လါနိၣ်၀့ဘၢၣ် ၂၁ သီ, ၂၀၂၄ နံၣ်, ခ့ၣ်အဲးစံၣ်
ထံကီၢ်ဒီးပှၤကလုၥ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်တမ့ၢ်ပှၤတဂၤတဖံးတၢ်မၤဘၣ်မ့မ့ၢ်တခီမ့ၢ်၀ဲပှၤအါဂၤတၢ်မၤဒီးဘၣ်ဂ့ၤသကိးအါဂၤအဃိ ဖိလံၤသူၣ်ဘီၣ်သးစၢ်ခဲအံၤတဖၣ်မ့ၢ်၀ဲခိၣ်နၢ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ် ပဒိၣ်စီၤစိမၠ့း စံးလီၤ၀ဲဖဲလါနိၣ်၀့ဘၢၣ် ၁၅ သီ တၢ်မၤခိၣ်နၢ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်ပၢတၢ်ြပးဒီးတၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤကမျၢၢ်တၢ်ပျၢ်တၢ်မၤလိမူးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် သုးက့(၁)ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ ဒ်သိးတၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ဖဲတလါအံၤလါနိၣ်၀့ဘၢၣ် ၄ သီ တုၤ ၁၄ သီန့ၣ် ကီရ့ၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတီခိၣ်ရိၣ်မဲဟ့ၣ်၀ဲခိၣ်နၢ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်ပၢတၢ်ြပးဒီး တၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤကမျၢၢ် တၢ်မၤလိ တခါလၢ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ် တၢ်လီၢ်တတီၤအပူၤ၀ံၤ ဖဲ(၁၅)သီအနံၤန့ၣ် တၢ်မၤက့ၤ၀ဲတၢ်ပျၢ်တၢ်မၤလိမူးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤဒီး လၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤ ကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ် ပဒိၣ်စီၤစိမၠ့း ကတိၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလီၤ၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်လၢပမၤထံကီၢ်ဒီးပှၤကလုၥ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်တမ့ၢ်ပှၤတဂၤတၢ်မၤဘၣ်,ပှၤအါဂၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤလီၤ.ဂ့ၤတဂၤတန့ၢ်ဘၣ်,ဘၣ်ဂ့ၤသကိးလၢအါဂၤ.ပှၤလၢဟဲတၢ်မၤလိခဲအံၤန့ၣ်ပှၤသ၀ီဖိမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤတပၣ်နီတဂၤဘၣ်.ကီၢ်ဆၣ်သုးရ့ၣ်သုးက့ဒၣ်လဲၥ်န့ၣ်အပတီၢ်လၢပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါဒီးဟံမူဒါတခါစုၥ်စုၥ်လီၤ.သုမ့ၢ်၀ဲဒၣ်ကမျၢၢ်ခၢၣ်စး.နၤယၤပ၀ဲအံၤန့ၣ်အိၣ်ဟဲ၀ဲဒၣ်လၢကမျၢၢ်ကျါလီၤ.ကမျၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်ပမိၢ်ပပၢ်လီၤ ကမျၢၢ်မ့တအိၣ်မူဒီးပှၤတုၤလၢခဲအံၤဘၣ်န့ၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်တလိၣ်ဆိကမိၣ်ဘၣ်ပ(ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်)အံၤလီၤမၢ် လးထးလံ. အဃိပဖိပလံၤသူၣ်ဘီၣ်သးစၢ်ခဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲဒၣ်ခိၣ်နၢ်လီၤ.”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဟ့ၣ်၀ဲခိၣ်နၢ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်ပၢတၢ်ြပးဒီးတၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤကမျၢၢ်တၢ်မၤလိလၢတၢ်ဆၢကတီၢ်ယံၤ၀ဲ(၁၁)သီဘျီ၀ဲအံၤန့ၣ် ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ၀ဲၤကျိၤကိးဘိဒဲးဃၣ်ဃၣ်ဘၣ်ထွဲပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ,ကီၢ်ဆၣ်ဘၣ်ထွဲပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ,သုးဂ့ၢ်၀ီဘၣ်ထွဲပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါပၥ်ဖှိၣ်ခဲလၢၥ်ဟဲထီၣ်၀ဲ (၇၇)ဂၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ကီၢ်ရ့ၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ စံး၀ဲအသိးသ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၤလိလၢတၢ်ဟ့ၣ်၀ဲဘျီ၀ဲအံၤ ကဲထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဘျုးလၢခိၣ်နၢ်,ထံဖိကီၢ်ဖိအဂီၢ်ဒီး ဒ်န့ၣ်အသိးပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢအဟဲထီၣ် တၢ်မၤလိသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးကဘၣ်က့ၤဟ့ၣ်ကဒါတၢ်မၤလိဆူကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ကီၢ်ရ့ၣ်နဲၣ်ရွဲၣ်သဃဲၤ ပဒိၣ်စီၤကီၢ်သဘျ့ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
“ယဆိမိၣ်မ့တကမၣ်ဘၣ်ဒုတၢ်မၤလိ၀ဲအံၤတၢ်ကဲဘျုးကဲဖှိၣ်ကအိၣ်လီၤ.၀ဲဒၣ်ပလဲၤထီၣ်၀ံၤန့ၣ်ပဟဲက့ၤဟ့ၣ်ကဒါတၢ်မၤလိ.အ၀ဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီးကဘၣ်က့ၤဟ့ၣ်ကဒါ၀ဲတပတီၢ်ပတီၢ်မ့လီၤတုၤလၢဒူသ၀ီန့ၣ်တၢ်ဘၣ်ဘျုးဘၣ်ဖှိၣ်ကအိၣ်ဒီးကမျၢၢ်စ့ၢ်ကီးနကဘၣ်ပၢြပးတၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်ကသ့ၣ်ညါ၀ဲဒၣ်မီၤနီၤ.ပှၤဟဲထီၣ်တၢ်မၤလိသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးအ၀ဲသ့ၣ်ဖးသးစၢၢ်စၢ၀ဲတၢ်မၤလိတခါအံၤဒိၣ်မး.တၢ်မၤလိတခါအံၤလၢခိၣ်နၢ်ဂီၢ်ဒီးအဘျုးအိၣ်,လၢထံဖိကီၢ်ဖိအဂီၢ်စ့ၢ်ကီးအဘျုးအဖှိၣ်အိၣ်လီၤ.လၢခံကတၢၢ်ပမ့အိၣ်မူဒီးလူၤတၢ်မၤလိအကျိၤအကျဲဒုယဆိမိၣ်တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်ကအိၣ်၀ဲလီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်- ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိးတၢ်မၤလိတခါအံၤကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤလၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤတကးဒံးဘၣ်တၢ်မၤလိ၀ဲအံၤခီဖျိ ၀ဲၤကျိၤ၀ဲၤဒ့ တပၣ်ဃုၥ်ခဲလၢၥ်ဘၣ်အဃိခါဆူညါအဲၣ်ဒိးလၢကပၣ်ဃုၥ်ပၣ်ဂီၢ်ခဲလၢၥ်ဒီးတဂၤဒီးတဂၤဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလိၥ်သးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ,တၢ်ဂံၢ်ဆံးဘါစၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် ကညီပိၥ်မုၣ်ကရၢ(KWO)နဲၣ်ရွဲၣ် နီၢ်စူစူလဲၤ စံးစ့ၢ်ကီး၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်မၤလိတခါအံၤကဲထီၣ်တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤလၢပမ့မၤ၀ဲဒၣ်တၢ်မၤလိတခါဂ့ၤတခါဂ့ၤန့ၣ်ပကဘၣ်လဲၤ၀ဲဒၣ်တပတီၢ်ဘၣ်တပတီၢ်မီၤနီၤ.အပူၤကွံၥ်ပတထီၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်မၤလိတခါအံၤဘၣ်အဃိတဘျီတခီၣ်ပမၤတၢ်အကမၣ်အိၣ်.ခီဖျိလၢပထီၣ်၀ဲဒၣ်တၢ်မၤလိတခါအံၤ၀ံၤဒီးပကဘၣ်မၤတၢ်တခါန့ၣ်ပကဘၣ်ကွဲးလီၤ၀ဲတၢ်တိၤကျဲၤလီၤတံၢ်လီၤတဲးလီၤန့ၣ်ကဲဘျုး၀ဲဒၣ်လၢပဂီၢ်ဖးအါညါမီၤနီၤ.တၢ်မၤလိဒ်အံၤပှၤဟ့ၣ်မ့အါဒုပသးခုလီၤ.ပှၤမၤတၢ်မၤလိခဲအံၤန့ၣ်၀ဲၤကျိၤ၀ဲၤဒ့န့ၣ်တပၣ်ဃုၥ်ခဲလၢၥ်ဒံးဘၣ်.ပအဲၣ်ဒိး၀ဲဒၣ်လၢ၀ဲၤကျိၤ၀ဲၤဒ့သ့ၣ်တဖၣ်ကပၣ်ဃုၥ်ခဲလၢၥ်ဒ်န့ၣ်မးပကနၢ်ပၢၢ်ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလိၥ်သးပတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ,ပတၢ်ဂံၢ်ဆံးဘါစၢ်ဒီးပကဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး လိၥ်သးမီၤနီၤ.”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လၢန့ၣ်အမဲၥ်ညါဘၣ်ဃးတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်မၤလိဘျီ၀ဲအံၤန့ၣ် ကညီဒီကလုၥ်ဂၢၤသးကရၢ(KNDO) သုးရ့ၣ် ၂ သုးခိၣ် စီၤလွ့ၤကၠီၤ လၢ အဟဲထီၣ်တၢ်မၤလိအံၤစ့ၢ်ကီးစံး၀ဲလၢ“တၢ်မၤလိတခါအံၤပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အါဖးဒိၣ်ညါလၢပကပၢဆှၢ ကမျၢၢ်ဒ်လဲၣ် အဂ့ၢ်မီၤနီၤ.တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီလၢတၢ်မၤလိ၀ဲတဖၣ်အကျါန့ၣ်ယဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲကမျၢၢ်တခါလီၤ.ခါဆူညါစ့ၢ်ကီးပလိၣ်ဘၣ်လၢကဟဲဟ့ၣ်လီၤအါထီၣ်ပှၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဆံးတက့ၢ်မီၤနီၤ.ဒ်သိးပတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီကန့ၢ်အဂီၢ်န့ၣ်ပဆၢမုၢ်လၢ်လၢပပှၤမၤသကိးတၢ်တဒူၣ်အံၤကထံၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်လိၥ်သးဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်,ပကဃုအါထီၣ်အကျိၤအကျဲလၢပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်မီၤနီၤ.”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်မၤ၀ဲတၢ်ပျၢ်က့ၤခိၣ်နၢ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်ပၢတၢ်ြပးဒီးတၢ်ပၢဆှၢ်ရဲၣ်ကျဲၤကမျၢၢ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤန့ၣ် ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ် ပဒိၣ်စီၤစိမၠ့း ဃုၥ်ဒီးကီၢ်ဆၣ်ကိးဘ့ၣ်ဒဲးဘၣ်ထွဲပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ ကတိၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ, ဆှဲပၠးလီၤတကီၢ်ခါထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်အိၣ်သး အဂ့ၢ်အကျိၤ ဒီးလၢန့ၣ်အမဲၥ်ညါပှၤလၢအဟဲထီၣ်တၢ်မၤလိတဖၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤကွံၥ်၀ဲလံၥ်အုၣ်သးတဂၤစုၥ်စုၥ်န့ၣ်လီၤ.
