လါအ့ဖြ့ၣ် ၁ သီႇ ၂၀၂၄ နံၣ်ႇ ခ့ၣ်အဲးစံၣ်
ဖဲတနံၤအံၤလါအ့ဖြ့ၣ်(၁)သီ ဂီၤခီ(၉း၀၀)နၣ်ရံၣ်ဘျဲၣ်အအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ခီကီၢ်ကၠိတဖျၢၣ်လၢအမ့ၢ် ကွဲၢ်ကဘီတီၤထီကၠိမၤ၀ဲ(၂၀၂၃-၂၀၂၄)နံၣ်တၢ်ပျၢ်ကၠိမူးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဖဲ(မဲၢ်ပး)ကွဲၢ်ကဘီကၠိကရၢၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤႉ
လၢတၢ်ပျၢ်ကၠိမူးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤကၠီၣ်တဲၣ်ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါႇ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်ဃုာ်ဒီးကရူၢ်ကရၢၦၤဘၣ်မူဘၣ် ဒါလၢအဟဲထီၣ်တၢ်တဖၣ်ကတိၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလီၤ၀ဲၦၤကၠိဖိတဂၤစုာ်စုာ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်စံၣ်လီၤကၠိဘျီ၀ဲအံၤၦၤကၠိဖိလၢအဖျိထီၣ်တဆံခံတီၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်ခါဆူညါတၢ်လဲၤအဂီၢ်တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤဆဲးကျိး၀ဲဒီးကၠိအဂုၤအဂၤတဖၣ်အိၣ်အသိးလၢအ၀ဲသ့ၣ်ကဖံးကမၤတၢ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ရဲၣ်ကျဲၤန့ၢ်၀ဲအိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ကွဲၢ်ကဘီကၠိခိၣ် သရၣ်မါကၠီၤချ့ဆူ စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်ဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ
“လၢအ၀ဲသ့ၣ်ကနုာ်လီၤဒိးစဲး၀ဲ(GED)ဒီးကဆဲးထီၣ်၀ဲဖၠၣ်စိမိၤအဂီၢ်ပဘျးစဲန့ၢ်၀ဲလီၤႉ မ့ၢ်၀ံၤန့ၣ်ခံမံၤတမံၤန့ၣ်ကၠိဖိလၢအဖျိးထီၣ်တဆံခံတီၤ၀ံၤအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်လၢတၢ်ကရၢကရိတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်ပဆဲးကျိၤန့ၢ်၀ဲဒီးတနီၤနီၤလၢအဲၣ်ဒိးထီၣ်တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိၣ်သးသမူတၢ်သိၣ်လိအကလုာ်ကလုာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ပဆဲးကျိၤန့ၢ်လီၤ” အဂ့ၢ်န့ၣ်စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤႉ
လၢ(၂၀၂၃-၂၀၂၄)နံၣ်တၢ်ပျၢ်ကၠိမူးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဘျီ၀ဲအံၤအပူၤန့ၣ်ကတီၤဆိကၠိဖိဖျိးထီၣ်၀ဲ(၁၃)ဂၤႇ (၁၁)တီၤဒီး(၁၂)တီၤကၠိဖိဖျိထီၣ်၀ဲ(၃၀)ဂၤန့ၣ်လီၤႉ ဒ်န့ၣ်အသိးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဃုာ်စ့ၢ်ကီး ၦၤကၠိဖိလၢအန့ၢ်ခိၣ်ဖးသ့ၣ်တဖၣ်တဂၤစုာ်စုာ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ပျၢ်ကၠိမူးနံၤ၀ဲအံၤမ့ၢ်တၢ်သးခုဖးဒိၣ်တခါခီဖျိမိၢ်ပၢ်ဒီပုၢ်ဒီ၀ဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟဲပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်၀ဲဒီး ခါဆူညါအဲၣ်ဒိးဆဲးထီၣ်၀ဲဖၠၣ်စိမိၤကၠိအဂီၢ်ပဘျးစဲးန့ၢ်၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် နီၢ်ဂ့ၤန့ၢ်ဖီလၢအဖျိထီၣ်(၁၂)တီၤအံၤစံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
အ၀ဲစံး၀ဲလၢ “တနံၤညါအံၤန့ၣ်ယဖျိးထီၣ်ဘၣ်ကၠိႉ လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်ပလဲၤခီဖျိဘၣ်ကၠိတတီၤဘၣ်တတီၤ အဃိယဖျိထီၣ်ဘၣ်ကၠိတနံၤအံၤန့ၣ်ယသးခုဒိၣ်မးမ့ၢ်လၢမိၢ်ပၢ်ဒီပုၢ်ဒီ၀ဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟဲတုၤမီၤနီၤႉ ယမုၢ်လၢ်တိၢ်ပာ်လၢယကဆဲးထီၣ်ကၠိလီၤႉ အခဲအံၤတဆံခံတီၤဖျိလံယကထီၣ်ဆဲး(GED)လီၤႉ ယထီၣ်(GED)မ့ၢ်၀ံၤန့ၣ်ယကဆဲးထီၣ်၀ဲဖၠၣ်စိမီၤကၠိမီၤနီၤ” အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤႉ
တကးဒံးဘၣ်ခီဖျိဘၣ်အိၣ်ကၠိလၢၦၤထံၦၤကီၢ်ပူၤအဃိတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်အကလုာ်ကလုာ်ဒီးဒ်န့ၣ်အသိး အိၣ်လၢဟံၣ်ဒွဲၣ်ပူၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်ကွၢ်ဆၢမဲာ်ဘၣ်၀ဲတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ဘၣ်ဆၣ်မ့ၢ်လၢမိၢ်ပၢ်အတၢ်ဆီၣ်ထွဲဟ့ၣ်လီၤသးဒီး သရၣ်သမါအတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဃိဖျိထီၣ်ဘၣ်ကၠိလၢတနံၤအံၤအဂ့ၢ်န့ၣ် တဆံခံတီၤကၠိဖိ စီၤထူ စံးစ့ၢ်ကီး၀ဲဒ်အံၤ န့ၣ်လီၤႉ
“ပကဲၦၤကၠိဖိတဂၤန့ၣ်ပဟးအိၣ်လၢၦၤထံၦၤကီၢ်န့ၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်၀ဲဒီးအိၣ်လၢကၠိန့ၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီမ့ၢ်ဂ့ၤ ထံမ့ၢ်ဂ့ၤတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်၀ဲအသိးလၢကထီၣ်ကၠိအဂီၢ်မိၢ်ပၢ်အိၣ်လၢဟံၣ်လၢဃီကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအဂီၢ်ကျိၣ်စ့တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်၀ဲမီၤနီၤႉ လၢတနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအါမးဒီးတဘျီတခီၣ်န့ၣ်ပသးသဟီၣ်လီၤစှၤ၀ဲအိၣ်၀ဲလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်မ့ၢ်လၢကၠိသရၣ်သရၣ်မုၣ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါၦၤဒီးမိၢ်ပၢ်အတၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးအဃိပသးဆူၣ်ထီၣ်၀ဲမီၤနီၤႉ တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်၀ဲဘၣ်ဆၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးကယီယကီဒီးယဖျိးထီၣ်ဘၣ်၀ဲတဆံခံတီၤ၀ဲအံၤလီၤ” အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
လၢပျၢ်ကၠိမူးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤအပူၤန့ၣ် လီၢ်က၀ီၤကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်အၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါႇ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်ႇ ခီကီၢ်ကူၣ်သ့ကမံးတံာ်ခၢၣ်စးႇ ၦၤသး၀ံၣ်တၢ်ဖိႇ ကၠိသရၣ်သရၣ်မုၣ်ႇ ကၠိဖိဃုာ်ဒီးကၠိဖိမိၢ်ပၢ်ခဲလၢာ်ဟဲထီၣ်၀ဲ (၃၀၀)ဃၣ်ဃၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ကွဲၢ်ကဘီတီၤထီကၠိအံၤဘၣ်တၢ်စးထီၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဖဲ(၁၉၈၆)နံၣ်ဒီးဖဲတၢ်စးထီၣ်အိးထီၣ်ကၠိသီသီအခါန့ၣ် ၦၤကၠိဖိခဲလၢာ်အိၣ်ထဲ(၄၀)ဂၤဒီးမ့မ့ၢ်ကၠိသရၣ်န့ၣ်အိၣ်၀ဲ(၂)ဂၤန့ၣ်လီၤႉ စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်၀ံၤလီၢ်ခံတဆီဘၣ်တဆီ တၢ်ထုးထီထီၣ်၀ဲတပတီၢ်ဘၣ်တပတီၢ်ဒီးတနံၣ်အံၤ(၂၀၂၃-၂၀၂၄)တၢ်မၤလိနံၣ်န့ၣ်ၦၤကၠိဖိခဲလၢာ်အိၣ်၀ဲ (၃၀၀)ဘျဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်ကွဲၢ်ကဘီကၠိခိၣ်စံး၀ဲအသိးသ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ
