ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အူနူးတဲ၀ဲ

တံနိ(သ၀ီတါ)

ဘၣ်ဃးဒီးကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢဟဲကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်န့ၣ်ပသ့ၣ်ညါဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခီဖျိလၢပခိၣ်ပနၢ်တဖၣ်အတၢ်တဲနၢၢ်ပၢၢ်ၦၤဒီးပဖးဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကျိၤလၢလံာ်လဲၢ်လၢအဘၣ်ထွဲတဖၣ်အပူၤအိၣ်၀ဲအါမးလီၤႉကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢစးထီၣ်အခါလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အပူၤၦၤဘၢအဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဒိၣ်ကတၢၢ် တၢ်စိတၢ်ကမီၤခဲလၢာ်အိၣ်လၢအစုပူၤၦၤအကါဒိၣ်ကတၢၢ်အကျါတဂၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲကီၢ်ပယီၤကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်အူနူး(ကိး)သခ့ၣ်နူးန့ၣ်လီၤႉဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါကီၢ်ပယီၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဂ့ၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်သးတမံၤလၢ်လၢ်အ၀ဲမ့ၢ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်ထဲတထံၣ်ဧိၤဒီးကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ဂၢၢ်တၢ်ကျၢၤခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤႉတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါ တၢ်ဘၣ်ဟ့ၣ်ကညီကီၢ်ဧါ တၢ်တဘၣ်ဟ့ၣ်ကညီကီၢ်ဘၣ်လဲၣ်”အတၢ်ဆၢတဲာ်ဒီးတၢ်စိကမီၤခဲလၢာ်အိၣ်ဖှိၣ်၀ဲလၢအစုပူၤလီၤႉ
တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဖီလာ်တခါအံၤမ့ၢ်ထတၢ်ကွဲးကျိးထံက့ၤကီၢ်ပယီၤကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်လီၢ်လံၤအူနူး(ကိး)သခ့ၣ်နူးအတၢ်ကွဲးလၢ(တာတေစနေသား)လံာ်ပူၤလၢအနူးပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ထံၣ်အတၢ်ပာ်သးဘၣ်ဃးကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢဟဲကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤႉမ့ၢ်ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါဘၣ်ပယီၤ(ဖဆပလ)ပဒိၣ်အနူးအတၢ်ပာ်သးမ့ၢ်ဒ်လဲၣ်ဒီးပပဲာ်ထံနီၤဖးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ် ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်ခါအတၢ်ထံၣ်လၢကညီဖိအဖီခိၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤႉ
……………………………………………………………………………………………
ဒ်တၢ်ကတိၤဒိတခါစံး၀ဲ တၢ်ဖှီၣ်တၢ်နးမ့ၢ်ဟဲလံန့ၣ်တဟဲထဲအနီၢ်ကစၢ်တဂၤဧိၤဘၣ်၊ဟဲပုဟဲစိာ်ဃုာ်၀ဲဒီးအဖိဆံးဘံစၢ်တဖၣ်လီၤ အသိး၊ ကီၢ်ပယီၤလၢတၢ်ဖှီၣ်တၢ်နးဟဲနုာ်လီၤဆူအပူၤတဘ့ၣ်အံၤ တမ့ၢ်ထဲလၢခီၣ်မၠူၣ်နံး သုးမုၢ်ဒိၣ် ပၢၤကီၢ်သုး သိၣ်ဒူ၀ါ(ရဲဘော်ဖြူ)တဖၣ်ပူထီၣ်လီထီၣ်တၢ်ဒီး၀ံၤ၀ဲန့ၣ်ဘၣ်ႉတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအဟဲပိာ်ထွဲထီၣ်အခံအဂၤတဖၣ်အိၣ်ဒံးအါမးလီၤႉယကတဲဘၣ်သုတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်ခဲအံၤႉ
ဖဲသိၣ်ဒူ၀ါတဖၣ်ထီဒါက့ၤပဒိၣ်ဒီးနုာ်လီၤဆူၦၢ်ပူၤအခါန့ၣ်သခ့ၣ်နူးပဒိၣ်(သခင်နုအစိုးရ)အံၤလီၤဂာ်ဒ်ဟံၣ်သးၦၢ်အိရိၤတဖျၢၣ်လၢၦၤမ့ၢ်ဆီၣ်ဘၣ်အကပၤထဲတစဲးဖိဧိၤဒီးကလီၤၦီၢ်ကွံာ်၀ဲညီကဒၣ်တဖျၢၣ်အသိးန့ၣ်လီၤႉခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢလၢအထံၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်စးထီၣ်ဟူးဂဲၤ၀ဲလီၤႉအ၀ဲသ့ၣ်စးထီၣ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤန့ၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်ကဒီးစ့ၢ်ႉတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲန့ၣ်အလီၢ်အိၣ်လၢယကဘၣ်တဲပၠးတစဲးႉ
ကညီဒီးပယီၤခံဒူၣ်ဘၢၣ်စၢၤအတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်န့ၣ်တုၤဃီၤဆူဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီကဲထီၣ်သး၀ံၤတစုန့ၣ်အတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်ႉပမ့ၢ်ဘၣ်တဲန့ၣ်တၢ်လၢၦၤပယီၤဖိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လၢအိၣ်ဖျဲၣ်လီၤတဘျီဃီဟဲ၀ဲဟဲစိာ်ဃုာ်န့ၢ်၀ဲဒီးအလုၢ်အလၢ်လၢအမ့ၢ်၀ဲ ၦၤလၢအအဲၣ်ဒိးဟးဃုထီၣ်န့ၢ်တၢ်အ့ၣ်လိာ်ဒီးၦၤဂၤ န့ၣ်လီၤႉဘၣ်ဆၣ်မ့မ့ၢ်ၦၤကညီဖိတဖၣ်တခီတမ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်ႉအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်မ့ၢ် ၦၤလၢအမၤကလုၢ်အီၣ်ကစုတသီၣ်တသဲအိၣ်ဒၣ်အတၢ်ကစုဒုမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်လီၤႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိလၢၦၤခံဒူၣ်အံၤအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်တၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂုာ်ကအိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်အလီၢ်တအိၣ်နီတစဲးဘၣ်ႉ
ပတဲတၢ်လၢၦၤကညီဖိတဖၣ်မ့ၢ်ၦၤအိၣ်ခုၣ်ခုၣ်မုာ်မုာ်မၤကလုၢ်အီၣ်ကစုအဂ့ၢ်န့ၣ်ပမ့ၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤအပူၤကွံာ်တချုးလၢဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီကဲထီၣ်ဒံးဘၣ်အဆၢကတီၢ်အခါကီၢ်ပယီၤပူၤၦၤမၤကမၣ်ဘၢကွီၢ်တဖၣ်စရီအတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါန့ၣ်ပသ့ၣ်ညါအီၤသ့ညီကဒၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်အခါ ကွီၢ်မ့ၣ်တၢ်မူးတၢ်ရၢ် လၢအမ့ၢ်၀ဲတၢ်ဒိတမျာ်၊တၢ်မၤသံအမူး၊တၢ်မူၤဆူၣ်မၤတရီတပါပိာ်မုၣ်ပိာ်မၢၤ၊အီၣ်ဟုၣ်တၢ်၊ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်ဘၢတူၢ်ဘၣ်ကွီၢ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤအါတက့ၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ထဲၦၤပယီၤဖိတဖၣ်လီၤႉပတထံၣ်ဘၣ်ဒၣ်လဲာ်ၦၤကညီဖိတဖၣ်အမံၤလၢဘၢလၢကွီၢ်စရီပူၤဘၣ်န့ၣ်ပတဲသ့လီၤႉၦၤကညီဖိတဖၣ်ခုၣ်ထဲလဲၣ်ပမ့ၢ်ကွၢ်က့ၤန့ၣ်ပကထံၣ်ဘၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်တအဲၣ်ဒိး၀ဲလၢအတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်ကတုၤထီၣ်ဆူရူဆူတ့ဘၣ်ႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိအ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒၣ်လဲာ်ၦၤဂုၤဂၤအတၢ်လံၣ်တၢ်လီအတၢ်မၤဆူးမၤဆါအီၤထဲလဲၣ်ဘၣ်ဆၣ်တူၢ်ကစုဒု၀ဲဒီးမၤလီၤမၢ်ကွံာ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢတူၢ်ဘၣ်၀ဲတဖၣ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤႉ
ကညီဒီးပယီၤအတၢ်ရ့လိာ်ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အိၣ်ထဲလဲၣ်အဂ့ၢ်ၦၤဖးလံာ်ဖိကသ့ၣ်ညါဘၣ်အဂီၢ်ယအဲၣ်ဒိးတဲပၠးက့ၤယနီၢ်ဆံးခါယတၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်အဂ့ၢ်တခါခံခါလီၤႉယနီၢ်ဆံးခါယအိၣ်ကၠိလၢ၀ါခဲၣ်မး၀့ၢ်န့ၣ်ယအိၣ်ဘၣ်တပူၤဃီဒီးၦၤကညီဖိတဖၣ်လီၤႉကၠိမ့ၢ်ပျၢ်န့ၣ်ယဟးခးအီၣ်ထိၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တပူၤဃီလီၤႉမ့ၢ်တုၤဃီၤဆူမုၢ်အိၣ်ဘှံးနံၤလံန့ၣ်ယလဲၤထီၣ်ဘၣ်ယွၤဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ပူၤဘျီပူၤဘျီစ့ၢ်ႉနအိၣ်လၢ၀ါခါၣ်မးနမ့ၢ်လဲၤဆူကၠိၣ်မင့(ကျုံမငေး)တပၤ နမ့ၢ်လဲၤဒိးဒီးကဘီန့ၣ်နဘၣ်လဲၤခီဂာ်၀ဲရှါယွၤစူး(ရှမ်းရွာစု)သ၀ီလီၤႉလၢသ၀ီ၀ဲအံၤအထံကျိ၀ၢ်ဘးခီတကပၤန့ၣ်အိၣ်ဒီးၦၤကညီသ၀ီတဖျၢၣ်အမံၤလၢမီၢ်ဒံၣ်သ၀ီလီၤႉဖဲသ၀ီ၀ဲအံၤန့ၣ်အိၣ်ဒီးယမိယပါအစံာ်တလီၢ်ခံလီၢ်စ့ၢ်ႉနံၣ်မ့ၢ်ဘၣ်ယမိယပါမ့ၢ်လဲၤဟံက့ၤအစံာ်လဲန့ၣ်ယလဲၤပိာ်အခံပူၤဘျီပူဘျီလီၤႉပလဲၤမ့ၢ်တုၤဆူၦၤကညီသ၀ီတဘျီလၢ်လၢ်ယမိယပါအသကိးၦၤကညီဖိဖဲန့ၣ်တဖၣ်ပာ်ၦၤဒ်အဒီပုၢ်ဒီ၀ဲၢ် ကိးအီၣ်ၦၤမ့ၤပဘၣ်လဲၤအီၣ်လၢန့ၣ်တဒၢးလၢအံၤတဒၢးဒီးထဲပဘၣ်ဟးအီၣ်မ့ၤဟံၣ်အါဖျၢၣ်အဃိပအီၣ်က့ၤတကဲလၢၤဘၣ်လီၤႉ
ဘၣ်တဟါပလဲၤအီၣ်မ့ၤလၢၦၤကညီကွဲဒုးအီၣ်ၦၤမ့ၤဟံၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်ဖီကျဲၣ်ကျီအီၣ်၀ဲညၣ်ဃ့ ထိၣ်ဒ့ၣ်ဒီးလူၢ်လ့သၣ်အကသူတကပၢၤန့ၣ်ယအီၣ်၀ံၣ်ပသံးတုၤဒၣ်လဲာ်ခဲအံၤပူၤကွံာ်လံအနံၣ်(၅၀)လံန့ၣ်ယတသးပ့ၤနီၣ်အီၤနီတဘျီဒံးဘၣ်ႉၦၤတမှံၤမ့ၢ်လဲၤဆူအ၀ဲသ့ၣ်အအိၣ်န့ၣ်ကွဲဒုးအီၣ်၀ဲအမ့ၤတကးဒံးဘၣ်ၦၤမ့ၢ်ဟဲက့ၤန့ၣ်ဟ့ၣ်ထွဲ၀ဲအခံဒီးတၢ်လၢအိၣ်ဒိးအ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်ထံလူၤသၣ်၊ထွဲ၊ညၣ်လူၢ်သၣ်ဃ့အဃိပမ့ၢ်ဟဲက့ၤတဘျီတဘျီပချံပူၤၦဲၤမးဒီးအ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်တဖၣ်လီၤႉဘၣ်ဆၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တခီမ့ၢ်ဟဲတုၤဆူပအိၣ်၀ါခဲၣ်မးန့ၣ်ပအဲၣ်ဒိးတူၢ်လိာ်ဆၢကဒါက့ၤအ၀ဲသ့ၣ်အဃိ ပမ့ၢ်ကွဲမုာ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢကဟဲဟးဆူပဟံၣ်န့ၣ်တဟဲ၀ဲနီတဘျီဘၣ်ႉအ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်မၤမ့ၢ်၀ံၤတဘျီဃီက့ၤခူသ့ၣ်၀ဲကစုကစုတတဲကျၢက့ၤၦၤလၢၤဘၣ်ႉအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတူၢ်လိာ်ခီၣ်ဆၢဘၣ်သးဒၣ်ၦၤတမှံၤလီၤႉလၢအ၀ဲသ့ၣ်အဃိၦၤဂုၤဂၤတၢ်မၤကအါ၊ကကဲထီၣ်တၢ်သးတံာ်တာ်လၢဟံၣ်ကစၢ်အဂီၢ်န့ၣ်တဘၣ်သးမၤ၀ဲဒၣ်ဘၣ်ႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိပမ့ၢ်လဲၤဘၣ်ကဒီးဆူအ၀ဲသ့ၣ်အအိၣ်လၢခံမးပဘၣ်လဲၤၦ့ၤန့ၢ်က့ၤတၢ်ဟ့ၣ်တခါခါလၢအ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ်ပဘၣ်မၤဒၣ်ဒ်န့ၣ်လီၤႉတုၤဃီၤဆူဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးခံဘျီတဘျီတချုးကဲထီၣ်ဒံးဘၣ်အဆၢကတီၢ်လံၤလံၤကညီဒီးပယီၤအဘၢၣ်စၢၤတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်အိၣ်၀ဲဒ်ယတဲအီၤခဲအံၤအသိးလီၤႉမတၤတဂၤမးဂ့ၢ်လိာ်ဒီးသမၢ၀ဲတသ့ဘၣ်လီၤႉ
မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီးတၢ်သံကွၢ်ကအိၣ်ထီၣ်၀ဲလၢဘၣ်မနုၤအဃိပယီၤဒီးကညီအဘၢၣ်စၢၤတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်ဘၣ်ဟးဂီၤကွံာ်၀ဲန့ၣ်လဲၣ်ႉတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲန့ၣ်ယကတဲပၠးခဲအံၤႉတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲ၁၉၄၂နံၣ်အဲးကလံးဂုၤကွံာ်အခံဒီးကၠပၣ်သုးမုၢ်ဟဲနုာ်လီၤဆူကီၢ်ပယီၤပူၤသီသီတၢ်ဘၢၣ်စၢၤအဆၢကတီၢ်ခါန့ၣ်ပယီၤခိၣ်နၢ်တနီၤကရၢကရိဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ ပယီၤတၢ်သဘျ့သုးမုၢ်ဒိၣ် ပကိးအမံၤလၢဘံၣ်အဲၣ်အ့ၣ်(BIA)န့ၣ်လီၤႉဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါ(BIA)တဖၣ်န့ၣ်ဟးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ၦၤကျိၣ်ၦၤစ့ ကျိဧိၤ၀ၣ်ဧိၤ သိလ့ၣ်ဒီးတၢ်ထူးတၢ်တီၤတဖၣ်လၢထံဖိကီၢ်ဖိအအိၣ်န့ၣ်လီၤႉဖဲန့ၣ်တၢ်ကဲထီၣ်အသးဘံၣ်အဲၣ်အ့ၣ်အိၣ်လၢမၠီမၠးကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်လဲၤဟံးန့ၣ်ကျိလၢကညီဖိတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်ၦၤကညီဖိအိၣ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ်တဟ့ၣ်လီၤအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ႉတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါကီၢ်ပယီၤပူၤပဒိၣ်ပၦၢ်အတၢ်ပၢတၢ်ပြးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတအိၣ်ဘၣ်ႉထီဘိန့ၣ်ၦၤကိးဂၤဒဲးဘၣ်အိၣ်ဒၣ်လၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီပူၤအဃိကညီဖိတဖၣ်န့ၣ်ကလဲၤဟ့ၣ်လီၤအတၢ်စုက၀ဲၤဆူဘံၣ်အဲၣ်အ့ၣ်အစုပူၤနီဘျီ၀ဲလဲၣ်ႉမ့ၢ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်တဟ့ၣ်လီၤအကျိဘၣ်အဃိကညီဒီးပယီၤခးလိာ်အသးတၢ်ဒုးကဲထီၣ်၀ဲလၢတၢ်လီၢ်တနီၤနီၤအပူၤန့ၣ်လီၤႉတၢ်ဒုးစဲးပြဲးကဲထီၣ်အသးလၢမၠီမၠးကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤတဖၣ်အံၤအတကွီၣ်လဲၢ်ထီၣ်၀ဲဆူပသံၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဒီးဆူမအူၤပ့ၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဒီးပြါထီၣ်အသးသကုၤဆးဒးလီၢ်ခံကတၢၢ်ပၢၢ်တုၤဆူကညီပယီၤအိၣ်တၢ်လီၢ်ကိးတီၤဒဲးန့ၣ်လီၤႉစးထီၣ်ဖဲန့ၣ်တဘျီကညီဒီးပယီၤအတၢ်မၤသံမၤ၀ီလိာ်အသးတဖၣ်အံၤပထံၣ်ဘၣ်လၢကညီဖိအိၣ်အါအလီၢ်န့ၣ်ပယီၤတဖၣ်တူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖးဆါဒီးပယီၤအိၣ်အါအလီၢ်န့ၣ်ကညီဖိတဖၣ်တူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖးဆါန့ၣ်လီၤႉတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအလၢၢ်ထူၣ်ဘၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်တ့ၢ်အီၤအနံၣ်ယံာ်အလါအါလၢကညီဒီးပယီၤခံဖုအဘၢၣ်စၢၤတခါန့ၣ်ခဲအံၤတဘျီဘူးတ့ၢ်မးလၢကလီၤၦီၣ်ဟးဂီၤန့ၢ်ကွံာ်ၦၤခဲလၢာ်ခဲဆ့ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ဖဲဒီးကထၢၣ်ဘးမီၣ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲကရၢကရၢဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ တၢ်ပၢတၢ်ပြးကမံတံာ် ၀ံၤဒီးကွဲမုာ်ကညီခိၣ်နၢ်တဖၣ်အဃိကညီခိၣ်နၢ်လၢအမ့ၢ်၀ဲဒီးကထၢၣ်စၣ်စံၣ်ဖိဒီးကညီခိၣ်နၢ်ဂုၤဂၤတနီၤဟဲဆူ၀့ၢ်တကူၣ်လီၤႉပယီၤတၢ်ပၢတၢ်ပြးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးခိၣ်နၢ်လၢအမ့ၢ်၀ဲဒီးကထၢၣ်ဘၣ်မီၣ်၊သုးခိၣ်အီၣ်ဆါ၊သ့ၣ်ခ့ၣ်မၠး၊သခ့ၣ်သါထိ၊သခ့ၣ်နူး(အူနူး)တဖၣ်တူၢ်လိာ်မုာ်အ၀ဲသ့ၣ်အခိၣ်လီၤႉပခံဒူၣ်ပထိးဖှိၣ်လိာ်ပခိၣ်ပတဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤအဘျီအါမးလီၤႉဖဲန့ၣ်အလီၢ်ခံကရၢဖိတဒူၣ်လၢယဘၣ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲအီၤန့ၣ်ပလဲၤလီၤဆူထံထၣ်စွ့ကညီပယီၤဒူသ၀ီတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတဖၣ်ပကျဲးစၢးတဲကျဲၤဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးစၢၤတၢ်ဒ်သိးကညီဒီးပယီၤဘၢၣ်စၢၤတၢ်ဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကအိၣ်ထီၣ်က့ၤအဂီၢ်လီၤႉ
ကညီဒီးပယီၤမ့ၢ်ဆုလိာ်ဒၣ်အသးဒ်အံၤန့ၣ်ကဘၣ်ဒိဆါဒၣ်ၦၤခံကပၤလၢာ်ဒ်သီးပံၢ်သၣ်ခံဖျၣ်နထိၣ်ထံးအီၤအသိးန့ၣ်လီၤႉအဟံၣ်အဃီတၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်စ့ၢ်ကိးကကဲထီၣ်ဖၣ်ဆါကလၢာ်ဒၣ်ဒ်လီၤႉတၢ်ဟးဂုာ်ဟးဂီၤဒီးတၢ်သံတၢ်ၦၢ်တဖၣ်အကျါၦၤလၢအတၢ်သရူးတၢ်ကမၣ်တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်ဒ်ဖိသၣ်၊ပိာ်မုၣ်ပိာ်မၢၤသ့ၣ်တဖၣ်ကသံအါထီၣ်ကဒီးလီၤႉတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်အံၤနုာ်လီၤဆူယခိၣ်နူာ်ပူၤဒီးမၤကိၢ်မၤဂီၤယၤထီဘိအဃိတုၤယကဲထီၣ်ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်တစုယကျဲးစၢးမၤဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးကညီပယီၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤဒ်တၢ်သ့အိၣ်ဒီးယၤအသိးလီၤႉယထံၣ်လိာ်အိၣ်သကိးတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤဒီးစီၤဘးအူကၠံ၊မါကၠ့(မ)ထိအီၣ်၊သရၣ်သၣ်ထိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဘျီတဖၣ်အဘျီလီၤႉပလဲၤသကိးတၢ်ဒီးကညီခိၣ်နၢ်တဖၣ်အံၤဆူထံထၣ်စွ့ကညီပယီၤအိၣ်အလီၢ်ပကျဲးစၢးစံးကတိၤတဲဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလီၤႉဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ကညီပယီၤတၢ်သးဆါလိာ်သးအတၢ်ဆါအၢတခါအံၤအီၣ်ဂိာ်လီၤအသးလၢအဒွဲပူၤယိာ်မးလံအဃိယၤဒီး စီၤဘးအူကၠံခံဂၤအံၤမုၢ်တနံၤလၢကကဲထီၣ်က့ၤပယီၤဒီးကညီအတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂုာ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီဖးဒိၣ်တခါအံၤပကျဲးစၢးတြီအီၤထဲလဲၣ်ဘၣ်ဆၣ်ပမၤအီၤတန့ၢ်လၢၤဘၣ်ႉ
ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤလၢပတၢ်ဖီၣ်လိာ်စုမၤသကိးတၢ်ဒ်အံၤအဃိလၢခံန့ၣ်ပယီၤဒီးကညီအဘၢၣ်စၢၤတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီကဲထီၣ်အသးဘၣ်ဆၣ်ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်ၦိၤဆီၣ်ထွဲယၤလၢကညီကမျၢၢ်တနီၤန့ၣ်လီၤႉ(ဖဆပလ)ဒီးခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ပခံဒူၣ်အံၤ လၢပ၀ဲတဒူၣ်ဒီးတဒူၣ်အဘၢၣ်စၢၤမ့ၢ်ဂ့ၤ လၢသနူတခါဒီးတခါအဘၢၣ်စၢၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ပမ့ၢ်ဒုးလိာ်ယၤလိာ်ပသးဘၣ်ဆၣ်လၢပခံဒူၣ်အဘၢၣ်စၢၤခိၣ်နၢ်တနီၤအကျါပ၀ဲဒၣ်တဂၤဒီးတဂၤအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်ပအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ပအိၣ်ဒီးတၢ်နၢ်ပၢၢ်လိာ်ပသးတုၤလၢတၢ်သးမံသ့အပတီၢ်န့ၣ်အိၣ်၀ဲစ့ၢ်ကီးလီၤဖဲအံၤယအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်အဒိတခါ-
တၢ်ဆၢတီၢ်မ့ၢ်၀ဲဖဲ၁၉၄၈နံၣ်လါယူၤအလီၢ်ခံကတၢၢ်တနွံအပူၤန့ၣ်လီၤႉသုးရ့ၣ်(၃)လၢမူကျာ်တိၢ်(မ့ၤကလၤဒိၣ်)န့ၣ်လီၤဖးကွံာ်၀ဲခံက့ဒီးအတက့န့ၣ်ကဲထီၣ်က့ၤ၀ဲၦၤပူထီၣ်ထီဒါပဒိၣ်လီၤႉသုးရ့ၣ်(၁)အိၣ်လၢသယဲးအသုးတရ့ၣ်စ့ၢ်ကိးဟဲလိၤဆူလာ်ခီလၢကထီၣ်ဒုးဟံးန့ၢ်၀့ၢ်တကူၣ်န့ၣ်လီၤႉပ၀ဲလၢအမ့ၢ်(ဖဆပလ)ပဒိၣ်တဖုအံၤစ့ၢ်ကိးပကထံၣ်န့ၢ်တၢ်ဒိးသန့ၤပသးအဂီၢ်အလီၢ်တအိၣ်နီတပူၤလၢၤစ့ၢ်ကိးဘၣ်ႉဖဲဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒ်အံၤအခါတနံၤတခီၣ်န့ၣ်စီၤဘးအူကၠံဒီးအတံၤသကိးတဖၣ်ဃ့ထီၣ်၀ဲလၢကအဲၣ်ဒီးဟဲထံၣ်လိာ်ဘၣ်သးဒီးယၤန့ၣ်လီၤႉဖဲပထံၣ်လိာ်သးအခါပတဲသကိးတၢ်ဘၣ်ဃးတကီၢ်ခါကီၢ်ပယီၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်ဂ့ၢ်ကီဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉဖဲန့ၣ်မါကၠ့(မ)ထိအီၣ်တဲထီၣ်၀ဲကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်ဧၢ နတဘၣ်ကိၢ်သူၣ်ဂီၤသးတၢ်နီတမံၤတဂ့ၤ ခီၣ်မၠူၣ်နံးဖၣ်မ့ၢ်ဟဲနုာ်လီၤဆူ၀့ၢ်တကူၣ်ပူၤန့ၣ်ပကလဲၤပာ်ခူသူၣ်ဃာ်နၤလၢတၢ်တဒၢအိၣ်အလီၢ်တပူၤပူၤဒီးဖဲန့ၣ်ပကဟံးန့ၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢနဂီၢ်လီၤႉ
တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါလၢကီၢ်ပယီၤတၢ်ပၢတၢ်ပြးအပူၤလၢယပဒိၣ်ပၦၢ်တနီၤနီၤဒၣ်လဲာ်န့ၣ်တူၢ်လိာ်ခီၣ်မၠူၣ်နံးအိၣ်လံႉယနၢ်ဟူပာ်စၢၤတၢ်ဂ့ၢ်လၢပၢၤကီၢ်ဒီးပၢပြးခိၣ်နၢ်တနီၤနီၤအကျါဒၣ်လဲာ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ ခီၣ်မၠူၣ်နံးမ့ၢ်ဟဲနုာ်လီၤဆူ၀့ၢ်တကူၣ်ပူၤန့ၣ်တဘၣ်ခးအ၀ဲသ့ၣ်နီတဂၤတဂ့ၤႉပာ်လီၤကွံာ်သုစုက၀ဲၤဆူအ၀ဲသ့ၣ်အအိၣ်န့ၣ် စံး၀ဲဖဲယထံၣ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤဒီးတၢ်ဒိးသန့ၤအလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်ဒ်အံၤအခါတုၤမ့ၢ်ယနၢ်ဟူဘၣ်မါကၠ့(မ)ထိအီၣ်အတၢ်ကတိၤဒ်အံၤတဘျီတၢ်သးခုတဖၣ်လုၢ်ဘၢကွံာ်ယၤဒီတဂၤညါလီၤႉ
ဖဲအံၤယအဲၣ်ဒီးတဲဘၣ်သးဘၣ်မနုၤအဃိကညီဒီးပယီၤတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ဘၣ်ကဲထိၣ်သးလဲၣ်အဂ့ၢ်တစဲးဒ်အံၤတၢ်ဂ့ၢ်(၁)တထံၣ် ဖဲ၁၉၄၇နံၣ်တချုးဒံးလၢသုးခိၣ်ကျၢၢ်အီၣ်ဆါသ့ၣ်တၢ်ကူၣ်မၤသံအီၤဒံးဘၣ်အခါလံၤလံၤန့ၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသးကရၢလံန့ၣ်လီၤႉတၢ်ကိးကရၢအံၤလၢအမံၤဖုၣ်တခီမ့ၢ်၀ဲခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်န့ၣ်လီၤႉတၢ်အံၤကမျၢၢ်သုး(ပြည်သူ့ရဲဘော်)ဒီးခီၣ်မၠူနံးတဖၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲအနီၢ်ကစၢ်အသုးကရူၢ်အဃိခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်စ့ၢ်ကိးဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်န့ၣ်အလီၢ်အိၣ်၀ဲသၢၣ်ႉဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါပ၀ဲပဒိၣ်တဖုတခီပဂံၢ်ပဘါစၢ်အဃိသုးကရူၢ်လၢတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တဖၣ်န့ၣ်ပကမၤဟးဂီၤကွံာ်အီၤဧီၣ်ပမၤတသ့ ပကဟံးန့ၢ်ကွံာ်အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်စုက၀ဲၤဧီၣ်ပဟံးတသ့လၢၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ဒီးၦၤအါမးလီၤႉတၢ်အိၣ်သး၀ဲအံၤမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ဖးဒိၣ်တခါလၢမုၢ်တနံၤကညီဒီးပယီၤအတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ကကဲထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ဂ့ၢ်(၂)ထံၣ်တထံၣ် ခ့ၣ်အန်ယူၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအံၤဃ့ထီၣ်၀ဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်(၃)ထံၣ်
(က)တၢ်ကဘၣ်ဟ့ၢ်လီၤကညီကီၢ်စဲၣ်လီၤဆီ
(ခ)ကညီကီၢ်စဲၣ်အံၤကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အလၢအၦဲၤလၢမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးထုးဖးကွံာ်အသးလၢကီၢ်စၢဖှိၣ်ပူၤန့ၣ်ထုးဖးသးအခွဲးကဘၣ်အိၣ်ႉ
(ဂ)ကညီကီၢ်စဲၣ်အံၤအဟီၣ်က၀ီၤကဘၣ်ပၣ်ဃုာ်၀ဲဒီးပကိကီၢ်၊တနီသရံးကီၢ်ဒီးပျ့ၣ်လိာ်ကီၢ်ခီ(ဧရာ၀တီတိုင်း)အဟီၣ်က၀ီၤတ၀ာ်န့ၣ်လီၤႉ
ခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ဃ့ထိၣ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်သၢမံၤအကျါတၢ်ဂံၢ်(က)န့ၣ်ယတူၢ်လိာ်လူၤဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်အဲၣ်ဒိးသ့ႉတၢ်ဂ့ၢ်(ခ)လ့ၤတက့ၤယတူၢ်လိာ်အီၤတသ့ဘၣ်ႉမ့မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်(ဂ)န့ၣ်ယၤဒီးယပဒိၣ်တဖုအံၤပဆၢတဲာ်အီၤလၢဒ်ကီၢ်သူလ့ၤကီၢ်ဆၢခီၣ်မရှ့ၣ်ကရၢ(ကော်သူးလေနယ်နိမိတ်ေကာ်မရှင်အဖွဲ့)အတၢ်ကဃုထၢပာ်ပနီၣ်န့ၢ်အဟီၣ်က၀ီၤအသိးပကတူၢ်လိာ်ပာ်ပနီၣ်န့ၢ်က့ၤဟီၣ်က၀ီၤ၀ဲန့ၣ်လၢကညီကီၢ်စဲၣ်န့ၣ်လီၤႉလၢခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ဒီးယပဒိၣ်ပခံဖုအဘၢၣ်စၢၤတၢ်ပာ်သးတလီၤပလိာ်ဘၣ်ဒ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်တဂ့ၢ်သၢခါတခါလၢမုၢ်ကအိၣ်၀ဲတနံၤကညီဒီးပယီၤခံဖုအံၤအဘၢၣ်စၢၤတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ကအိၣ်ထီၣ်၀ဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်သးတမံဘၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်သၢမံၤလၢယပာ်ဖျါထီၣ်အီၤတဖၣ်အံၤအတၢ်ဆီၣ်သနံာ်အဃိ ဖဲ၁၉၄၈နံၣ်လါယူၤလံဒီးလါအီကၢးစ်အတီၢ်ပူၤကညီဖိလၢအကဲကီၢ်စၢဖှိၣ်သုးပၢၤကီၢ်(UMP)တဖၣ်န့ၣ်စိာ်ထီၣ်ဃုာ်အကျိက၀ၣ်ဒီးလဲၤပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးမၤသကိးက့ၤတၢ်ဒီးခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်လီၤႉခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်ကညီဒိကလုာ်ဂၢၤသးအိၣ်လၢဖၣ်ပူၣ်ဒီးဘှဲကီၢ်စဲၣ်ပူၤတဖၣ်န့ၣ်စ့ၢ်ကိးနုာ်လိၤခး၀ဲပဒိၣ်အသုးမုၢ်၊ခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်ထီၣ်ဒုးမၤန့ၢ်၀ဲသထူၣ်၀့ၢ်ဒီးခိၣ်ထၣ်၀့ၢ်(မီၣ်လမၠဲၣ်)တတီၤဖိဒံးလီၤႉမ့ၢ်လၢခီၣ်မၠူၣ်နံးဒီးသိၣ်ဒူ၀ါပူထီၣ်လီထီၣ်တၢ်အဃိပ၀ဲပဒိၣ်တဖုအံၤတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤဘၣ်အါထီၣ်ၦၤကဒီးဘူးမးလၢပကကသါမၣ်ကျဲဘၣ်ပသးန့ၣ်လီၤႉ
ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်အပူၤသုးဖိနီၣ်ဂံၢ်(၆၀)မျးကယၤန့ၣ်ဖီၣ်လိာ်စုမၤသကိးတၢ်ဒီးၦၤပူထီၣ်တၢ်တဖၣ်၀ံၤထီဒါကဒါက့ၤပဒိၣ်အဃိယဲယမၤတၢ်တသ့နီတမံၤလၢာ်ဘၣ်ႉအိၣ်က့ၤဒၣ်ထဲတမံၤဧိၤယဘၣ်ကွဲမုာ်စီၤဘးအူကၠံဒီးအၦၤတဖၣ်ခဲအံၤခဲအံၤဒီးဃ့၀ံသးစူၤဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ဒ်သိးအသုတမၤဆူၣ်မၤစိးတၢ်ဒီးတၢ်စုက၀ဲၤတဂ့ၤဒီးကတဲနၢ်ပၢၢ်အၦၤသ့သ့ဘၣ်ဘၣ်အဂီၢ်ယမၤသ့က့ၤဒၣ်ထဲန့ၣ်လီၤႉတုၤဃီၤဆူ၁၉၄၈နံၣ်လါနိၤ၀့ဘၢၣ်အလၢာ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်တၢ်အိၣ်သးဟဲနးဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ်ဒံးအလီၢ်လီၤႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိဒ်ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကစီၣ်အိၣ်ဟဲလၢကီၢ်ပယီၤတၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲးအအိၣ်အသိး ဖဲလါဒံၣ်စဲဇဲဘၢၣ်(၄)သီအနံၤန့ၣ်ယဘိးဘၣ်ရၤလီၤဒုးသ့ၣ်ညါက့ၤထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤကီၢ်ပယီၤအိၣ်လၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အပူၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤႉ
ဖဲန့ၣ်၀ံၤဒီးခီၣ်ခါလၢခံကတၢၢ်တခါလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်တၢ်လၢယမၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲယကွဲမုာ်စီၤဘးအူကၠံဒီးအၦၤတဖၣ်ဒီးယမၢစီၤဘးအူကၠံတဲဘၣ်ခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်လၢအသုတမၤဆူၣ်မၤစိးတၢ်ဒီးတၢ်စုက၀ဲၤတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉစီၤဘးအူကၠံဟ့ၣ်ယၤတၢ်အၢၣ်လီၤလၢသါကသ့ၣ်န့ၢ်ယၤမုၢ်နံၤမုၢ်သီလၢယကလဲၤထံၣ်လိာ်သးတဲဘၣ်တၢ်ဒီးခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉတုၤမ့ၢ်ယတံၤသကိးၦၤမၤသကိးတၢ်ဒီးယၤတဖၣ်နၢ်ဟူ၀ဲလၢယကလဲၤထံၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်ဒီးခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဆူနိၣ်တၢ်မျၢ်ခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်န့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တဲယၤလၢတကြၢးယလဲၤဘၣ် ဒီးတီ၀ဲယၤလီၤႉလၢၦၤတြီတၢ်အကျါယမါဒီၢ်မၠးယံၣ်မ့ၢ်ၦၤလၢအတြီတၢ်အဆူၣ်အကိၤကတၢၢ်တဂၤလီၤႉဘၣ်ဆၣ်မတၤမးတြီယၤတန့ၣ်ဘၣ်ႉ
တုၤမ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်ဆၢဖးကတီၢ်အမုၢနံၤမုၢ်သီတုၤဃီၤန့ၣ်စီၤဘးအူကၠံဒီးအသကိးတဂၤဟဲအိၣ်ယၤလၢယဟံၣ်လီၤႉယလဲၤပိာ်စီၤဘးအူကၠံအခံဒီးသိလ့ၣ်လၢစီၤဘးအူကၠံအနီၢ်ကစၢ်နီၣ်၀ဲတခိၣ်န့ၣ်လီၤႉယလဲၤကိးဃုာ်ၦၤခိးယသးသမူသုးခိၣ်စိမၠ့းထဲတဂၤဧိၤလၢကလဲၤဃုာ်တၢ်ဒီးယၤန့ၣ်လီၤႉယတလဲၤကိးဃုာ်ၦၤလၢအဂၤနီတဂၤဘၣ်ႉသုးခိၣ်စိမၠ့းစ့ၢ်ကိးယတမၢလဲၤစိာ်တၢ်စုက၀ဲၤနီတမံၤဘၣ်ႉတုၤမ့ၢ်ပလဲၤတုၤဆူနိၣ်တၢ်မျၢ်န့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တူၢ်လိာ်မုာ်ယၤဖဲစီၤဘးအူကၠံမံၤၦၢ်အူဇၣ်အဟံၣ် ပအီၣ်သကိးဃီၤနုၢ်ထံခီနီဘီ(အုန်းနို့ကြာဇံခေါက်ဆွဲ)လီၤႉပအီၣ်တၢ်၀ံၤယတဲသကိးတၢ်ဒီးခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်လီၤႉခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်တူၢ်လိာ်ရ့ယၤလၢတၢ်ပာ်ကဲအပူၤလီၤႉဘၣ်ဆၣ်ဒီးယထံၣ်ဘၣ်လၢဖဲယတဲအ၀ဲသ့ၣ်လၢတဘၣ်မၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးတဂ့ၤကညီဒီးပယီၤအတၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤပ၀ဲခိၣ်နၢ်ခံခီယၢ်ပၤတဖၣ်ပကကျဲၤအီၤလၢတၢ်ခုၣ်တၢ်မုာ်အပူၤလီၤန့ၣ်ယထံၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်အမဲာ်သၣ်တဖျါကပုာ်လုးဘၣ်ယၤဘၣ်ႉလၢယဟံၣ်တခီယမါဒီၢ်မၠးယံၣ်ဒီးယတံၤသကိးၦၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤန့ၢ်တၢ်လၢယဂီၢ်လီၤႉမ့ၢ်ကနၢ်ဟူဘၣ်၀ဲယဂ့ၢ်ယကျိၤလၢအကိၢ်အဂီၤတဖၣ်ဒ်လဲၣ်သၢၣ်ႉတုၤမ့ၢ်ယဟဲက့ၤတုၤလၢဟံၣ်တဘျီမးအ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤတဖၣ်လီၤမၢ်ကွံာ်ဒီးသါသဖှိလီၤက့ၤ၀ဲတကူၢ်သ့ၣ်န့ၢ်၀ဲလီၤႉ
မ့ၢ်လၢယတၢ်ဃ့ကညးအဃိတၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤကယးက့ၤ၀ဲဖဲအကြၢးတဖၣ်န့ၣ်တအိၣ်တူၢ်ယံာ်ခိးကျၢၤအသးယံာ်ယံာ်ထၢထၢဘၣ်ႉဖဲ၁၉၄၉နံၣ်လါယနူၤအါရံၤထီၣ်တ၀ာ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်ခ့ၣ်အဲန်ဒံၤအိၤတဖၣ်ကျဲၤ၀ဲလၢအထီၣ်ဒုး၀့ၢ်ပသံၣ်လၢထံဒီးလၢခိခံကပၤ ထံသုးမုၢ်ဒိၣ်ခိၣ်စီၤကၠဲးကဘၣ်ဟံးမူဒါလၢထံတပၤဒီးခ့ၣ်အဲန်ဒံၤအိၤကဟံးမူဒါလၢခိတပၤလီၤႉတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါတၢ်လီၢ်ဖဲမအူၣ်ပ့ၣ်ဒီးပသံၣ်တဖၣ်န့ၣ်ကညီဒီးပယီၤအတၢ်ရ့လိာ်တၢ်အိၣ်သးတဂ့ၤနီတစဲးဘၣ်ႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိယဘၣ်နီၤဖးလီၤသုးရ့ၣ်(၄)အသုးတဖၣ်ခံဖုဖဲဟီၣ်က၀ီၤ၀ဲန့ၣ်လီၤႉယသုးခိၣ်သုးနၢ်ဒီးအၦၤသုးဖိတဖၣ်န့ၣ်အတၢ်သးဒူအိၣ်လၢၦဲၤထံဆးဂ့ၤမးႉၦၤကညီအသုးဟဲထီၣ်ဒုးဆီၣ်တံၢ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢထံဒီးလၢခိခံကပၤလၢာ်ဆူၣ်ဆူၣ်ကိၤကိၤဘၣ်ဆၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တတူၢ်ဃၣ်အသးနီတဘှဲဖိဘၣ်ႉဖဲအဂံၢ်အဘါအိၣ်ဒီးအီၤန့ၣ်ဒုးတြီဆၢက့ၤဒုၣ်ဒါဆူၣ်ဆူၣ်ကိၤကိၤအဃိလၢခံကတၢၢ်ခ့ၣ်အဲန်ဒံၤအိၤတဖၣ်ဘၣ်ဂုၤကဒါက့ၤအခံန့ၣ်လီၤႉထံသုးခိၣ်စီၤကၠဲးအကဘီဒုးသုးတဘ့ၣ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်တၢ်ခးဖှိၣ်အီၤလၢပကဘီယူၤဒုးသုးအဃိဟးဂီၤကွံာ်၀ဲဖးဆါညါလီၤႉထံသုးဖိတဖၣ်သံဘၣ်ဒိတဘျုးညါ သုးခိၣ်စီၤကၠဲးဒီးအသုးဖိထဲသၢဂၤဧိၤဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးကွံာ်အသးပီပူၤလီၤႉ
တၢ်ဒုး၀ံၤတဘျီဃီဒ်သိးတၢ်သုတကဲထီၣ်ကဒီးအသးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အသီတဘျီလၢၤတဂ့ၤအဂီၢ်ယကရီလဲၤဆူ၀့ၢ်ပသံၣ်လီၤႉယလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးကညီပယီၤခိၣ်နၢ်အိၣ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ်ပဟးတဲနၢ်ပၢၢ်စၢၤတၢ်ဃူလိာ်ဖိးလိာ်ကအိၣ်ထီၣ်က့ၤအဂီၢ်လီၤႉကညီဖိဒီးပယီၤဖိလၢအဟံၣ်အဃီမ့ၣ်အူအီၣ်ဟးဂီၤကွံာ်လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိတဖၣ်န့ၣ်ပဟ့ၣ်လီၤမၤစၢၤဆီၣ်ထွဲက့ၤအ၀ဲသ့ၣ်လၢကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤတနီၤႉမ့ၢ်လၢပယီၤတဖၣ်မၤဟးဂီၤ၀ဲအဃိကညီခိၣ်နၢ်ဒီးကထၢၣ်စၢၣ်စၣ်စံၣ်ဖိအတၢ်သွၣ်ခိၣ်လၢအဟးဂီၤကွံာ်၀ဲန့ၣ်ယလဲၤဟ့ၣ်လီၤကျိၣ်စ့ဆူအဖိခွါတဂၤအစုပူၤလၢတၢ်ကဘှီဂ့ၤထီၣ်ကဒါက့ၤအပါသွၣ်ခိၣ်အဂီၢ်လီၤႉဒ်န့ၣ်အသိးယလဲၤဟ့ၣ်လီၤကျိၣ်စ့လၢလၢၦဲၤၦဲၤဆူက၀ီၤၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်အစုပူၤလၢတၢ်ကဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤကစၢ်ကျီဂီၤ(မြတ်စွါဘုရားရုပ်ပွါးတော်)လၢၦၤကညီဖိတဖၣ်မၤဟးဂီၤကွံာ်အီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ
တုၤဃီၤဆူ၁၉၄၉နံၣ်လါယနူၤအါရံၤထီၣ်တ၀ာ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်ပ၀ဲပဒိၣ်ပၦၢ်တဖၣ်ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကစီၣ်တခါလီၤႉတၢ်ကစီၣ်၀ဲန့ၣ်တမ့ၢ်တၢ်ဂၤဘၣ်ႉမ့ၢ်၀ဲခ့ၣ်အဲန်ဒံၤအိၤ၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢနိၣ်တၢ်မျၢ်အၦၤတဖၣ်ဟးလူၤဟံးန့ၢ်က့ၤတၢ်စုက၀ဲၤလၢပဒိၣ်ပၦၢ်ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါအအိၣ်ဖဲနိၣ်တၢ်မျၢ်၊ကၠိးကိ၊သမဲတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤႉတၢ်လီၢ်တဖၣ်န့ၣ်အဘၢၣ်စၢၤအိၣ်စီၤစုၤဒီး၀့ၢ်တကူၣ်ထဲ(၇)မံၤလာ်ဧိၤလီၤႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိပကွၢ်ကီအီၤဒ်န့ၣ်တသ့လၢၤဘၣ်အဃိပ၀ဲပဒိၣ်တခီပနဲၣ်လီၤဆူသုးၦၤဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤတဖၣ်အိၣ်လၢကဘၣ်လဲၤဆူတၢ်လီၢ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်ကဲထီၣ်သးဟီၣ်က၀ီၤန့ၣ်ဒီးတြီခ့ၣ်အဲန်ဒံၤအိၤလၢအသုးတဟးဟံးန့ၢ်တၢ်စုက၀ဲၤဒ်န့ၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤႉလၢပလဲၤတြီတၢ်ဒ်န့ၣ်အဖီခိၣ်ဖဲ၁၉၄၉နံၣ်လါယနူၤအါရံၤ(၃၁)သီအနံၤန့ၣ်ပၦၤသုးဖိဒီးခ့ၣ်အဲန်ဒံၤအိၤတဖၣ်ကဲထီၣ်ကဒီးတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်ဒီးဖဲန့ၣ်ခ့ၣ်အဲန်ဒံၤအိၤ၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်အိၣ်လၢနိၣ်တၢ်မျၢ်တဖၣ်ထီၣ်ဒုးဟံးန့ၣ်က့ၤ၀ဲနိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်န့ၣ်လီၤႉအ၀ဲသ့ၣ်ပျဲဟးထီၣ်ကွံာ်ၦၤလီၤဘၣ်ဃိာ်ဖိအဂၤ၂၀၀၀ဆူတၢ်ချၢဒီးနုာ်လီၤဟံးန့ၢ်ကွံာ်ပဒိၣ်အစ့အိၣ်လၢစ့တၢးပူၤတဖၣ်ခဲလၢာ်လီၤႉ
နိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်အံၤအိၣ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်အခိၣ်ထိးအဃိပ၀ဲလၢအမ့ၢ်(ဖဆပလ)ပဒိၣ်တဖုအံၤဒီးၦၤအိၣ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်ပူၤၦၤခူဖိ၀့ၢ်ဖိတဖၣ်ပကဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ပျံၤတၢ် ပကအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ကနိးသးကနိးမဲာ်တကျိၣ်နါတကျိၣ်ထဲလဲၣ်အဂ့ၢ်ယမ့ၢ်ကဘၣ်ကွဲးဖျါထီၣ်အီၤလၢလံာ်ပူၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်ယကဘၣ်ကွဲးအီၤဒ်လဲၣ်မးယတဲတသ့လၢၤဘၣ်ႉၦၤဖးလံာ်ဖိသုနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ကွၢ်ဆိမိၣ်ခီၣ်မှံက့ၤလၢသုနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်သု၀ဲတက့ၢ်.စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဒီးလၢခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲတၢ်အဖီလာ်န့ၣ်ခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်အတၢ်ပူထီၣ်လီထီၣ်က့ၤပဒိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်အသးန့ၣ်လီၤႉ တံနိ(သ၀ီတါ)