NCA အကျဲအံၤမ့ၢ်ကဆှၢၦၤဆူထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဖီတၢၣ်အနီၢ်ကီၢ်ဧါ…
တံနိ(သ၀ီတါ)
တကီၢ်ခါဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ထံကီၢ်ကိးဘ့ၣ်ဒဲးထံၣ်ဘၣ်သဂၢၢ်၀ဲဒီး Covid-19 တၢ်သံသြတိ၁်တၢ်ဆါႇ ဒီးတုၤခဲအံၤန့ၣ် ၦၤလၢဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်၀ဲတကကွဲၢ်ဘျဲၣ်ဒီး ၦၤသံလၢတၢ်ဆါအံၤအနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်၀ဲခွံကလီၢ်ဃၣ်ဃၣ်လံန့ၣ်လီၤႉ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ပဘၣ်စံးဘျုးကသံၣ်သရၣ် /မုၣ်ဒီး ၦၤမၤတၢ်လၢတၢ်ဆါဟံၣ်တဖၣ်အဒိၣ်အမုၢ်ႇ မ့ၢ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်လီၤအသးကူစါယါဘျါဂုာ်န့ၢ်ၦၤဆါတဖၣ် အသးသမူလၢတၢ်သံဒိၣ်အစုပူၤအဃိန့ၣ်လီၤႉ ကသံၣ်သရၣ်လၢအယါဘျါတၢ်သံသြတိ၁်တၢ်ဆါအံၤအကျါတနီၤန့ၣ်ႇ တၢ်ဆါအဃၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အီၤအဃိ ဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤကွံာ်အသးသမူအိၣ်၀ဲ အဂၤလၢအဆံတဖၣ်လံစ့ၢ်ကီးလီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်“ၦၤဒူၦၤဃိၤ”လၢပကဘၣ်ပာ်ဒိၣ်မၤလၤကပီၤအီၤန့ၣ်လီၤႉ
မ့ၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ်ထံကီၢ်ကိးဘ့ၣ်ဒဲး ထံၣ်ဘၣ်သဂၢၢ်၀ဲဒီး Covid-19 တၢ်သံသြတိ၁်တၢ်ဆါႇ ၦၤဘၣ်သံဘၣ်ၦၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်ႇ ၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီ တၢ်သအုး သၦီၤတၢ်မဲာ်ထံမဲာ်နိဒ်အံၤဆၢကတီၢ်ခါႇ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (UN) အနဲၣ်ရွဲၣ်ခိၣ်ကျၢၢ် ဃ့ကညး၀ဲလၢတၢ်ကပတုာ်ဃာ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါအပတီၢ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်မ့မ့ၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒီး ပယီၤသုးမီၤစိရိၤကရူၢ်တဖုအံၤတခီ ပထံၣ်ဘၣ်လၢကွၢ်တလီၤကွံာ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤဒီး ဖဲအထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်မဲာ်ထံမဲာ်နိ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးဆၢကတီၢ်ဒ်အံၤအခါဒၣ်လဲာ် အ၀ဲသ့ၣ်တခီမၤအါထီၣ်အသုးနီၣ်ဂံၢ်ႇ ဆှၢအါထီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤဃုာ်ဒီးကဘီယူၤဒုးသုးႇ ကျိချံမျီာ်သၣ်လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီး ဂာ်ကသံၣ်တၢ်အစုၣ်အပျၢ်တဖၣ်လၢ တၢ်လဲၤထီၣ်ဒုးသဘှံး၀ဲ&ခၢၣ်သုးမုၢ်တဘျီအံၤန့ၣ်လီၤႉ
တနံၣ်ညါအံၤစးထီၣ်လၢလါဖ့ၤြဘၤအါရံၤအတီၢ်ပူၤ မ့ၢ်လၢပယီၤအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ် သူ၀ဲအသုးနီၣ်ဂံၢ်ႇ တၢ်စုက၀ဲၤနီၣ်ဂံၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဒီး လဲၤဒုးဆီၣ်တံၢ်သဘှံး၀ဲရခၢၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢ (AA) အဃိ ရခၢၣ်ဒူဖိသ၀ီဖိဒီး ခၠီဒူဖိသ၀ီဖိလၢအပၣ်ဃုာ်ပိာ်မုၣ်ပိာ်မၢၤ သူၣ်က့သးၦၢ်လၢာ်ဃုာ်ဖိသၣ်အီနုၢ်လၢအတဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤႇ အတၢ်ကမၣ်တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်သံဘၣ်ၦၢ်ႇ ဘၣ်က့ဘၣ်ကွဲၣ်ၦၤနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်၀ဲလၢအကယၤတဖၣ်ႉ ဒူသ၀ီမ့ၣ်အူအီၣ်ကွံာ်ႇ ဘၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်ဒီးဘၣ်ကဲထီၣ်ၦၤလီၢ်အိၣ်ကမှံႇ ၦၤနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်၀ဲတကလီၢ်ဘျဲၣ်လံန့ၣ်လီၤႉ
တၢ်လၢအကဲထီၣ်သးမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ လၢရခၢၣ်ကီၢ်စဲၣ်ပူၤအတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်ႇ ပထံၣ်ဘၣ်လၢအမ့ၢ်တၢ်တမံၤဃီ တခါဃီဒ်သိးလၢအပူၤကွံာ် ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်ဟဲထီၣ်မၤ၀ဲ တဲာ်လွံၢ်တဲာ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢကညီကီၢ်စဲၣ်အခါ–ပယီၤသုးကဘီယူၤဟဲကွံာ်လီၤ၀ဲမ့ၣ်ပိၢ်တဖၣ်ဆူ ကညီဖိလၢအတၢ်သရူးတၢ်ကမၣ်တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်တဖၣ်အဒူသ၀ီပူၤႇ ပယီၤသုးခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ဒီးကျိဖိတဖၣ်လၢသ၀ီဖိအကျါႇ ဒွဲၣ်အူအီၣ်မၤဟးဂီၤကွံာ် ကညီဖိအဟံၣ်အဃီ အဘုဖီခုးလီၢ်နၤလီၢ်တဖၣ်ႇ ဖီၣ်မၤဒၢၣ်မၤလိာ်ကညီဒူဖိသ၀ီဖိဒီး မၤသံမၤ၀ီ၀ဲကညီဒူဖိသ၀ီဖိတဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤႉ ခဲအံၤဒၣ်လဲာ်လၢကညီကီၢ်စဲၣ် သုးက့(၅)မုၢ်ြတီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ် ပယီၤသုးတဖၣ်ခးသံ၀ဲသ၀ီဖိႇ ဒွဲၣ်အူအီၣ်သ၀ီဖိအခုးႇ ဒူဖိသ၀ီဖိတဖၣ်ဘၣ်စံၣ်မှံအိၣ်ခူသူၣ်လၢမံၤခိၣ်သိၣ်လာ်အဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤႉ
ခဲအံၤထံဖိကီၢ်ဖိဒီးကမျၢၢ်တဖၣ် ဘၣ်အိၣ်လၢ Covid-19 တၢ်ဆါသံသြတိ၁်တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီဆၢကတီၢ်အခါဒၣ်လဲာ် ပယီၤသုးတဖၣ်အိးထီၣ်တၢ်ဒုးမဲာ်သၣ်အသီဒီး လဲၤထီၣ်ဒုး၀ဲ–တအီ (TNLA) ဒီး ကိကး (MNDAA) ဒီး ယိၤဒိၣ် (RCSS) န့ၣ်လီၤႉ ပထံၣ်ဘၣ်လၢပယီၤသုးကရူၢ်တဖုအံၤအတၢ်အိၣ်သးန့ၣ် ဖျါ၀ဲြတၢၢ်ကလာ်လၢအတမ့ၢ်ၦၤလၢ သးအိၣ်ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဘၣ်ႇ မ့မ့ၢ်တခီအ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်ၦၤတဖၣ်လၢ အဃုထီၣ်ကျဲဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤႉ
လၢအပူၤကွံာ်(၂၆)နံၣ်ႇ လၢအမ့ၢ်၀ဲဖဲ ၁၉၉၄ နံၣ် လါအီးထိဘၢၣ်န့ၣ်ႇ ပယီၤသုးပဒိၣ်ဒီး ကခၠ့ၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢမၤ၀ဲတၢ်ပတုာ်တၢ်ဆဲးတၢ်ခးလၢ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်လီၤႉ တၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ဆဲးတၢ်ခးလၢကခၠ့ၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢဒီးပယီၤသုးအဘၢၣ်စၢၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ယံာ်၀ဲ(၁၇)နံၣ်အတီၢ်ပူၤ ပတထံၣ်ဘၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အမ့ၢ်အတီအိၣ်ထီၣ်၀ဲဘၣ်ႉ စးထီၣ်ဖဲ ၂၀၁၁ နံၣ် လါယူၤန့ၣ် ပယီၤပဒိၣ်မၤဟးဂီၤဒီး လုၢ်သ့ၣ်ခါပတာ်ကွံာ်၀ဲတၢ်မၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤဒီး လဲၤထီၣ်ဒုးကဒီး၀ဲကခၠ့ၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်လီၤႉ တၢ်၀ဲန့ၣ်ကမ့ၢ်တၢ်မၤလိဖးဒိၣ်လၢကခၠ့ၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢဖိအဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢအဂၤတဖၣ်လၢ အလဲၤမၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဒီးပယီၤပဒိၣ်လၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤတဖၣ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးလီၤႉ
ကီၢ်ပယီၤပူၤ ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ–ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်ကမၤဘၣ်လီၢ်ဖိးဒ့က့ၤ ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤအဂီၢ်ႇ ပယီၤပဒိၣ်ပၢတၢ်လၢအပူၤကွံာ်တဖၣ်န့ၣ်ႇ ဘှါရှဲက့ၤ၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢစုက၀ဲၤတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအကျဲအဃိႇ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအံၤ ဘၣ်ယံာ်တ့ၢ်၀ဲအနံၣ်(၇၀)ယံာ်ယံာ်ထၢထၢန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပယီၤပဒိၣ်လၢအပၢတၢ်တဖၣ်ႇ “ကလုာ်ဒိၣ်စိသးသဟီၣ်အိၣ်လၢအကံၢ်အလဲအပူၤ အိၣ်လၢအသွံၣ်အထံအကျါလၢနံၣ်ယံာ်လါအါတဖၣ်အံၤ ြကၢးလၢကဘၣ်ဆဲးဖျိဆူးထီၣ်ကွံာ်၀ဲ”ဒီးပယီၤသုးမီၤစိရိၤကရူၢ်တဖုအံၤစ့ၢ်ကီး အတၢ်ထံၣ်လၢအမ့ၢ်၀ဲ– “တၢ်ဒုးတၢ်ယၤမ့ၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်ဒီး ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်သ့၀ဲလီၤ” အတၢ်ဆိကမိၣ်လၢအကမၣ်တဖၣ်အံၤ ြကၢးလၢအကဘၣ်ဘှီဘၣ်ဆီတလဲကွံာ်၀ဲဒၣ်လံန့ၣ်လီၤႉ
စးထီၣ်လၢတၢ်မၤ၀ဲ–တၢ်တဲသကိးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အခီၣ်ထံးခါလံၤလံၤန့ၣ်ႇ ရခၢၣ်သုးမုၢ်ဒိၣ် (AA) အံၤ မ့ၢ်တၢ်ကရၢကရိတဖုလၢအပၣ်ဃုာ်တ့ၢ်လံလၢ တၢ်မၤတၢ်တဲသကိးအပူၤလံန့ၣ်လီၤႉ ခဲအံၤမၣ်ႇ ပယီၤပဒိၣ်ဒီး ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဒုးသ့ၣ်ညါ၀ဲလၢ ရခၢၣ်သုးမုၢ်ဒိၣ် (AA) အံၤမ့ၢ်၀ဲ“ၦၤပူထီၣ်လီထီၣ်တၢ်ကရူၢ်”ဒီး လဲၤထီၣ်ဒုးသဘှံး၀ဲရခၢၣ်သုးမုၢ်အတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်ႇ လီၤဂာ်ဒ်သိးမ့ၢ်တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါဟ့ၣ်ပလီၢ်ဆူ ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢအဂၤတဖၣ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤမ့ၢ်၀ဲ–ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢအတၢ်ကရၢကရိတဖၣ်ဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ႇပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်မၤ၀ဲ–တၢ်ထံၣ်လိာ်တဲသကိးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်ထံၣ်လိာ်တဲသကိး တၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂ့ၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒ်အံၤအခါႇ ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်တခီ လဲၤထီၣ်ဒုးသဘှံး၀ဲကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ကရၢကရိတဖုလၢအမ့ၢ်၀ဲ ရခၢၣ်သုးမုၢ်ဒိၣ် (AA) ဒ်သိးအတၢ်ကရၢကရိကလီၤၦီၢ်ကွံာ်ဒ်အံၤန့ၣ်ႇ မ့ၢ်တၢ်လၢအြတီမၤတံာ်တာ်၀ဲ ကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်အတၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိလၢအမ့ၢ်၀ဲ “တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်ဖဲၣ်ြဒၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်အတၢ်တိာ်ကျဲၤ”န့ၣ်လီၤႉ
ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢခိၣ်နၢ်တဖၣ်ႇ ထံရူၢ်ကီၢ််သဲးတၢ်ကရၢကရိခိၣ်နၢ်တဖၣ်ႇ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒီးတၢ်အိၣ်သးအမ့ၢ်အတီနီၢ်နီၢ်လၢ ပလဲၤခီဖျိဘၣ်တ့ၢ်လံအီၤတဖၣ်အံၤအဖီခိၣ်ႇ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်ႇ ပမ့ၢ်ကဆဲးလဲၤဒံးဒၣ်လၢ NCA အကျဲဒ်အံၤန့ၣ်ႇ ဘၣ်ကမ့ၢ်တၢ်လဲၤကျဲလၢအြကၢးအဘၣ်နီၢ်ကီၢ်ကစီဒီဧါန့ၣ်ႇ မ့ၢ်တၢ်လၢပြကၢးဆိမိၣ်အါထီၣ်အီၤလၢအဂ့ၢ်ႇ အလီၢ်အိၣ်၀ဲဒၣ်လံန့ၣ်လီၤႉ
လၢ– တံနိ (သ၀ီတါ)
