တၢ်ဆဲးကျိးသံကွၢ်ဒီး ပဒိၣ်စီၤတီနံ
တကီၢ်ခါခဲအံၤလၢဂဲၤလိာ်ဒုးလီၤၦီၢ်၀ဲဒၣ်သုးမီၤစိရိၤအတၢ်အိၣ်သးဒီးတနံၣ်ဘျဲၣ်အတီၢ်ပူၤသုးမီၤစိရိၤတဖုအံၤအခီၣ်ခါခါဆူညါတၢ်သးအိၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်ပဆဲးကျိးသံကွၢ်၀ဲခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်–ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အၦၤကတိၤတၢ်ပၢလၢအမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးထံဂုၤကီၢ်ဂၤ၀ဲၤကျိၤခိၣ် ပဒိၣ်စီၤတီနံဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ
တၢ်သံကွၢ်–ထံဖိကီၢ်ဖိ ကမျၢၢ်တဖၣ်အသိးအကျါန့ၣ်ထံၣ်၀ဲဒၣ်လၢ တကီၢ်ခါတၢ်ပၢၢ်ဆၢ အတၢ်ဂဲၤလိာ်အံၤတၢ်ကဘၣ်လဲၤအီၤထဲဒၣ်လၢဖီၣ်စုက၀ဲၤတၢ်ဂဲၤလိာ်တခါဧိၤလီၤအဖီခိၣ်န့ၣ် နထံၣ်ဒ်လဲၣ်ႉ
စံးဆၢ–စုက၀ဲၤတၢ်ဒုးန့ၣ်ပကဘၣ်မၤလီၤႉတကးဒံးဘၣ်ထဲစုက၀ဲၤတခါ နမၤလီၤၦီၢ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်တမ့ၢ်တၢ်ညီဘၣ်ႉအဃိသးဒီးကျဲအိၣ်တ့ၢ်လၢကလုာ်ဂၤစ့ၢ်ကီးကဘၣ်ပၣ်ဃုာ်ခဲလၢာ်လီၤမီၤနီၤႉဒ်သိးဒီးမီၢ်သီမီၢ်လါအတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်အကျဲသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကျဲမ့ၢ်ဂ့ၤႇပၢပြးအတၢ်ဖံးတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်အတၢ်မၤတံာ်တာ်အ၀ဲသ့ၣ်အကျဲမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်နကဘၣ်မၤကွံာ်အီၤတဘျီဃီလီၤမီၤနီၤႉ
တၢ်သံကွၢ်–မီၢ်သီမီၢ်လါမ့ၢ်ဂ့ၤႇထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ဆီၣ်သနံးမ့ၢ်ဂ့ၤႇတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအရ့ဒိၣ်ဒီး အတၢ်တုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢတၢ်ကမၤလီၤၦၢ်ကွံာ်သုးမီၤစိရိၤတဖုအံၤအဂီၢ်လဲၣ်ႉ
စံးဆၢ–တၢ်၀ဲန့ၣ်ခီမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်အကါဒိၣ်လီၤႉအခီပညီန့ၣ်စးထီၣ်လၢ သုုးဟံးန့ၢ်ကွံာ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤန့ၣ်ပကွၢ်ကဒါက့ၤလၢမီၢ်သီမီၢ်လါအတၢ်ရ့လိာ်မုာ်ကျဲတကပၤန့ၣ်အ၀ဲဒုတဲဒိၣ်ထီၣ်အသးညါပမ့အိၣ်ဒီးပတံၤသကိးခံဂၤသၢဂၤလွံၢ်ဂၤန့ၣ်ၦၤကဆီၣ်သနံးၦၤထဲလဲၣ််န့ၣ်တလိၣ်ပကိၢ်ဘၣ်န့ၣ်တဲပာ်စၢၤတ့ၢ်၀ဲလၢအထီၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်ႉနါက့ဒီးပကကွၢ်ကဒါက့ၤလၢအ၀ဲသ့ၣ်ထီၣ်ဟံန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤအလီၢ်ခံဒီးဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအပတီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤဒီးလၢ(အၣ်စံၣ်ယၣ်)အပတီၢ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ခၢၣ်စးက့ၤ၀ဲအတၢ်ကရၢကရိတန့ၢ်လၢာ်ဘၣ်မီၤနီၤႉအခီပညီန့ၣ်လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အလီၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်ႉအ၀ဲသ့ၣ်ကဆ့ၣ်နီၤ၀ဲလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်ႉအခီပညီန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢကထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်တန့ၢ်လၢၤဘၣ်ႉမ့၀ံၤမီၢ်သီမီၢ်လါတၢ်ဒုးသ့ၣ်တဖၣ်လၢပဒုးတ့ၢ်လံဒီးကတဲမးလၢအ၀ဲသ့ၣ်ဒီတနံၣ်ညါန့ၣ်အခီပညီန့ၣ်ခၢၣ်စးလၢပ၀ဲဒၣ်ပဂုာ်ကျဲးစၢးလၢ(NUCC)မ့ၢ်ဂ့ၤႇ(NUG)မ့ၢ်ဂ့ၤပခၢၣ်စးလၢအလဲၤဆ့ၣ်နီၤ၀ဲဒၣ်လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢန့ၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်ဖဲန့ၣ်ႉဒီးတနံၣ်အံၤစ့ၢ်ကီးအလီၢ်အိၣ်၀ဲဒၣ်လၢပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဒ်သိးလၢကန့ၢ်ကဒါက့ၤအသီတနံၣ်ဒံးနီၤႉပကိး၀ဲဒၣ်လၢ(Credential Challenge)အ၀ဲန့ၣ်အူကၠီၤမိထိန့ၣ်ကဘၣ်မ့ၢ်ၦၤလၢ အခၢၣ်စးက့ၤ၀ဲဒၣ်ပတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်ခဲစ့လၢပဂုာ်ကျဲးစၢး၀ဲဒၣ်လၢအဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်လီၤႉတၢ်၀ဲအံၤမ့တအိၣ်ဘၣ်သၢပျၢၤန့ၣ်လၢဒုးယၤတကပၤန့ၣ်နကဒုးလီၤၦီၢ်ကွံာ်၀ဲအခီပညီန့ၣ်နကန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤဒၣ်လဲာ်န့ၣ်ၦၤမ့တပာ်ပနီၣ်နၤလၢတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်ဘၣ်န့ၣ်ပမၤတ့ၢ်လံပလဲၤခီဖျိတ့ၢ်လံကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်ပဒုးလီၤၦီၢ်ကွံာ်၀ံၤတဘျုးဖျၢၣ်ညါပပၢနါက့အပတီၢ်ဖဲန့ၣ်ၦၤတဟ့ၣ်ၦၤတၢ်သ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်အီၤပတၢ်န့ၣ်လဲၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်ပသ့ၣ်ကိးဂၤဒဲးလီၤမီၤနီၤႉအဃိန့ၣ်တၢ်တခါန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်၀ဲဒၣ်ဒိၣ်မးလၢလိၣ်၀ဲဒၣ်သၦၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်သံကွၢ်–လၢၦၤတီခိၣ်ရိၣ်မဲ၀ဲဒၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢလၢတၢ်ထီဒါ၀ဲဒၣ်သုးကီၣ်ကးတဖုအံၤန့ၣ် (Stakeholder)ခဲလၢာ်န့ၣ်အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးထံဂုၤကီၢ်ဂၤမ့ၢ်ဂ့ၤမီၢ်သီမီၢ်လါမ့ၢ်ဂ့ၤ(အၣ်စံၣ်ယၢၣ်)တဖၣ်အတၢ်အိၣ်သးန့ၣ်တဲပၠးၦၤတစဲး
စံးဆၢ–ပဂဲၤလိာ်၀ဲဒၣ်လၢသုးမီၤစိရိၤတဖုအံၤဒ်သိးအထီၣ်၀ဲဒၣ်(အၣ်စံၣ်ယၢၣ်) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤဒ်သိးလၢကရၢလၢအဖိးသဲစးတသ့အဂီၢ်န့ၣ်ပဂုာ်ကျဲးစၢးဒီးပမၤတ့ၢ်လံႉဒီးလၢတၢ်မၤအပူၤန့ၣ်ထံကီၢ်ကအိၣ်ဒံး၀ဲတနီၤနီၤလၢအ၀ဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်တ့ၢ်လံ၀ဲလၢအီႉႉပကလဲၤ၀ဲဒၣ်လၢတၢ်ထံၣ်လိာ်တဲသကိးတၢ်လၢ(အပြုသဘော)လီၤနီၤႉနါက့ဒီးၦၤလၢဟံးန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤတဖုအံၤယံၤထီၣ်ယံၤထီၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ပာ်သးန့ၣ်အတလီၤဆီနီတမံၤဘၣ်ႉမ့မ့ၢ်တခီန့ၣ်ဒ်ယံၤဒ်အၢထီၣ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤပျီပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤႇလၢဒူပူၤသ၀ီပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤဒီးတကးဒံးဘၣ်တုၤလၢဃိာ်ပူၤအခီပညီအ၀ဲသ့ၣ်ဟံးန့ၢ်ဖီၣ်န့ၢ်၀ဲလၢတၢ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့အကျဲဒီးမၤသံၦၤကညီတဖၣ်န့ၣ်တဂၤဘၣ်တဂၤဒီးတမ့ၢ်ထဲတဂၤလၢၤဘၣ်ခဲအံၤသါကမၤ၀ဲဒၣ်လၢအဆံလၢအကယၤအပူၤအဃိသးဒီးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤပထံၣ်ဘၣ်လၢမီၢ်သီမီၢ်လါအကျဲလၢပဂဲၤလိာ်တ့ၢ်၀ဲလၢလီၤဆီဒၣ်တၢ်(အၣ်စံၣ်ယၢၣ်)မ့ၢ်ဂ့ၤႇဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်ဖျါလၢၦၤတူၢ်လိာ်အါထီၣ်က့ၤခဲအံၤႉဘၣ်မနုာ်အဃိလဲၣ်န့ၣ်လၢ(အၣ်စံၣ်ယၢၣ်)အပူၤန့ၣ်ကဒဲကဒဲန့ၣ်ကအိၣ်၀ဲဒၣ်လၢခံခီခံက့န့ၣ်အတူၢ်လိာ်ၦၤန့ၣ်ကအိၣ်တဖုႉနါက့ဒီးခဲအံၤန့ၣ်ၦၤလၢအဂဲၤလိာ်၀ဲဒၣ်လၢတၢ်ထံၣ်လိာ်တဲသကိးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အဂံၢ်စၢ်လီၤကွံာ်၀ဲခီဖျိလၢသုးမီၤစိရိၤတဖုအံၤကွၢ်ဖဲအအဲၣ်ဒိးတဲ၀ဲအဲၣ်ဒိးမၤ၀ဲတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအိၣ်ဖျါထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်၀ဲဒီးတၢ်ဂဲၤလိာ်၀ဲဒၣ်လၢပ၀ဲပတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢပတဲလၢပပာ်ဖျါထီၣ်လၢကျဲသၢဘိလွံၢ်ဘိအခီပညီလၢမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇထံရူၢ်ကီၢ်သဲးမ့ၢ်ဂ့ၤႇလၢမီၢ်သီမီၢ်လါကျဲသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤဒီးလၢသုးဂ့ၢ်၀ီကျဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်ႉခဲအံၤနမ့တဲလၢသုးဂ့ၢ်၀ီန့ၣ်ၦၤကထီဒါနၤန့ၣ်တအိၣ်အါကဲၣ်စိးလၢၤဘၣ်ႉအိၣ်တခါလၢနကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤၦၤဒ်လဲၣ်အ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်တခါလၢပကဘၣ်ဆဲးဂုာ်ကျဲးစၢးဆူမဲာ်ညါတပတီၢ်အံၤလီၤမီၤနီၤႉ
တၢ်သံကွၢ်–လၢတၢ်ကဒုးလီၤၦီၢ်ကွံာ်၀ဲဒၣ်သုးကီၣ်ကးတဖုအံၤအဂီၢ်န့ၣ် သးစၢ်တနီၤထံၣ်၀ဲလၢဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤမးမၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢႇဘၣ်ဆၣ်သးစၢ်တနီၤန့ၣ်တအဲၣ်ဒိးဖီၣ်စုက၀ဲၤဘၣ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဖီခိၣ်နအဲၣ်ဒိးဆီၣ်တခူထီၣ်နဲသးစၢ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်ႉ
စံးဆၢ–တၢ်၀ဲအံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤႉတၢ်ပၢၢ်ဆၢအံၤတမ့ၢ်ထဲလၢနဖီၣ်ထီၣ်ကျိ၀ၣ် နလဲၤထီၣ်ဒုးတၢ်နခးသံဒုၣ်ဒါမးဒီးတမ့ၢ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢဘၣ်ႉဒ်သိးတၢ်ဒုး၀ဲအံၤအဂံၢ်ကဆူၣ်အဂီၢ်န့ၣ်ၦၤလၢအကပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီးနၤကဘၣ်ဆီၣ်ထွဲနၤန့ၣ်ကျဲအဂုၤအဂၤန့ၣ်ကလိၣ်၀ဲဒၣ်လီၤႉအဃိန့ၣ်ယယၢၤထီၣ်တ့ၢ်လံမုကၢၤန့ၣ်ထဲဒၣ်လၢတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤတခါဒု၀ံၤ၀ဲတသ့ဘၣ်ႉဒ်သိးတၢ်မၤ၀ဲအံၤကဂ့ၤအဂံၢ်ကဆူၣ်ထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်ၦၤသးၦၢ်လၢအနၢ်ပၢၢ်၀ဲဒၣ်မီၢ်သီမီၢ်လါကျဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လိၣ်၀ဲဒၣ်သၦၢ်ကတၢၢ်လီၤႉပၦၤတအိၣ်အါအါဘၣ်ႉဒီးၦၤလၢအနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်တမ့ၢ်အအိၣ်အါ၀ဲဘၣ်ႉအဃိန့ၣ်လိၣ်၀ဲဒၣ်သးစၢ်လၢအသူၣ်ဆူၣ်သးဂဲၤလၢကျဲဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤပကွဲမုာ်ထီဘိလၢကမၤသကိးတၢ်လၢမီၢ်သီမီၢ်လါဒ်သိးလၢပကစိာ်ကဖီထီၣ်က့ၤပၦၤကလုာ်သ့ၣ်တဖၣ်အကံၢ်အစီဒ်သိးလၢကဖျိးစိ၀ဲဒၣ်လၢကျဲဒ်အံၤဒီးတၢ်လၢနမၤတၢ်တခါအံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအဆီၣ်ထွဲ၀ဲဒၣ်လၢစုက၀ဲၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢဒ်သိးအဂံၢ်ကဆူၣ်ထီၣ်တခါစ့ၢ်ကီးလီၤႉနတၢ်အ၀ဲအံၤမ့တအိၣ်ဘၣ်ဒီးၦၤတသ့ၣ်ညါနတၢ်ပၢၢ်ဆၢအဂ့ၢ်အကျိၤဒီးနတၢ်ပၢၢ်ဆၢလၢဘၣ်ဃးဒီးစုက၀ဲၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်ၦၤတသ့ၣ်ညါနီတဘျီဘၣ်ဘျီနဂဲၤနါက့လၢအနံၣ်လၢအကယၤကယၤနါက့မတၤတဂၤမးတသ့ၣ်ညါထွဲ၀ဲဘၣ်ႉနကဘၣ်ဂဲၤလိာ်၀ဲဒၣ်လၢမီၢ်သီမီၢ်လါအကျဲႉၦၤသးစၢ်ဒ်အံၤတကလုာ်အံၤလိၣ်၀ဲဒၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤႉဒီးလၢတၢ်မၤအဂုၤအဂၤလၢတၢ်မၤတံာ်တာ်မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တဖၣ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီးၦၤလၢအဂဲၤလိာ်၀ဲဒၣ်တၢ်လၢ(Campaign)န့ၣ်အ၀ဲသ့၀ဲဒၣ်လၢ(Advocacy)အကျဲသ့ၣ်တဖၣ်အါမးႉၦၤသးစၢ်ဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်နါက့မ့တဖီၣ်စုက၀ဲၤဘၣ်နါက့မ့ၢ်ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအကါဒိၣ်၀ဲဒၣ်လၢအကကဲထီၣ်က့ၤ၀ဲတၢ်ပၢၢ်ဆၢအဂံၢ်ဖးဆူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢကမၤစၢၤက့ၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢအဂံၢ်ဆူၣ်ဒိၣ်ကတၢၢ်ၦၤဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ပပာ်ဆံးအီၤတသ့နီတဆဲးဘၣ်ႉအ၀ဲသ့ၣ်လၢအသနၢၣ်ဒၣ်၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအကါဒိၣ်၀ဲလီၤႉဒ်န့ၣ်အသိးၦၤလၢအဂဲၤလိာ်၀ဲလၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးလၢအနၢ်ပၢၢ်၀ဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဒီးဂဲၤဆၢထၢၣ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်တဲတၢ်လၢဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ၦၤလၢအလီၢ်အိၣ်ဒီးအကါဒိၣ်ကတၢၢ်လၢကဘၣ်မၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤမီၤနီၤႉ
တၢ်သံကွၢ်–ခဲအံၤပမ့က့ၤကွၢ်ကဒါလၢကီၢ်ပယီၤအပူၤန့ၣ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးတဖၣ်လဲၤတရံးအသး တဘၣ်ဂီၢ်အါအါလၢၤဘၣ်ႉတၢ်ပၢၢ်ဆၢတခါအံၤမ့၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လၢတၢ်ကက့ၤသူၣ်ထီၣ်ဆီလီၤက့ၤထံကီၢ်အဂီၢ်န့ၣ်သးစၢ်တဖၣ်ကြၢးအိၣ်ကတဲၤကတီၤထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်ႉ
စံးဆၢ–တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအကါဒိၣ်၀ဲလၢပတၢ်ပၢၢ်ဆၢကမၤနၢၤတၢ်အဂီၢ်တကးဒံးဘၣ် ဘၣ်မနုာ်အဃိလဲၣ်န့ၣ်ပ၀ဲပမၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢစံးတၢ်န့ၣ်တမ့ၢ်ထဲလၢနကဒုးလီၤၦီၢ်ကွံာ်သုးမီၤစိရိၤတဖုအံၤနဒုးလီၤၦီၢ်၀ံၤန့ၣ်မူဒါန့ၣ်ကဟဲတုၤလီၤလၢနစုပူၤသၦၢ်ကတၢၢ်လီၤႉအဃိန့ၣ်ပမ့တအိၣ်ကတဲၤကတီၤသးလၢပၢပြးမ့ၢ်ဂ့ၤႇမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်ဂ့ၢ်၀ီမ့ၢ်ဂ့ၤႇသုးဂ့ၢ်၀ီမ့ၢ်ဂ့ၤဒီးလၢမီၢ်သီမီၢ်လါအကျဲသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤခဲလၢာ်ခဲစ့န့ၣ်နကဘၣ်အိၣ်ကတဲၤကတီၤနသးလီၤႉတချုးလၢနပၢၢ်ဆၢတၢ်အဆၢကတီၢ်ဘၣ်န့ၣ်ၦၤကွၢ်တ့ၢ်လံၦၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤကမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအဖီၣ်၀ဲဒၣ်ထံကီၢ်တဘ့ၣ်လၢသုးဟံးန့ၢ်တၢ်စိတၣ်ကမီၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ၦၤလၢဖီၣ်၀ဲနၢၤဧါတနၢၤဧါန့ၣ်ႉထံဒိၣ်ကီၢ်လဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ကမၤစၢၤနၤန့ၣ်ကွၢ်၀ဲတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အကါဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤႉဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအ၀ဲကဆီၣ်ထွဲနၤကမၤစၢၤနၤန့ၣ်နမ့ၢ်ၦၤလၢအဖီၣ်တၢ်မၤန့ၢ်ဧါတန့ၢ်ဧါႇနမ့ၢ်ၦၤတဂၤလၢအသူၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤထံကီၢ်တဘ့ၣ်နသူၣ်ထီၣ်အီၤနကံၢ်နစီအိၣ်ဧါတအိၣ်ဧါန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ကွၢ်၀ဲထီဘိလီၤႉအဃိန့ၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ပ၀ဲဒၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ပကလဲၤမၤန့ၢ်အဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်ႇပကစးထီၣ်အဆၢကတီၢ်မ့ၢ်ဒၣ်ဖဲလၢပကဘၣ်မ့ၢ်ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအနုာ်လီၤပၢၢ်ဆၢတၢ်လၢပ၀ဲဒၣ်တၢ်လၢအသနၢၣ်ဒၣ်၀ဲစုာ်စုာ်ႉတဘျီဃီန့ၣ်ပကဘၣ်သူၣ်ထီၣ်က့ၤပကံၢ်ပစီပဘၣ်မၤန့ၢ်တၢ်ဖဲန့ၣ်တဘျီဃီလီၤႉမ့မ့ၢ်လၢနကအိၣ်လၢတၢ်ကပၤဒီးနကပဲာ်အၢပဲာ်သီတၢ်လၢတၢ်ကပၤန့ၣ်အခီပညီနတၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်ႉအဃိသးန့ၣ်ယအဲၣ်ဒိးတဲ၀ဲဒၣ်ၦၤသးစၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢတကပၤခီန့ၣ်ပပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်သ့အခွဲးအယာ်အိၣ်လီၤတံၢ်တၢ်တဘျီတခီၣ်န့ၣ်ဒ်ပပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်အသိးန့ၣ်ပကဘၣ်မ့ၢ်ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအနုာ်လီၤမၤတၢ်လၢတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤန့ၣ်လီၤႉတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ဒၣ်လၢအတဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့လိာ်သးဒီးပတၢ်အိၣ်သးကအိၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ႉဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့န့ၣ်ပမ့မ့ၢ်ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအနုာ်လီၤမၤတၢ်လၢအနီၢ်ကစၢ်တကပၤခီန့ၣ်ပပဲာ်ထံနီၤဖးအီၤသ့ႉပမၤတခီခီပပဲာ်ထံနီၤဖးတခီခီဒီးသုးမီၤစိရိၤမ့လီၤၦီၢ်ခီန့ၣ်ပ၀ဲဒၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤပမ့ၢ်က့ၤၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအသူၣ်ထီၣ်တ့ၢ်လံအကံၢ်အစီဒီးပဖီၣ်က့ၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်န့ၢ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉအ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤႉအဂၤတခါခီန့ၣ်ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤနကထံၣ်ဘၣ်လၢသုးမီၤစိရိၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်မၤတၢ်အၢအၢသီသီဒီးလီၤဆီဒၣ်တၢ်ၦၤသူၣ်စၢ်သးဘီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်တူၢ်တန့ၢ်ခီၣ်တကဲဒီးသးဆါ၀ဲဒိၣ်မးဒီးအဲၣ်ဒိးမၤကၣ်က့ၤတၢ်လီၤႉတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤပဘၣ်ပလီၢ်ပဒီပသးန့ၣ်လီၤႉအဒိဒ်သိးပဘၣ်လူၤပိာ်ထွဲ၀ဲဒၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်အကျဲန့ၣ်တမ့ၢ်တၢ်မၤကလီကလီတၢ်ဘၣ်ႉမ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢပဘၣ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢဆၢကတီၢ်ကအိၣ်၀ဲဒၣ်တနံၤလၢပ၀ဲဒၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤကတုၤ၀ဲဒၣ်ဆူပစုပူၤဒီးသုမ့မၤနါစိၤသးဒ်သိးဒီးၦၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအသိးန့ၣ်ပကမ့ၢ်ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအမၤဟးဂီၤက့ၤထံကီၢ်တဘ့ၣ်အံၤအသီတဘျီဒီးတၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤကနးဒိၣ်န့ၢ်ဒံးလၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်လီၤႉတၢ်ဒုးတၢ်ယၤပူၤန့ၣ်ပဖီၣ်န့ၢ်ပဒုၣ်ဒါတဖၣ်ပမၤသံနါစိၤန့ၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤအၢတၦီာ်လၢပတၢ်ကရၢကရိအဂီၢ်ဒီးမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်မၤလၢတကြၢးမၤနီတစဲးဘၣ်ႉဘၣ်မနုာ်အလဲၣ်န့ၣ်ပတမ့ၢ်ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢၦၤအၢၦၤသီတဖုဘၣ်ႉပကဘၣ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအသူၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤထံသီကီၢ်သီတဘ့ၣ်ႉအဃိသးန့ၣ်စးထီၣ်လၢခဲအံၤန့ၣ်ပကဘၣ်မ့ၢ်ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအိၣ်ကတဲၤကတီၤသးလၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်အဃိသတးဒီးတၢ်လၢပတကြၢးမၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ပကဘၣ်ဟးဆှဲးအီၤသၦၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်သံကွၢ်–ကတီၢ်ခဲအံၤပမ့ကွၢ်ကဒါက့ၤသုးကီၣ်ကးတဖုအံၤအခီၣ်ခါန့ၣ် မၤ၀ဲတၢ်ထံၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်ဒီးဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ်ကရၢဒီးကက့ၤမၤ၀ဲဒၣ်တၢ်ဃုထၢအဖီခိၣ်အံၤနအဲၣ်ဒိးပဲာ်ထံနီၤဖးအီၤဒ်လဲၣ်ႉ
စံးဆၢ–တၢ်၀ဲအံၤတခါခီန့ၣ်တကြၢးလၢပလဲၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်နီတစဲးဘၣ်မီၤနီၤႉ ၀ဲပထီဒါဒူဒူလီၤပ၀ဲကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ–ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ဒုထီဒါ၀ဲဒၣ်လီၤႉ ဘၣ်မနုာ်အဃိလဲၣ်န့ၣ်သုးကီၣ်ကးတဖုအံၤန့ၣ်အ၀ဲအကျဲအဂုာ်အဂၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်ႉကျဲလၢကမၤန့ၢ်က့ၤ(Legitimacy)ကျဲန့ၣ်အ၀ဲထံၣ်န့ၢ်က့ၤကျဲတဘိအံၤလီၤႉကျဲတဘိလၢကမၤက့ၤတၢ်ဃုထၢဒီးအ၀ဲကကဲထီၣ်က့ၤၦၤလၢအဖိးသဲစးတဖုလီၤႉအဃိန့ၣ်ပမ့လဲၤမၤဃုာ်အီၤန့ၣ်မ့ၢ််တၢ်တခါလၢနလဲၤထီဒါ၀ဲကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢအတသးလီတၢ်တခါအံၤဘၣ်ႇတကနၣ်ဃုာ်၀ဲဘၣ်လံန့ၣ်ဃ့ထီၣ်၀ဲတလီၢ်လီၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်နမ့လဲၤမၤဃုာ်တၢ်၀ဲအံၤန့ၣ်အ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢနထီဒါက့ၤ၀ဲဒၣ်ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉအဃိန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်တခါလၢအလီၤပျံၤဒိၣ်မးလၢနမ့လဲၤမၤဃုာ်တၢ်လၢဘၣ်ဃးဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ဃုထၢလၢအကမၤ၀ဲဒၣ်လၢ(၂၀၂၃)အံၤဒီးမ့ၢ်ဒၣ်တၢ်တခါလၢနလဲၤဒုးထီထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အမုၢ်နံၤမုၢ်သီဒီးကဲထီၣ်က့ၤ၀ဲဒၣ်ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအပၢလီၤကထြၢက့ၤနၤႉဘၣ်မနုာ်အဃိလဲၣ်န့ၣ်တၢ်ဃုထၢတခါအံၤမၤ၀ဲဒၣ်လၢ(၂၀၀၈)တၢ်ပၢတၢ်ဘျၢအဖီလာ်အဃိသးန့ၣ်(၂၀၀၈)တၢ်ဘျၢန့ၣ်ဘၣ်ၦၤဘျဲလံနီၤႉ(၂၅)မျးကယၤလၢတလိၣ်ဃုထၢန့ၣ်ကမၤန့ၢ်က့ၤ၀ဲတကးဒံးဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ၦၤလၢအဘၣ်ထွဲ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ကန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤဖဲန့ၣ်လီၤႉပကဘၣ်လီၤကဒါက့ၤဆူမီၤစိရိၤလၢအနံၣ်အဆံတဖၣ်အဆံအကယၤတဖၣ်အကယၤအသီတဘျီဒုပတူၢ်တန့ၢ်ခီၣ်တကဲလၢၤဘၣ်ႉအဃိသးန့ၣ်လ့ၤတက့ၤတဘၣ်မၤဘူးမၤဘၣ်ဃးဘၣ်ႉ
တၢ်သံကွၢ်–ပမ့က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤလၢကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢဒီတကတီၢ်ဒီး (နွေဦးတော်လှန်ရေး)မ့ၢ်ဂ့ၤ နအဲၣ်ဒိးဆီၣ်တခူထီၣ်ထံဖိိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်အိၣ်တမံၤမံၤစ့ၢ်ဧါႉ
စံးဆၢ–ပ၀ဲကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအံၤပစးထီၣ်တ့ၢ်လံလၢအပူၤကွံာ်အနံၣ်(၇၀)ဘျဲၣ်လံဒီး ပလဲၤဒၣ်တပယူာ်ဃီလီၤႉနါက့ဒီးကလုာ်ဂၤသ့ၣ်တဖၣ်နုာ်လီၤတၢ်ပၢဆၢလၢထံတဘ့ၣ်ဒီးကီၢ်တဘ့ၣ်န့ၣ်တဒ်သိးလိာ်အသးဘၣ်ႉလီၤဆီဒၣ်တၢ်ပမ့ကွၢ်လၢၦၤကလုာ်အနီၣ်ဂံၢ်အါကတၢၢ်လၢၦၤပယီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်ခီန့ၣ်တၢ်ပၢ်ၢဆၢန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်စးထီၣ်၀ဲဒၣ်သ့ပမ့တဲလိၤလိၤန့ၣ်လၢအပူၤကွံာ်နံၣ်လွံၢ်ဆံယဲၢ်ဆံန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်လီၤမုၢ်လီၤမၢ်ကွံာ်လံႉဒီးခဲအံၤစးထီၣ်က့ၤဖဲအပူၤကွံာ်တနံၣ်တနံၣ်တ၀ာ်အခဲအံၤန့ၣ်ပကွၢ်ကဒါက့ၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢတကပၤလၢပယီၤအကျါသ့ၣ်တဖၣ်ကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ်ဒုတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢအလီၤဆီလိာ်သးဒီးပတၢ်အိၣ်သးလၢအပူၤကွံာ်လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢ(၁၉၈၈)န့ၣ်ႉဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်နမ့ၢ်ကွၢ်ဆိကမိၣ်န့ၣ်ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်တၢ်အိၣ်ဆၢထၢၣ်၀ဲဒၣ်လၢစုက၀ဲၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်ၦၤတတူၢ်လိာ်နီတစဲးဘၣ်ႉမုၢ်တနံၤညါအံၤနကလဲၤတဲသကိးတၢ်ဒီးသုးမီၤစိရိၤတဖုန့ၣ်ထံဖိကီၢ်ဖိန့ၣ်လ့ၤတက့ၤတတူၢ်လိာ်၀ဲလၢၤဘၣ်အ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤဆီဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤႉနမ့ဂဲၤဆၢထၢၣ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်လၢစုက၀ဲၤန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ဆီၣ်ထွဲနၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤလီၤအ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲတၢတခါႉခံခါတခါန့ၣ်ၦၤလၢအတီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ်ဒိၣ်ကတၢၢ်တဖုန့ၣ်ပသ့ၣ်ညါလီၤမ့မတၤလဲၣ်န့ၣ်ၦၤသ့ၣ်ညါလီၤပတလိၣ်ယၢၤထီၣ်ပၠးအမံၤဘၣ်ႉဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တဲ၀ဲဒၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်ကမၤ၀ဲဒၣ်ကျဲလၢအကပုာ်အဃိသးဒီးပ၀ဲဒၣ်ဖဲ(၁၉၈၈)လီၢ်ခံၦၤလၢအဟဲပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီးၦၤလၢတၢ်ပၢၢ်ဆၢအကျဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤတတူၢ်၀ဲဒၣ်ဘၣ်နီၤႉတပာ်ကဲ၀ဲတၢ်မၤလၢပမၤ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်ႉနါက့ဒီးမုၢ်မဆါတနံၤညါအံၤၦၤလၢဟဲမၤသကိးတၢ်ဒီးၦၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအဂဲၤလိာ်၀ဲဒၣ်လၢစုက၀ဲၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢလၢတုၤလီၤတီၤလီၤလၢအဂဲၤလိာ်၀ဲသၦၢ်ၦၢ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဃု၀ဲတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢထံကီၢ်တဘ့ၣ်ဘၣ်တဘ့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအ၀ဲသ့ၣ်ဂဲၤလိာ်၀ဲသၦၢ်ၦၢ်ဒီးဒိးန့ၢ်ဘၣ်၀ဲတၢ်မၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢထံဖိကီၢ်ဖိအအိၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလီၤဆီဒၣ်တၢ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအကျဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤႉခဲအံၤပမ့ဘၣ်တဲလိၤလိၤန့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်လၢထံဖိကီၢ်ဖိတၢ်ဆီၣ်ထွဲန့ၣ်ပတဲသ့လီၤႉပ၀ဲဒၣ်ပပာ်ဂံၢ်ပာ်ဘါ၀ဲဒၣ်ၦၤလၢပခိၣ်ပဃၢၤဒီးပထံဒိၣ်ကီၢ်လဲၢ်တဘ့ၣ်ဘၣ်တဘ့ၣ်လၢတၢ်မၤသကိးတၢ်န့ၣ်အလီၢ်အိၣ်သၦၢ်ကတၢၢ်နါက့ဒီးပပာ်ဂံၢ််ပာ်ဘါအဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်လၢပ၀ဲကဒဲကဒဲအကျါလီၤဒီးပကဂုာ်ကျဲးစၢးအဂ့ၤကတၢၢ်ပကပာ်လီၤသကိးသးလၢတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါဒီးပကပာ်လိာ်ပသးလၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲတၢ်အကါဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤမီၤနီၤႉ
