လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၅ သီ, ၂၀၂၄ နံၣ်, ခ့ၣ်အဲးစံၣ်
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်(သုးက့ ၁)သထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤ ကျိဖးဒိၣ်အဃိ ကၠိတဖၣ်တနီၤန့ၣ် တုၤလၢခဲအံၤ တၢ်အိးထီၣ်၀ဲတဘူၣ်,ဘၣ်မၤလိက့ၤတၢ်လၢပှၤဟံၣ်ဖီလၥ်ဒီးသီခါဖၠၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖီလၥ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ် န့ၣ်လီၤ.
သထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤ စးထီၣ်ဖဲ(၂၀၂၁)သုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံန့ၣ် ဒုးယၤတၢ်ဖ့ၣ်စၢကဲထီၣ်၀ဲလၢ ပယီၤသုးဒီး ဟီၣ်က၀ီၤ တၢ်ပၢၢ်ဆၢကရူၢ်အဘၢၣ်စၢၤဒီး ပယီၤသုးခးလီၤကျိဖးဒိၣ်တလီၢ်လီၢ်အဃိ ဒူသ၀ီကမျၢၢ်သံဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအမဲၥ်ညါ ကၠိသ့ၣ်တဖၣ် အါဒၣ်တက့ၢ်အိးထီၣ်တဘူၣ်ဘၣ်အိၣ်၀ဲအသိးတနီၤန့ၣ်ဘၣ်သုးလီၢ်သုးကျဲမၤလိက့ၤတၢ်လၢသီခါဖၠၣ်ဖီလၥ်ဒီးပှၤဟံၣ်ဖီလၥ်ဒ်န့ၣ်တုၤလၢခဲအံၤအိၣ်ဒံး၀ဲအါမး အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိးစွ့ၣ်ယီၣ်ပၠးကရူၢ်ပူၤ ခီကျိဖးဒိၣ်အံၤအဃိ သ၀ီ(၃)ဖျၢၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်က့ၤအိးထီၣ်ကၠိတဘူၣ်ဒံးဘၣ်စးထီၣ်လၢ(၂၀၂၁) တုၤလၢ ခဲအံၤ န့ၣ်လီၤ.လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒ်သိးဖိသ့ၣ်တဖၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့သုတဆဲးခံတဂ့ၤအဂီၢ် ပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်နီၤဖးမၤလိန့ၢ်က့ၤ အ၀ဲသ့ၣ်လၢသ၀ီပူၤဟံၣ်ဖီလၥ်ဒီးသီခါဖၠၣ်ကရၢၢ်ပူၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠိသရၣ်မုၣ်တဂၤ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
“ပယီၤသုးန့ၣ်တၢ်ဒုးကဲထီၣ်တအိၣ်ဘၣ်.ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်လၢဘၣ်တိလိၥ်သးဒုပကတဲတမံၤ.အအံၤတဘၣ်တိနိၣ်ဘၣ်. အိၣ်လၢအယံၤန့ၣ်ကွံၥ်စိကျိဖးဒိၣ်.ဘၣ်ဘျီဘျီမၤ၀ဲလၢမုၢ်နၤခီ(၉)နၣ်ရံၣ်မးကွံၥ်စိ၀ဲ.တဘျီအံၤမၤ၀ဲလၢမုၢ်ဆါခီဘျီဒွးက့ၤတဘၣ်လၢၤဘၣ်.မ့မ့ၢ်လၢတၢ်အိၣ်သးခဲအံၤန့ၣ်ဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ကမၤလိဘၣ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်ကီကီခဲခဲဒိၣ်မး.တၢ်လီၢ်ကိးတီၤဒဲးန့ၣ်ကသိၣ်လိတၢ်လၢကၠိပူၤဒ်သိးလၢညါခါန့ၣ်တသ့လၢၤဘၣ်.အါဒၣ်တက့ၢ်ပသိၣ်လိက့ၤလၢဟံၣ်ဖီလၥ်,သီခါဖၠၣ်ဖီလၥ်ဒ်န့ၣ်လီၤ.တနီၤန့ၣ်ခွဲ၀ဲဒၣ်ဟံၣ်တဖျၢၣ်တဒူၣ်,ဟံၣ်တဖျၢၣ်တဒူၣ်ခွဲ၀ဲဒ်န့ၣ်အိၣ်.ကလီၤဃၢၤ,လါအီၣ်ဃၢၤဒီးကၠးတရီသ၀ီန့ၣ်ထီၣ်ဒံးလၢဟံၣ်ဖီလၥ်လီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိးကယဲၢ်မ့ၢ်ကၠိလၢအိၣ်စွ့ၣ်ယီၣ်ပၠးကရူၢ်ပူၤတဖၣ်တၢ်အိးထီၣ်၀ဲတဘူၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒီး ဘၣ်ဆၣ် ဖဲအပူၤကွံၥ်လါနိၣ်၀့ဘၢၣ်အခါ မ့မ့ၢ်ကၠိလၢအိၣ်စွ့ၣ်ယီၣ်ပၠး,မံၣ်ကၠီအဲၤ,မယါကိသ၀ီပူၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်က့ၤအိးထီၣ် ကဒါ၀ဲလံဒီး ဘၣ်ဆၣ်ကၠိဖိဃုၥ်ဒီးကၠိသရၣ်/မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဖံးလိမၤဒိးတၢ်လၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီအပူၤအဂ့ၢ်န့ၣ် လီၢ်က၀ီၤပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါစံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
သုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံ ကျိဖးဒိၣ်အဃိ သထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ပူၤ ဒူသ၀ီကရူၢ်တဖၣ်အါဒၣ်တက့ၢ်ဘၣ်ဟးစံၣ်ပလဲၥ်သးဒီး တနီၤန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ဟးအိၣ်လၢပှၤဒူပှၤသ၀ီတၢ်ဘံတၢ်ဘၢလီၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဘူးထီၣ်လၢ(၄)နံၣ်ခိၣ်ဃၢၤလံ တကးဒံးဘၣ် လၢကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီး ထံၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်ကီတၢ်ခဲဒီး ကၠိဖိစ့ၢ်ကီးတနီၤန့ၣ်တထီၣ်ဘၣ်ကၠိဟးထီၣ်ကွံၥ်အိၣ်၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠိသရၣ်မုၣ်တဂၤဃီ၀ဲ န့ၣ် စံးအါထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
“ပအိၣ်သ၀ီအံၤန့ၣ်ပှၤဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်တဘၣ်ဂီၢ်လၢၤဘၣ်မီၤနီၤ.ကစၢ်ကီၣ်ကျီးအိၣ်နါက့လဲၤကွးတဘူၣ်ဘၣ်. ဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ကျိဖးဒိၣ်န့ၣ်မုၢ်နၤမုၢ်ဆါလီၤတဲၥ်လီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်ပျံၤတၢ်.ဖဲပသ၀ီအံၤပှၤဟးထီၣ်ဟံၣ်ခိၣ်(၃၀)ဘျဲၣ်ညါ.လဲၤမၤအီၣ်က့ၤတၢ်လၢပှၤသ၀ီန့ၣ်.အ၀ဲသ့ၣ်လဲၤဒီဟံၣ်ဒီဃီဘျီဖိသ့ၣ်တဖၣ်တအိၣ်ဘၣ်လၢၤကၠိဘၣ်.ပှၤမ့ပၥ်အိၣ်တ့ၢ်န့ၢ်နၤနါက့နတူၢ်လိၥ်တဘူၣ်ဘၣ်.ပှၤလဲၤထီၣ်က့ၤကၠိလၢလၥ်ခီတကပၤဒီးအိၣ်,လဲၤအိၣ်လၢထံပူၤ၀ါသ၀ီနါက့အိၣ်.မ့၀ံၤတအိၣ်ဘၣ်လၢၤကၠိဘၣ်နါက့အိၣ်ဒီဒူၣ်.”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ဒ်လီၢ်က၀ီၤပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါစံး၀ဲအသိးန့ၣ် စွ့ၣ်ယီၣ်ပၠးကရူၢ်ပူၤ ခီဖျိသုးကီၣ်ကးအမျိၥ်သုး(၃၁၄),(ခမရ-၉)သုးရ့ၣ်ဒီးသုးကလၢၤ လၢအဂၤတဖၣ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အဃိ ကမျၢၢ်သံဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအကျါ အါဒၣ်တက့ၢ်မ့ၢ်၀ဲပိၥ်မုၣ်ပိၥ်မၢၤ,ဖိဒံဖိသၣ်အမဲၥ်ညါ သီခါဖၠၣ်,ဟံၣ်တၢ်သူၣ် ထီၣ်ဟးဂီၤ ခီဖျိကျိဖးဒိၣ်အဃိ အိၣ်၀ဲအါမး အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိး ဒီးယၣ်ကရူၢ်လၢအိၣ်ဖဲစွ့ၣ်ယီၤပၠးကရူၢ်ဃၢၤအံၤစ့ၢ်ကီး ခီဖျိကျိဖးဒိၣ်အံၤအဃိ ကမျၢၢ်သံဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအမဲၥ်ညါ ကမျၢၢ်တဖၣ်တုၤခဲအံၤဘၣ်ဟးအိၣ်လၢပှၤဒူပှၤသ၀ီဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် စွ့ၣ်ယီၣ်ပၠးကရူၢ် ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
“ဒီးယၣ်ကရူၢ်ဒီးစွ့ၣ်ယီၣ်ပၠးကရူၢ်န့ၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်တၢ်,ဘၣ်ဒိဆါဒ်သိးသိးလီၤ.ဖဲန့ၣ်(၃၁၄)ခးတုၤ,လၢဘံလ့(ခမရ-၃)ခးတုၤစ့ၢ်. ကျိဖးဒိၣ်မ့လီၤတဲၥ်လၢပကရူၢ်ပူၤတဘျီန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်နါက့လီၤတုၤတဘျီစ့ၢ်လီၤ.ဒီးယးန့ၣ်အိၣ်ဖဲကျဲမုၢ်ခိၣ်တီတီလီၤ.အဘူးပၠးဒီး ဘံလ့နီၣ်ဂံၢ်(၃)တြဲၤ.မ့ဟူးထီၣ်န့ၣ်ခးလီၤ.ပကတဲဒ်သိးကၠဲးကၠံၣ်ခး,ကၠဲးတူၢ်ကိသ၀ီ,ဒီးယၣ်,ခဲမီး,တီၣ်ကလ့,စွ့ၣ်အ့ၣ်ဒိၣ် သ၀ီဖိတ ဖၣ်န့ၣ်သံဘၣ်ဒိၣ်ထံးအိၣ်ကိးသ၀ီဒဲးလီၤ.သံအါဒိၣ်န့ၢ်ဒံးပကရူၢ်.ကမျၢၢ်နါက့ခဲအံၤန့ၣ်သၢပူန့ၣ်ကအိၣ်က့ၤထဲတပူလီၤ.အဂၤန့ၣ် စံၣ်ပလဲၥ်သးလၢၤလံဟဲက့ၤတအိၣ်ဒံးဘၣ်.အိၣ်တဘူၣ်လၢၤစ့ၢ်ဘၣ်.လၢဟူးထီၣ်န့ၣ်ပှၤခးလီၤကျိဖးဒိၣ်လၢသ၀ီပူၤလီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ.
သထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ပူၤ သုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံ တိၤလၢပယီၤသုးသူ၀ဲလၢဒုးယၤအဂီၢ်တဖၣ်လၢအမ့ၢ် တပျဲကျိတိၤ, တီၤကလ့တိၤ,ကမၤစဲၣ်တိၤ,ဘိၤခါကွ့တိၤဃုၥ်ဒီးတိၤလၢအဂၤတဖၣ် လီၢ်က၀ီၤကညီဒီကလုၥ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ်(KNLA) သုးပၥ်ဖှိၣ် မၤဟးဂီၤ၀ဲကဲထီၣ်သးအိၣ်၀ဲတလီၢ်လီၢ်ဒီး ဒ်န့ၣ်အသိးပယီၤအသုးကလၢၤလၢအိၣ်ဆီလီၤသးဖဲဟီၣ်က၀ီၤပူၤ တဖၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်လဲၤခးစဲးပြဲး၀ဲအိၣ်တလီၢ်လီၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
