လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၁၁ သီ, ၂၀၂၄ နံၣ်, ခ့ၣ်အဲးစံၣ်
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ ပှၤကၠိဖိလၢဖျိထီၣ်(၁၂)တီၤဖဲဟီၣ်က၀ီၤပူၤတဖၣ် သုတဘၣ်လဲၤထီၣ်ကၠိ လၢတၢ်လီၢ်အဂၤတဂ့ၤအဂီၢ် တၢ်ပညိၣ်အိးထီၣ်၀ဲဒၣ်(Doothahtu Junior College)ကၠိအံၤလီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠိသရၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
(Doothahtu Junior College)ကၠိအံၤ အိၣ်ဆီလီၤသးဖဲဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်(သုးက့ ၁)ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ် ထံလ့ခီၣ်သ၀ီအပူၤဒီး အပူၤကွံၥ်တချုးတၢ်စးထီၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကၠိအံၤဒံးဘၣ်အခါပှၤကၠိဖိလၢအဖျိထီၣ်(Grade-12)တဖၣ်ဘၣ်လဲၤထီၣ်ကၠိလၢတၢ်လီၢ် အဂၤအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.အဃိကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးသုတဘၣ်လဲၤထီၣ်ကၠိလၢတၢ်လီၢ်အဂၤလၢၤတဂ့ၤဒီးဆဲးမၤလိတၢ် ဖဲအံၤကသ့အဂီၢ် ဖဲ(၂၀၁၄)နံၣ်အခါန့ၣ်ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲကၠိအံၤလီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠိသရၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်တဂၤ စံး၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“ကၠိတဖျၢၣ်အံၤပှၤသူၣ်ထီၣ်အီၤတၢ်ပညိၣ်ခီန့ၣ်အပူၤကွံၥ်လၢညါကၠိလၢကီၢ်ပူၤတအိၣ်ဘၣ်အဃိပှၤသးစၢ်လၢအဖျိထီၣ်တဖၣ်ဘၣ်လဲၤထီၣ်က့ၤကၠိလၢထံဆၢကီၢ်ဆၢလီၤ.လၢကလဲၤအဂီၢ်နါက့တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်စ့ၢ်.အဃိဒ်သိးပှၤကၠိဖိတဖၣ်သုတဘၣ်လဲၤထီၣ်ကၠိလၢတၢ်လီၢ်ယံၤတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်ပှၤသူၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်ကၠိအံၤလီၤ.ပှၤသးစၢ်တဖၣ်မ့ဖျိထီၣ်၀ဲဒၣ်(Grade-12)ဘျီန့ၣ်တလိၣ်လဲၤထီၣ်ကၠိလၢ ဒဲက၀ီၤအပူၤလၢၤဘၣ်မီၤနီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်နါက့ဘၣ်ထီၣ်က့ၤကၠိဘူးစ့ၢ်.အ၀ဲတခါန့ၣ်ဒ်သိးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့၀ဲၤကျိၤ၀ဲၤဒ့အကပၤကပၤန့ၣ်ကဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်ကၠိအံၤလီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိး(Doothahtu Junior College)ကၠိအံၤ ခီဖျိမ့ၢ်၀ဲပတီၢ်ထီကၠိအဃိ ပှၤကၠိဖိလၢအဖျိထီၣ်(Grade-12)တဖၣ် တချုးအထီၣ်ကၠိအံၤဒံးဘၣ်န့ၣ် ကဘၣ်နုၥ်လီၤဒိးစဲး၀ဲမ့ဖျိမးထီၣ်၀ဲကၠိအံၤသ့လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် သရၣ်တဂၤဃီ၀ဲန့ၣ် စံးအါထီၣ်၀ဲ န့ၣ်လီၤ.
“ယဆိမိၣ်အါဒၣ်တက့ၢ်(Junior College)ကၠိခဲလၢၥ်ဃၣ်ဃၣ်လီၤ.ပှၤကၠိဖိလၢအဖျိထီၣ်(Grade-12)တဖၣ်ကထီၣ်(JC)အဂီၢ်န့ၣ် ဘၣ်နုၥ်လီၤဒိးစဲး၀ဲဒၣ်မီၤနီၤ.ဒိးစဲးမ့၀ံၤန့ၣ်ပှၤလၢအဖျိတဖၣ်န့ၣ်ပဒုးထီၣ်၀ဲဒၣ်(၂)နံၣ်,အဒိးစဲးမ့တဖျိဘၣ်န့ၣ်ပပၥ်ပနီၣ်၀ဲတၢ်ဆၢကတီၢ်(၅)လါ.လၢပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်ကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်(၂)နံၣ်ဒီးယဲၢ်လါဒ်န့ၣ်မီၤနီၤ.မ့မ့ၢ်လၢကၠိခီတၢ်ပၥ်ပနီၣ်၀ဲန့ၣ်ပှၤကၠိဖိအဟဲထီၣ်ကၠိတဖၣ်ကဘၣ်ဖျိထီၣ်၀ဲ ကီၢ်သူလ့ၤ(Grade-12).မ့ဖျိန့ၣ်ဟဲဒိးစဲးလၢ(JC)သ့,ဒိးစဲးမ့ဖျိန့ၣ်ထီၣ်သ့လီၤမီၤနီၤ.”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ် လီၤ.
ထံလ့ခီၣ်(Doothahtu Junior College)ကၠိအံၤလၢတၢ်သိၣ်လိမၤဒိးအပူၤ တၢ်သိၣ်လိန့ၢ်ဃုၥ်၀ဲ လံၥ်ကီၤလၤ၀ါ,(Social ), (Science), လံၥ်တၢ်ဒွး,ခီၣ်ဖၠူထၢၣ်အမဲၥ်ညါ အိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲဒီးကၠိဖိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠိပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါစံး၀ဲအသိး သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်ကၠိသရၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါစံး၀ဲအသိန့ၣ် ပှၤကၠိဖိလၢအဖျိထီၣ်(Junior College)အံၤတဖၣ်တနီၤန့ၣ်ဆဲးထီၣ်ကဒါကၠိအိၣ်၀ဲအသိး တနီၤန့ၣ်က့ၤနုၥ်လီၤမၤက့ၤတၢ်မၤလၢအကစၢ်ကီၢ်ဆၣ်ဒၣ်၀ဲစ့ၢ်ကီးအိၣ်၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တကးဒံးဘၣ်ခီဖျိလၢကၠိအံၤအဃိ ကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲတၢ်တိစၢၤမၤစၢၤလၢဟီၣ်က၀ီၤပူၤ၀ဲၤကျိၤ၀ဲၤဒ့သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သရၣ်တဂၤဃီ၀ဲန့ၣ်စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
အ၀ဲစံး၀ဲလၢ“ဖဲကၠိတဖျၢၣ်အံၤအိၣ်ထီၣ်၀ံၤလီၢ်ခံန့ၣ်မ့မ့ၢ်လၢယတၢ်ထံၣ်န့ၣ်၀ဲၤကျိၤတဘိလၢ်လၢ်မ့လိၣ်ဘၣ်၀ဲဒၣ်ပှၤသ့လံၥ်သ့လဲၢ် အဒိပှၤလၢအဖျိထီၣ်(JC)တဖၣ်န့ၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်ဂီၢ်န့ၣ်ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါဖးဒိၣ်ညါ.ဒ်သိးအ၀ဲသ့ၣ်န့ၢ်ဘၣ်၀ဲဒၣ်ကဒိးသူလီၤကဒါသးလၢ၀ဲၤကျိၤ၀ဲၤဒ့ပူၤအဂီၢ်မီၤနီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
တကးဒံးဘၣ်ခီဖျိလၢကၠိအံၤအဃိ ကဲဘျုး၀ဲဒၣ်လၢနကဆဲးထီၣ်ကၠိဆူမဲၥ်ညါအဂီၢ်တကးဒံးဘၣ် လၢနကက့ၤနုၥ်လီၤသိၣ်လိက့ၤ ပှၤဖိသၣ်လံၥ်စ့ၢ်ကီး ကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤဖးဒိၣ်ညါအဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠိဖိမုၣ်လၢအဟဲထီၣ်ကၠိဖဲအံၤတဂၤ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
“ကၠိတဖျၢၣ်အံၤအိၣ်န့ၣ်အကဲဘျုးဖးဒိၣ်ညါ.ဒ်သိးနထီၣ်ကၠိတဖျၢၣ်အံၤမ့၀ံၤဘျီန့ၣ်အပတီၢ်ထီထီၣ်တစဲး.အဒိနမ့ဖျိထီၣ်တီၤထီ (Grade-12)န့ၣ် နကက့ၤသိၣ်လိတၢ်န့ၣ်တဘၣ်ဂီၢ်အါအါဘၣ်. နထီၣ်ကၠိတဖျၢၣ်အံၤ၀ံၤနမ့က့ၤသိၣ်လိတၢ်န့ၣ်ကဘၣ်ဂီၢ်ဒိၣ် တစဲးမီၤနီၤ.နဖျိထီၣ်ကၠိတဖျၢၣ်အံၤနမ့အဲၣ်ဒိးထိၣ်ဆဲးသးကၠိန့ၣ်ပှၤဆဲးကျိးဃၥ်အိၣ်မီၤနီၤ.ပှၤကၠိဖိတနီၤဖျိထီၣ်အဲၣ်ဒိးထီၣ်ကၠိလၢအဂၤနါက့ကၠိတအိၣ်လၢၤဘၣ်,တၢ်လီၢ်စ့ၢ်ကီးတအိၣ်ဘၣ်အဃိနဟဲထီၣ်ကၠိဖဲအံၤန့ၢ်မီၤနီၤ.တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲမ့တအိၣ်ဘၣ်နါက့နဟဲအိၣ်လၢဘီဒၢၣ်စ့ၢ်ကီးသ့လီၤ.” အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့လီၤ.
ပှၤကၠိဖိလၢအဟဲထီၣ်ကၠိဖဲအံၤတဖၣ်အါဒၣ်တက့ၢ်အိၣ်ဟဲ၀ဲဒၣ်ဖဲ(သုးက့)ဟီၣ်က၀ီၤအံၤလီၤဘၣ်ဆၣ်တနီၤအကျါစှၤကိၥ်ဂၤန့ၣ် အိၣ်ဟဲ၀ဲဒၣ်လၢမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်(သုးက့ ၅)ဟီၣ်က၀ီၤပူၤအိၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးပှၤကၠိဖိလၢဟဲထီၣ်ကၠိဖဲအံၤတဖၣ် တနီၤန့ၣ်အပူၤကွံၥ်ထီၣ်တ့ၢ်ဃၥ်ကၠိလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ကၠိစ့ၢ်ကီးအိၣ်၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
သုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံခီဖျိတၢ်အိၣ်သးတဂ့ၤလၢၤဘၣ်အဃိ ဆဲးထီၣ်ကၠိတသ့လၢၤဘၣ်ဟဲထီၣ်က့ၤကၠိဖဲအံၤဒီး လၢဟဲထီၣ်ကဒါကၠိဖဲအံၤအဖီခိၣ်အပူၤကွံၥ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတၢ်အိၣ်သးလၢတသ့ၣ်ညါဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်သ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ်၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠိဖိမုၣ်လၢအပူၤကွံၥ်အိၣ်တ့ၢ်ဃၥ်ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ကၠိလၢအဟဲထီၣ်က့ၤကၠိဖိ(JC)ကၠိအံၤ စံး၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“ဖဲသုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံန့ၣ်ပဆဲးထီၣ်ကၠိလၢပဒိၣ်ကၠိပပါတအဲၣ်လၢၤဘၣ်.မၢပဟဲထီၣ်က့ၤကၠိဖဲကီၢ်သူလ့ၤကၠိအံၤမီၤနီၤ. ကၠိတဖျၢၣ်အံၤခီအဘူးမီၤနီၤ.ပအိၣ်ကၠိလၢပသ၀ီအခါန့ၣ်ပတသ့ၣ်ညါလၢကီၢ်သူလ့ၤကညီကၠိအိၣ်ဘၣ်.ပအိၣ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ကၠိခါန့ၣ်ပှၤသိၣ်လိပှၤထဲကီၢ်ပယီၤလံၥ်လီၤ.ပဟဲအိၣ်ကၠိဖဲအံၤမးပသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ကညီလုၢ်လၢ်ထူသူနူ,တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤသ့ၣ်တဖၣ်ပသ့ၣ်ညါအါထီၣ်မီၤနီၤ.ပအိၣ်လၢပသ၀ီခါန့ၣ်ဘၣ်ဃးလၢ(ခီၣ်ဖၠူထၢၣ်န့ၣ်)ပှၤတသိၣ်လိပှၤဘၣ်.ပှၤကွဲးန့ၢ်ပှၤလၢလံၥ်လီၤ,ပတဖီၣ်ဘၣ်လၢ(လဲးတွ့း)နီတဘျီဘၣ်. မ့မ့ၢ်ဖဲအံၤခီပှၤဒုဖီၣ်ပှၤလၢ(လဲးတွ့း)လီၤ.”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိးတချုးသုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤကဲထီၣ်ဒံးဘၣ်အခါန့ၣ်ဖံးလိမၤဒိးတၢ်လဲၤသးဘျ့ဘျ့ဆှီဆှီလီၤဘၣ်ဆၣ် စးထီၣ်ဖဲသုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံန့ၣ် ခီဖျိပယီၤသုးအံၤသူ၀ဲကဘီယူၤအဃိ ဘၣ်မၤလိက့ၤတၢ်လၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးပူၤ အဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠိဖိပိၥ်ခွါလၢအိၣ်ဟဲလၢ(သုးက့ ၅)တဂၤ ပၥ်ဖျါထီၣ်၀ဲအတၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“တချုးလၢသုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဒံးဘၣ်အခါန့ၣ်ယဟဲမၤလိတၢ်ဖဲကွံလ့ကၠိန့ၣ်မီၤနီၤ.အလဲၤသးဘၣ်ဂ့ၢ်ဘၣ်၀ီလီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဖဲသုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံဘျီမၤလိတၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလီၤ.ယဲယအိၣ်လၢ(သုးက့ ၅)မီၤနီၤ,ယအဲၣ်ဒိး ထီၣ်ကၠိဖဲန့ၣ်ဘၣ်ဆၣ် ယမိသးတနၢၤဘၣ်,ကဘီယူၤလဲၤခးတၢ်မၢ်မၢ်အဃိကၠိတဖျၢၣ်အံၤဘူးဒီးယသ၀ီအဃိယဟဲမၤလိတၢ်ဖဲအံၤလီၤ.မ့ဘၣ်ကွၢ်ဒ်သိးယသ၀ီန့ၣ်စးထီၣ်လၢသုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံန့ၣ်သ၀ီဖိတဖၣ်ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲမီၤနီၤ.အဃိယၤန့ၣ်ယတက့ၤကြီလၢယဟံၣ်ဘၣ်ဖးယံၤမးယက့ၤတဘျီလီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ဒ်လီၢ်က၀ီၤပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ,ကၠိပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါဒီးပှၤကၠိဖိတဖၣ်စံး၀ဲအသိးန့ၣ် သုးဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံ ခီဖျိလၢသုးမီၤစိရိၤ အကဘီယူၤဒီး ဒုၣ်ဒါအတၢ်ဟဲထီၣ်ဟူးဂဲၤအံၤအဃိ ထံလ့ခီၣ်(JC)ကၠိ ပှၤကၠိဖိတဖၣ်ဘၣ်သုးလီၢ်ဟးစံၣ်ပလဲၥ်သးအိၣ်၀ဲဒီး ဒ်န့ၣ်အသိးတုၤလၢခဲအံၤ ကၠိလၢအိၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤတဖၣ်အါဒၣ်တက့ၢ်တုၤခဲအံၤဘၣ်မၤလိဒံးတၢ်လၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်အပူၤအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် ကၠဲးထိၣ်,ဘံလ့,သထူၣ်,ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤ တီၤဖုၣ်,တီၤခၢၣ်သး,တီၤထီကၠိ ပၥ်ဖှိၣ်ခဲလၢၥ်အိၣ်၀ဲ(၁၅၁)ဖျၢၣ် ဒီး ဘၣ်ဆၣ်လီၤဆီဒၣ်တၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဒီတဘ့ၣ်အပူၤန့ၣ် မ့မ့ၢ်လၢ(JC)ကၠိပတီၢ်အံၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤအိၣ်ဒံး၀ဲဒၣ် ထဲထံလ့ခီၣ် (JC)ကၠိအံၤလီၤအသိး တနံၣ်အံၤပှၤကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ်ပၥ်ဖှိၣ်ခဲလၢၥ်အိၣ်၀ဲ(၂၀၀)ဘျဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိးလၢ(JC)ကၠိပတီၢ်အံၤအမဲၥ်ညါ ခါလၢကဟဲလၢပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ် ဆၢမုၢ်လၢ်လၢတၢ်ကဆဲးဒုးအိၣ်ထီၣ် ကဒီး၀ဲ ပတီၢ်ထီတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်(upper division)အဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠိသရၣ်တဂၤဃီ၀ဲန့ၣ် ပၥ်ဖျါထီၣ်၀ဲအတၢ်ထံၣ်တၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီ န့ၣ်လီၤ.
“ဒ်သိးလၢညါပတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲဖဲအံၤန့ၣ်(JC)တအိၣ်ဘၣ်မီၤနီၤ.ဖဲ(JC)ဟဲအိၣ်ထီၣ်န့ၣ်ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ.ခါဆူညါန့ၣ်ပလိၣ်ဘၣ်၀ဲဒၣ်လၢ(upper division)ဒ်သိးပပှၤကၠိဖိတဖၣ်န့ၣ်တလိၣ်လဲၤထီၣ်ကၠိလၢတၢ်လီၢ်အဂၤလၢၤဘၣ်မီၤ, ဖျိထီၣ်တၢ်တတီၤအံၤ ထီၣ်တဘျီဃီလၢ (upper)သ့ဒ်န့ၣ်မီၤနီၤ.မ့အိၣ်ထီၣ်ခီန့ၣ်ပမုၢ်လၢ်လၢတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီတဆီဘၣ်တဆီဒုပမုၢ်လၢ်လီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
