်နီမံၤလၢၤဘၣ်လီၤပှီၢ်ခဲလၢၥ်လီၤ.ယဖိန့ၣ်အိၣ်သၢဂၤ,ယဖိမုၣ်လၢအခၢၣ်သးတဂၤန့ၣ်ဘၣ်ဒီးကျိဖးဒိၣ်အသံမီၤနီၤ.ဘၣ်ဒိဆါဧါတဆါဧါန့ၣ်ဖဲမ့ၤကပၢၤလၢယကဖီအီၣ်န့ၣ်မးတအိၣ်လၢၤဘၣ်.ပသးပှၢ်ထီၣ်လံနကက့ၤစးထီၣ်လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ်တညီလၢၤဘၣ်.ကယဲၢ်မ့ၢ်တၢ်အိၣ်လၢဟံၣ်ပူၤန့ၣ်လၢၤဟးဂီၤခဲလၢၥ်လီၤ.စးထီၣ်လၢယဟဲအိၣ်ဖဲန့ၣ်ယတက့ၤနီတဘျီလၢၤဘၣ်အိၣ်တုၤလၢခဲအံၤလီၤ.က့ၤနါက့ၤတလီၤဆီနီမံၤလၢၤ.ပဟဲအိၣ်ဖဲအံၤတမ့ၢ်ပကစၢ်ဟံၣ်ကစၢ်ဃီဘၣ်အဃိထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအမံၤမံၤလီၤ.လၢအီၣ်လၢအီမ့ၢ်စ့ၢ်,ဒီးလၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအမံၤမံၤလီၤ.မ့ဟဲထီၣ်လၢတဆူၣ်တချ့ဘၣ်န့ၣ်အိၣ်ဒၣ်ဘၣ်ပှ့ၤဆဲးကသံၣ်ဒ်န့ၣ်လီၤ.”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ.
တကီၢ်ခါခဲအံၤသ၀ီဖိလၢအလဲၤစံၣ်အိၣ်လ့ကိပူၤတဖၣ်ဘၣ်ဟးစံၣ်အိၣ်ကဒုသးတၢ်ဆၢကတီၢ်ယံၤလၢအနံၣ်လံအဃိ အ၀ဲသ့ၣ်သဂၢၢ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအကလုၥ်ကလုၥ်အမဲၥ်ညါခဲအံၤစ့ၢ်ကီး တၢ်တၢ်ယီၤထီၣ်လံအဃိ ဒုးယၤတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတၢ်အိၣ်သး က့ၤဆူၣ်ထီၣ်ကဒါသ့၀ဲအဃိပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤသးတဆူၣ်လၢကက့ၤအိၣ်လၢအဒူသ၀ီပူၤဒံးဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ကမျၢၢ်ပှၤဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုသးတဖၣ်စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ဒ်ကီၢ်ရ့ၣ်တၢ်မၤနီၣ်စရီပူၤအိၣ်ပၥ်၀ဲအသိးန့ၣ် ကျူမဲသ၀ီလၢအိၣ်ကီးလၢၢ်ကရူၢ်ပူၤအံၤန့ၣ် ဟံၣ်ခိၣ်ပၥ်ဖှိၣ်ခဲလၢၥ်အိၣ်၀ဲ(၂၀၅)ဖျၢၣ်, ဒီး ပှၤနီၣ်ဂံၢ်ပၥ်ဖှိၣ်ခဲလၢၥ်အိၣ်၀ဲ(၁၂၀၀)ဘျဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
