ဃိၣ်လိာ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ကရၢၢ်တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤတၢ်ပာ်ပနီၣ်လၢအဖိးသဲစးဒီး တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၢ် က့ၤတၢ်ဘျၢမိၢ်ၦၢ်

လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၁၈ သီ၊ ၂၀၁၈နံၣ်။ စီၤသ့မၠ့ၣ်

ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ် (Salween peace Park)လၢအအိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢမုၢ်တြီၢ်(ဖၣ်ပူၣ်)ကီၢ်ရ့ၣ် တၢ်ပၢအပူၤအံၤ တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤတၢ်ပာ်ပနီၣ်လၢအဖိးသဲစးဒီး တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၢ်က့ၤ တၢ်ဘျၢမိၢ်ၦၢ်အမူးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ဘၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်လူၤသီကီၢ်ဆၣ်၊ ပ့က့ၣ်ကရူၢ်၊ ဒ့ၣ်ပူၤနိၣ်သ၀ီဖဲဒံၣ်စ့ဘၢၣ်(၁၈)သီအနံၤန့ၣ်လီၤႉ

ဃိၣ်လိၣ်တၢ်မုာ်တၣ်ခုၣ်ကရၢၢ်ဒီးတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်အံၤန့ၣ်မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤလီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်(၇၅.၁)မျးကယၤ တူၢ်လိာ်ဆဲးလီၤ၀ဲစု ပနီၣ်အံၤ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ၦၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤပဒိၣ်စီၤထဲဒၢၣ်၊ ဃိၣ်လိၣ်တၢ်မုၢ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်ကမံးတံာ်ၦၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ပဒိၣ်စီၤဒံၣ်ဂ့ၤဂၠူနံယၢၣ်၊ ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်ကရၢကရိခၢၣ်စးတဂၤဒီးလီၢ်က၀ီၤၦၤထူလံၤဖိခိၣ်နၢ်တဂၤဆဲးလီၤစုပနီၣ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ၀ဲဒီးထုးထီၣ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်ကမံးတံာ် ၦၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ပဒိၣ်စီၤဒံၣ်ဂ့ၤကၠူနံယၢၣ်တဲ၀ဲ လၢ“ပဘူၣ်ပတီၢ်ဒီးပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အံၤပကဘၣ်ဆၢတဲာ်ဒၣ်ပ၀ဲလီၤႉ ပမ့ၢ်ဆၢတဲာ်လၢပနီၢ်ကစၢ်မးတၢ်ပာ်ပနီၣ်ၦၤကသ့၊ ဃိၣ်လိာ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်အံၤမ့ၢ်ဒ်သိးခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်၊ လုၢ်လၢ်တၢ်ဆဲးတၢ်လၤကအိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤန့ၣ်လီၤႉ ပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်အဃိ အမိၢ်လံၤမိၢ်ၦၢ်ဖျါထီၣ်န့ၣ်လီၤ”အဂ့ၢ် တဲဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်န့ၣ်လီၤ။

ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ် တၢ်ဘျၢမိၢ်ၦၢ်လၢတၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ၀ဲန့ၣ်ကဘျံးပၤအိၣ် ၄၇အပူၤ တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီ အိၣ်၀ဲ (၅)ခါ ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ကွၢ်ဒီတခါ၊ ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြး၊ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဒီး တၢ်တီတၢ်တြၢ်၊ ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ထဲလွိာ်သးတမံၤဃီဒီး တၢ်သူဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်၊ ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ဒီးလုၢ်လၢ်ထူသနူဒီး တဲဆဲးတၢ်လၤအတၢ်န့ၢ်သါန့ၣ်လီၤႉ

နီၢ်ဒ့နီၤလၢအမ့ၢ် ၦၤထူလံၤဖိတဂၤတဲ၀ဲလၢ“ပကညီကလုာ်အံၤ အဲၣ်ဒိးအိၣ်လၢနီၢ်ကစၢ်ထံကီၢ်၊ ဟံၣ်ဃီလၢတၢ်သဘျ့လီၤႉ ပအဲၣ်ဒိးအိၣ်လၢပသ့ၣ်ၦၢ်၊ ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ကစၢၢ်ကလိ၊ ထံကျိထံကွာ်န့ၣ်လီၤႉ ၦၤကဟဲဆီၣ်တံၢ်မၤနၢၤၦၤ န့ၣ်ပတလီကီဘၣ်ႉၦၤပာ်ပနီၣ်အီၤဒ်အံၤပသးခုဒိၣ်မးလီၤ”အဂ့ၢ် တဲဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ဖဲတၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်အဖိးသဲစးမူးဘျီ၀ဲန့ၣ် ဘၣ်တၢ်အိးထီၣ်အီၤလၢ ၦၤထူလံၤဖိတဖၣ်၀ံၤ ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် တဲဖျါထီၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်အဂ့ၢ် အတၢ်ပညိၣ်တဖၣ်ခိၣ်နၢ်လၢအဟဲထီၣ်မူးတဖၣ် ကတိၤဒိၣ်လီၤတၢ်ဒီး တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်အံၤန့ၣလီၤႉ ဆူတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဘျီ၀ဲန့ၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်သုးရိၢ်မဲခိၣ်ကျၢၢ် (၂) သုးရိၢ်မဲခိၣ်ကျၢၢ်ဂီၢ်ဂ့ၢ် စီၤဘီကၠီၣ်ဟဲ၊ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် ကရူၢ်ခိၣ် ၂ လီၢ်လံၤ ပဒိၣ်နီၢ်စံၣ်ဖိရၣ်စ့ၣ် မုၢ်တြီၢ်ကီရ့ၣ် ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ၦၤတ၀ၢတၢ်ကရၢကရိတဖၣ်၊ အဲၣ်ကၠံၣ်အိၣ်တၢ်ကရၢကရိတဖၣ် မိၣ် ကရ့ၣ်နံၣ် ၦၤတ၀ၢတၢ်ကရၢကရိခၢၣ်စးတဖၣ်ဒီး လီၢ်က၀ီၤဖိတဖၣ်ခဲလၢာ်အဂၤ ၉၀၀ဘျဲၣ် လဲၤထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်သုးရိၢ်မဲခိၣ်ကျၢၢ်(၂) သုးခိၣ်ကျၢၢ်စိ စီၤဘီကၠီၣ်ဟဲစံး၀ဲလၢ “တၢ်မၤ၀ဲဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဖီကရၢၢ်၀ဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်၀ဲတၢ်မၤ လၢအဂ့ၤတခါအဃိ တၢ်မၤအ၀ဲအံၤလၢပဟီၣ်က၀ီၤပူၤအဂီၢ်ယထံၣ်လၢကကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ကွၢ်လိလၢအဂ့ၤတခါလီၤႉ”အဂ့ၢ်န့ၣ် အ၀ဲတဲဘၣ်၀ဲခ့ၣ်အဲးစံၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်အံၤ အလဲၢ်အထီအိၣ်၀ဲ ၁၃၅၅၅၈၀ အ့ကၢၣ်ဒီး တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤအီၤလၢ တၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိသၢမံၤလၢအမ့ၢ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဒီး တၢ်စံၣ်ညီၣ်ပၢလီၤသးဒၣ်၀ဲ၊ ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တၢ်အိၣ်စံာ်အိၣ်ကျၢၤဒီး လုၢ်လၢ်ထူသနူတၢ်ဆဲးတၢ်လၤအတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်ဟူးဂဲၤမၤလိၣ်ထီၣ်ဖးထီၣ်အီၤလၢခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ဒီး ထံကီၢ်ပဒိၣ်စးထီၣ်၀ဲ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်လံၤလံၤဘၣ်ဆၣ် တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤဘိးဘၣ်ရၢၢ်လီၤက့ၤလၢအဖိးသဲးဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

ဖဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဘျီ၀ဲန့ၣ် လၢဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်ဒီး တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤကရၢၢ်အံၤကအိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ၦၤတဂၤလၢ အထဲးဂံၢ်ထဲးဘါဟံးထီၣ်မူဒါအကတီၢ် ဘၣ်တၢ်ခးသံအီၤလၢ အမ့ၢ်စီၤအိၣ်မူအံၤအဂီၢ် The Paul K. Feyerabend Foundation ဟ့ၣ်လီၤ၀ဲ Paul K.Feyarabend Award တၢ်လၤတၢ်ကပီၤန့ၣ်လီၤႉ

လၢတၢ်ကပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤ၀ဲ ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်အဂီၢ် တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်၊ လီၢ်က၀ီၤၦၤထူလံၤဖိဒီး ဂံၢ်ခီၣ်ထံးၦၤဂ့ၢ်၀ီတၢ်ကရၢကရိခၢၣ်စးတဖၣ် ပၣ်ဃုာ်၀ဲ ၦၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် ၁၀၆ဂၤဒီး တၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး ၀ဲ ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်တခါဖဲ ၂၀၁၉နံၣ်အတီၢ်ပူၤအံၤန့ၣ်လီၤႉ