နီၢ်ဖီကလုၢ် (လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၉သီ,၂၀၂၄)
“….တၢ်ဂ့ၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်သးတမံၤမံၤန့ၣ်ပဝဲပှၤကညီန့ၣ်,ညီနုၢ်ပပျံၤတၢ်ဒီးပဆိမိၣ်လၢတၢ်တခါအံၤပမၤအီၤတန့ၢ်ဘၣ်အဃိန့ၣ် ပဟ့ၣ်ဃၣ်ကွံၥ်တၢ်. ဘၣ်ဆၣ်မ့မ့ၢ်ယၤန့ၣ် ထီဘိယပၥ်ဆူၣ် ယသးလၢတၢ်တ သ့ဒီးပှၤကညီန့ၣ်တအိၣ်နီ တမံၤဘၣ်. တၢ်တသ့တအိၣ်, တၢ်တမၤတခီ,အခီပညီန့ၣ် ပမ့တမၤဘၣ်န့ၣ်တၢ်ကဲ ထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တအိၣ်ဝဲဘၣ်ဒီး ပမ့မၤတခီန့ၣ်တၢ်ခဲလၢၥ်န့ၣ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်လီၤမီၤ….. ”
“တၢ်တသ့ဒီးပှၤကညီတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်”ပှၤကညီမ့မၤန့ၣ်တၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤတၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်အံၤ,မ့ၢ်ဝဲပှၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ဆၣ်သူလ့ၤကၠိသရၣ်မုၣ်နီၢ်ဖီရ့ၣ်အတၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလီၤအနီၢ်ကစၢ်သးထီဘိဖဲအဝဲဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်ဒီးမုၢ်နံၤကီခဲအခါန့ၣ်လီၤ.
သရၣ်မုၣ်နီၢ်ဖီရ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ ခီကီၢ်ဆၣ်သူလ့ၤတီၤထီကၠိလၢအအိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်-ကီၢ်ပယီၤကီၢ်ဆၢ ၀့ၢ်မဲၢ်ဆီးအံၤန့ၣ်လီၤ. တကီၢ်ခါခဲအံၤအဝဲမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲကၠိပှၤနဲၣ်တၢ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.
ကညီပှၤတဝၢပိၥ်မုၣ်ခိၣ်နၢ်အကျါသရၣ်မုၣ်ဖီရ့ၣ်မ့ၢ်ဝဲပိၥ်မုၣ်ခိၣ်နၢ်လၢအဟူးဂဲၤလၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်-ကီၢ်ပယီၤကီၢ်ဆၢဖိဒံဖိသၣ်အတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အဂီၢ်တဂၤဒီးအတၢ်ဟ့ၣ်လီၤဝဲအသးလၢတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တၢ်ဖံးတၢ်မၤသနၢၣ်အပူၤအံၤယံၥ်ဝဲလၢ(၃၅)နံၣ်ဃၣ်ဃၣ်လံအဂ့ၢ်န့ၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
သရၣ်မုၣ်ဖီရ့ၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ဒူပျၥ်ယၥ်ကီၢ်ရ့ၣ်( သုးက့-၆)တၢ်ပၢ, ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်,ဖလူသဝီဒီးအဒီပုၢ်ဝဲၢ်အိၣ်ဝဲ(၅)ဂၤအကျါအဝဲမ့ၢ်ဝဲဖိဝဲၢ်ကိန့ၣ်လီၤ.အမိမ့ၢ်ဝဲပှၤမၤအီၣ်စံၥ်မၤအီၣ်ခုးဒီးမ့မ့ၢ်အပါတခီမ့ၢ်ပှၤဟူးဂဲၤလၢတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤသုးကသံၣ်သရၣ်တဂၤလၢအမၤသကိးဘၣ်တၢ်ဒီးသုးက့(၅)သုးက့ၤခိၣ်လီၢ်လံၤ ဘိၤလ့ထ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
သရၣ်မုၣ်ဖီရ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢအဲၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့စးထီၣ်လၢအနီၢ်ဆံးခါလံၤလံၤတဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ခီဖျိထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်တမုၥ်တခုၣ်အဃိ,အဝဲဘၣ်ဒိၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဝဲလၢဒုးယၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲအကျါအမဲၥ်ညါ,ထီၣ်ကၠိမၤလိတ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢကျိချံမျီၥ်သၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ.
“ယမ့တဲလၢယနီၢ်ဆံးခါဒု,ယၤန့ၣ်စးထီၣ်လၢယနီၢ်ဆံးခါလံၤလံၤန့ၣ်ယဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤလီၤ.ဖဲယသ့ၣ်ညါလီၤယသးအဆၢကတီၢ်တိၢ်နီၣ်တၢ်ဘၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်,ပယီၤသုးမ့ဟဲခးလီၤကျိဖးဒိၣ်န့ၣ်ထီဘိန့ၣ်ယမိ,ယဖံသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်တွံၢ်ယၤဘၣ်စိၥ်ယၤဒီးဒုးမံယၤလၢသ့ၣ်ဖးဒိၣ်ခီၣ်ထံးလီၤ.ဒီးတုၤယထီၣ်ကၠိသ့ကဲကၠိဖိအဆၢကတီၢ်န့ၣ်ခီဖျိပယီၤသုးဟဲခးတၢ်ထီဘိအဃိပဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ပလီၢ်သးတကးဘၣ်,ပဘၣ်ဃ့ၢ်လၢကျိချံမျီၥ်သၣ်အကျါထီဘိအမဲၥ်ညါ,လၢကၠိန့ၣ်ပှၤမၤန့ၣ်ပှၤဒီးကတိးကၠ့(တၢ်ပူၤ)ဃုၥ်ဒီးတၢ်ဆဲးကျိးကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢပကမၤဘံၣ်မၤဘၢမၤပူၤဖျဲးပသးသမူလၢပယီၤသုးအတၢ်မၤအၢမၤနးအပူၤန့ၣ်လီၤ”အဂ့ၢ် သရၣ်မုၣ်ဖီရ့ၣ်တဲပၠးက့ၤ အနီၢ်ဆံးခါတၢ်အိၣ်မူတၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်သရၣ်မုၣ်ဖီရ့ၣ်မ့ၢ်ဝဲပှၤလၢအအဲၣ်ဒိးမၤလိမၤဒိး တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဂၤ အသိးန့ၣ်,အနီၢ်ကစၢ်မ့ဘၣ်လဲၤခီဖျိဝဲမုၢ်နံၤကီခဲလၢတၢ်မၤလိအပူၤထဲလဲၣ်ဘၣ်ဆၣ်ဂုၥ်ကျဲးစၢးတ့ၢ်ဝဲတုၤလၢအဖျိထီၣ်ကၠိတစုန့ၣ်လီၤ.ဖဲအဝဲဖျိထီၣ်ကၠိဝံၤအလီၢ်ခံ,လၢတၢ်အဲၣ်ဘၣ်က့ၤဖိဒံဖိသၣ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတဖၣ်အဖီခိၣ်စးထီၣ်မၤဝဲကၠိသရၣ်မုၣ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအနီၢ်ကစၢ်ဒူသဝီကၠိလၢ(ဖလူသဝီ)ဖဲအသးနံၣ်(၂၀)အဆၢကတီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ.
ဒီးအခါဖဲန့ၣ်ခီဖျိပယီၤသုးတဖၣ်အိၣ်ဘူးဒီးခးလီၤတၢ်အိၣ်ဝဲတပယူၥ်ဃီအဃိ,တဆီဘၣ်တဆီအနီၢ်ကစၢ်သုးထီၣ်ဝဲအသးဆူသ့ၣ်ဘီဘိတကပၤဘၣ်ဆၣ်သနါက့တအိၣ်ကတီၢ်ဝဲလၢတၢ်သိၣ်လိမၤလိဖိဒံဖိသၣ်တဖၣ်အတၢ်မၤအပူၤဘၣ်ဒီး,ဆဲးမၤဝဲကၠိသရၣ်မုၣ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအံၤတပယူၥ်ဃီန့ၣ်လီၤ.
ဖဲကၠိသရၣ်မုၣ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢကီၢ်ပူၤဒီတကတီၢ်အပူၤန့ၣ်,ပယီၤသုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအိၣ်ဝဲထီဘိအဃိ,ဒ်သိးဖိဒံဖိသၣ်တဖၣ်ကပူၤဖျဲးလၢပယီၤသုးအတၢ်မၤစုဆူၣ်ခီၣ်တကးအဂီၢ်,ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤတ့ၢ်က့ၤတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃးတၢ်ပလီၢ်ပဒီအသးလၢတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတဖၣ်ဒ်အနီၢ်ကစၢ်မၤလိတ့ၢ်ဝဲဖဲအထီၣ်ကၠိအခါအသိးအခါအဂ့ၢ်အဝဲစံးဝဲန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ(၁၉၈၆)နံၣ်,(၁၉၈၇)နံၣ်အပူၤန့ၣ်ဟီၣ်ကဝီၤအပူၤတၢ်ဒုးဆူၣ်ထီၣ်ကဒီးဝဲဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အဃိ,သရၣ်မုၣ်ဖီရ့ၣ်ဘၣ်ပတုၥ်ကွံၥ်ဝဲကၠိသရၣ်မုၣ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီးနုၥ်လီၤအိၣ်ကဒုဝဲလၢအသးကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကညီဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ,မီကၢဒဲကဝီၤအပူၤအလီၢ်ခံတဆီဘၣ်တဆီဖဲ(၁၉၈၉-၉၀)အပူၤသုးဃီၤက့ၤအသးဆူအူးပၠၣ်ဒဲကဝီၤန့ၣ်လီၤ.
တကတီၢ်ဃီ,ဖဲအဝဲအိၣ်ဆိးလၢအူးပၠၣ်ဒဲကဝီၤအပူၤ(၂)နံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံလၢတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်လဲၤလီၤဝဲဆူ၀့ၢ်မဲၢ်ဆီးလၢကဖံးမၤတၢ်ဒီးအမုၢ်ဂၢ်ဖါတံၢ်န့ၣ်လီၤ.ဒီးမၤဝဲတၢ်ဖီၣ်စရီလၢအမုဂါ(သိကျး)အဆၢကတီၢ်,ဖဲအဝဲအိၣ်ဆိးဟီၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.ဖဲန့ၣ်အ၀ဲထံၣ်ဘၣ်ဝဲကီၢ်ပယီၤခီကီၢ်ပှၤမၤတၢ်ဖိအဖိအလံၤဒီးဖိဒံဖိသၣ်ဖိၣ်ဃဲဖိတဖၣ်တဒိးန့ၢ်မၤလိဘၣ်တၢ်ဘၣ်အဖီခိၣ်အသးဆီၣ်တခူထီၣ်ဝဲကၠိလၢဖိသၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်အဃိဖဲ(၁၉၉၉)နံၣ်အပူၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲဆၣ်သူလ့ၤဖိၣ်ဃဲကၠိန့ၣ်လီၤ.
အခီၣ်ထံးသူၣ်ထီၣ်ဝဲကၠိအဆၢကတီၢ်,စးထီၣ်ဝဲလၢအနီၢ်ကစၢ်ကၠိသရၣ်မုၣ်တဂၤဒီးကၠိဖိ(၂၅)ဂၤန့ၣ်လီၤ.ဒီးဒ်သိးအိးထီၣ်ဝဲကၠိအံၤအိးထီၣ်ဝဲကန့ၢ်အဂီၢ်သဂၢၢ်ဘၣ်ဝဲကၠီၣ်တဲၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်အဝဲစံးဝဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါန့ၣ်ယထံၣ်ဘၣ်ဖိဒံဖိသၣ်လၢအိၣ်ဖဲဟီၣ်ကဝီၤဝဲအံၤအပူၤတဖၣ်န့ၣ်တထီၣ်ဘၣ်ကၠိနီတဂၤဘၣ်.ကထီၣ်ဘၣ်ကၠိအဂီၢ်ကၠိတအိၣ်ဘၣ်.ကလဲၤလၢယိၤကၠိတၢ်တတူၢ်လိၥ်အီၤဘၣ်.ကယဲၢ်မ့ၢ်ကီၢ်ပယီၤဖိလၢဟဲနုၥ်လီၤအိၣ်ဖဲအံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဖဲန့ၣ်အခါတဒိးန့ၢ်မၤလိဘၣ်တၢ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်ယသးကညီၤဘၣ်ဝဲဖိသၣ်တဖၣ်အံၤဒီးယသးဆီၣ်တခူထီၣ်ယၤလၢကအိးထီၣ်ကၠိအဃိယစးထီၣ်အိးထီၣ်ဝဲဆၣ်သူလ့ၤကၠိအံၤန့ၣ်လီၤ.”အဂ့ၢ် သရၣ်မုၣ်ဖီရ့ၣ်စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
သရၣ်မုၣ်နီၢ်ဖီရ့ၣ်သူၣ်ထီၣ်၀ဲ ဆၣ်သူလ့ၤကၠိအံၤ တမ့ၢ်တၢ်အညီဘၣ်. ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်ဘၣ်၀ဲ,ခီဖျိဘၣ်၀ဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲသ့ၣ်တဖၣ်အကလုၥ်ကလုၥ်န့ၣ်လီၤ.
“ဒီးဖဲပစးထီၣ်ဝဲကၠိအံၤ သီသီအခါန့ၣ် ကၠိတၢ်လဲၤတရံးအသးဂီၢ်ဘၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ဝဲအါကပၤ အမဲၥ်ညါအဒိၣ်ကတၢၢ်ပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်ဝဲဒီး ကၠီၣ်တဲၣ်သုးဒီးပၢၤကီၢ်တဖၣ်အတၢ်သမံသမိးန့ၣ်လီၤ.ခီဖျိပမ့ၢ်ခီကီၢ်လၢတအဖိးသဲစးဘၣ်အဃိန့ၣ်တၢ်ဃုသမံသမိးဝဲပှၤထီဘိအဃိပဘၣ်ပျံၤဘၣ်ဖုးတၢ်,ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲ,ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်ပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်တုၤလၢတၢ်မၤလီၤပှီၢ်ကၠိပတီၢ်အိၣ်ဝဲ,ဘၣ်ဆၣ်လၢခံပဂဲၤလိၥ်ကတိၤသကိးက့ၤတၢ်ဘၣ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဝီအဃိန့ၣ်ပအိးထီၣ်ဘၣ်က့ၤတုၤလၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ်လီၤ” အဂ့ၢ်အ၀ဲစံးဝဲန့ၣ်လီၤ.
သရၣ်မုၣ်ဖီရ့ၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်လီၤအသးလၢတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီတကတီၢ်အပူၤ,ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်ဝဲတၢ်အါမံၤအါမၠိဘၣ်ဆၣ်တတ့ၢ်စၢ်လီၤဝဲအသးဘၣ်. ဒ်သိးခီကီၢ်ဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ကဒိးမၤလိဘၣ်တၢ်အဂီၢ်,ဘၣ်ဂုၥ်ကျဲးစၢးဝဲလၢတၢ်ထံၣ်လိၥ်ကတိၤတၢ်ဒီးကၠီၣ်တဲၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါကူၣ်သ့ခိၣ်နၢ်ဒိၣ်ထီတဖၣ်အိၣ်ဝဲအသိး,ဒ်မိၢ်တဂၤ(ပိၥ်မုၣ်)တဂၤအသိးလၢဟံၣ်ပူၤဃီပူၤတၢ်ကွၢ်ထွဲတကပၤစ့ၢ်ကီးမူဒါတလီၤဖျဲးလီၤဟိဝဲဘၣ်အမဲၥ်ညါထိၣ်သတြီၤအဖံဘၣ်ခိၣ်သ့ဝဲဒီးပှၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ်လီၤ.
လၢန့ၣ်အမဲၥ်ညါ,သူၣ်ထီၣ်ဝဲဆၣ်သူလ့ၤကၠိအံၤအခီၣ်ထံးသဂၢၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲအါမံၤဘၣ်ဆၣ်ခီဖျိအတၢ်သးအိၣ်တၢ်ဂုၥ်ကျဲးစၢးအဖီခိၣ်တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်ကၠိအံၤအတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်,တၢ်ဆီတလဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲဒီးတနံၣ်အံၤ(၂၀၂၄)နံၣ်အပူၤကၠိအံၤပှဲၤထီၣ်ဝဲ(၂၅)နံၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တကီၢ်ခါ ဆၣ်သူလ့ၤကၠိအံၤ ပှၤကၠိဖိမၤလိတၢ်အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ် ကအိၣ်လၢအဂၤ ၁၀၀၀ ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒီးအတၢ်ဂုၥ်ကျဲးစၢးဟ့ၣ်လီၤတ့ၢ်အသးလၢဖိဒံဖိသၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အဂီၢ်(၃၅)နံၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးအပူၤဒုးအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲ,စၢၤသွဲၣ်သီပှၤတဝၢခိၣ်နၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဃုၥ်ဒီးကညီသူၣ်ဘီၣ်သးစၢ်လၢအကဲဘျုးကဲဖှိၣ်လၢပှၤတဝၢအကျါ,တၢ်လီၢ်အါတီၤအဖီခိၣ်အနီၢ်ကစၢ်သးမံဒီးပၥ်ကဖၢလၢဝဲအသးလၢအတၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
“ဒ်ယမ့ၢ်ပှၤကညီမုၣ်တဂၤဒီးပိၥ်မုၣ်တဂၤအသိးန့ၣ်,ယသးမုၥ်လၢယမၤသ့ယမၤန့ၢ်ထဲထဲအံၤန့ၣ်ယပၥ်ကဖၢလၢယသး,အဝဲအံၤမ့ၢ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢယမၤန့ၢ်န့ၣ်လီၤ.ပမ့ဂံၢ်ထီၣ်ဒွးထီၣ်က့ၤလၢပဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အဃိကဲထီၣ်ပှၤဂ့ၤပှၤဝါ,ဒိၣ်တုၤခိၣ်ပှဲၤပဲၥ်ထံနီၤဖးတၢ်ဂ့ၤတၢ်အၢဒီးကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်ထံကီၢ်အစုဒုၣ်စုတီၤန့ၣ်ပပၥ်ကဖၢလၢဘၣ်ပသးဒိၣ်န့ၢ်အါန့ၢ်ဒံးပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ထူးတၢ်တီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ခဲအံၤန့ၣ်ယထံၣ်ဘၣ်က့ၤလၢကၠိဖိတနီၤန့ၣ်ကဲထီၣ်ဝဲကသံၣ်သရၣ်,တနီၤန့ၣ်ကဲထီၣ်ပှၤမၤတၢ်ကစီၣ်ဖိ,တနီၤလဲၤတုၤလၢထံဂုၤကီၢ်ဂၤ,တနီၤကဲထီၣ်ဝဲ(CEO)တီခိၣ်ရိၢ်မဲဝဲတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢခီၣ်ပနံၣ်,ဒီးတနီၤန့ၣ်ကဲထီၣ်ဝဲကၠိသရၣ်,ဒီးကၠိသရၣ်န့ၣ်တမ့ၢ်ကၠိသရၣ်ယိယိဖိဘၣ်,ဖျိထီၣ်ဝဲလၢဒံၣ်ကရံၣ်အပတီၢ်ထီန့ၣ်ယၤဒံးအိၣ်ဝဲတနီၤအဃိန့ၣ်,အဝဲအံၤမ့ၢ်တၢ်သူၣ်မံသးမုၥ်ဖးဒိၣ်လီၤ”အဂ့ၢ် သရၣ်မုၣ်ဖီရ့ၣ် ပၥ်ဖျါထီၣ်အတၢ်သူၣ်မံသးမုၥ်န့ၣ်လီၤ.
တကတီၢ်ဃီ,သရၣ်မုၣ်ဖီရ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢအိၣ်ဒီးသးစွံကတုၤလၢဖိဒံဖိသၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤ,ဒီးတၢ်တမံၤလၢအဲၣ်ဒိးဝဲန့ၣ်မၤဝဲတုၤလီၤတီၤလီၤတုၤလၢအကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တစုလီၤအဂ့ၢ်,ပှၤမၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤဆၣ်သူလ့ၤကၠိခိၣ်လီၢ်လံၤ သရၣ်မုၣ်နီၢ်ဆၣ်အဲၣ်စ့ဖိစံးဝဲန့ၣ်လီၤ.
“လၢတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တကပၤန့ၣ်ဒ်အဝဲမ့ၢ်တ့ၢ်ကၠိသရၣ်မုၣ်လၢအနီၢ်ကစၢ်ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတဂၤအသိး,ဖဲအဟဲတုၤလၢအံၤအဆၢကတီၢ်ထံၣ်ဝဲလၢဖိဒံဖိသၣ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်ဒီးဆဲးမၤဝဲတၢ်မၤအံၤန့ၣ်လီၤ.ဒီးတၢ်မၤတခါလၢအကမၤဝဲန့ၣ်မၤဝဲဒၣ်တုၤလီၤတီၤလီၤတုၤလၢအကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤ.အဝဲမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤတဂၤလၢအိၣ်ဒီးသးစွံကတုၤ,အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးလၢတၢ်အဲၣ်ဘၣ်ဖိဒံဖိသၣ်တဖၣ်အတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်မဲၢ်ဆီးခီကီၢ်ကီၢ်ဆၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤအံၤအဝဲသူၣ်ထီၣ်ဝဲအနီၢ်ကစၢ်ကၠိတကးဘၣ်,ခီကီၢ်ကၠိအဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးအဝဲဟူးဂဲၤတ့ၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲန့ၣ်လီၤ”အဂ့ၢ် သရၣ်မုၣ်နီၢ်ဆၣ်အဲၣ်စ့ဖိ စံးဝဲန့ၣ်လီၤ.
တကီၢ်ခါခဲအံၤ,ခီကီၢ်ကၠိဖိလၢအဖျိထီၣ်ဝဲတီၤထီကၠိတဖၣ်အံၤ,ဒ်သိးကန့ၢ်ထီၣ်ဘၣ်ဝဲဖၠၣ်စိမိၤအဂီၢ်,ဘၣ်လဲၤခီဖျိဝဲလၢ(General Educational Development- GED) တပတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ ခီကီၢ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အံၤ ခါဆူညါအဲၣ်ဒိးထံၣ်ဝဲကၠီၣ်တဲၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ကပၥ်ပနီၣ်ဝဲခီကီၢ်တီၤထီကၠိလံၥ်အုၣ်သးဒီးကၠိဖိတဖၣ်ကန့ၢ်ထီၣ်ဘၣ်ဖၠၣ်စိမိၤလိၤလိၤဖဲဖျိထီၣ်ဝဲခီကီၢ်တီၤထီကၠိဝံၤအလီၢ်ခံအဂ့ၢ် မ့ၢ်၀ဲ သရၣ်မုၣ်ဖီရ့ၣ် အတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီအဒိၣ်ကတၢၢ်တခါန့ၣ်လီၤ.
“ယအဲၣ်ဒိးလၢခီကီၢ်တီၤထီကၠိတဖၣ်အံၤန့ၣ်ခါဆူညါတၢ်ကပၥ်ပနီၣ်အီၤ,ဖိသၣ်လၢအဖျိထီၣ်ခီကီၢ်တီၤထီကၠိတဖၣ်န့ၣ်ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲလံၥ်အုၣ်သးလၢတၢ်ပၥ်ပနီၣ်အီၤလၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ဒီးကန့ၢ်ထီၣ်ဘၣ်ဝဲဖၠၣ်စိမိၤတဘျီဃီလိၤလိၤလီၤမီၤ. ”အဂ့ၢ် သရၣ်မုၣ်နီၢ်ဖီရ့ၣ်စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
