ၦၤကဲထီၣ်ဘၣ်သီခါအဆိကတၢၢ်လၢကညီဖိအကျါ
တံနိ (သ၀ီတါ)
ထံကီၢ်ပအိၣ်ပဆိးလၢအပူၤခဲအံၤတဘ့ၣ်န့ၣ် ပမှံၤပၦၢ်ပဖံဖးဒိၣ်ဖုဖးဒိၣ်လၢညါတဖၣ်ကိးအီၤလၢ “ကီၢ်လါ”လီၤႉ မ့ၢ်လၢသ့ၣ်မုၢ်၀ၣ်ဘိႇ ပျီမုၢ်လါဟ့ဒီးထံကျိထံကွာ်တဖၣ် အိၣ်ဖျါဃံလၤလါဟ့အဃိန့ၣ်လီၤႉ လၢညါခါ လၢပယီၤတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအလံာ်အပူၤန့ၣ် ပယီၤတကိးအီၤကွဲးအီၤအမံၤလၢကီၢ်ပယီၤ (ဗမာြပည်)ဒ်မုၢ်မဆါတနံၤအံၤအသိးနီတဘျီဘၣ်ႉ ပယီၤအလံာ်တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤလၢညါတဖၣ်န့ၣ် ကိးဒၣ်ကွဲးဒၣ်ကီၢ်တဘ့ၣ်အံၤအမံၤလၢ(ေဂါလတိုင်း) မ့တမ့ၢ် (ကရဏကတိုင်း)န့ၣ်လီၤႉ (ေဂါလတိုင်း) မ့ၢ်တၢ်ကိးပိာ်ထွဲကညီတၢ်ကိးအခံ“ကီၢ်လါ”န့ၣ်လီၤႉ (ကရဏကတိုင်း) အခီပညီမ့ၢ်၀ဲ(ကရင်တိုင်းြပည်)ကညီကီၢ်န့ၣ်လီၤႉ
ပဖံပဖုလၢပျၢၤတဖၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ၦၤအီၣ်ဃဲၤအီၣ်ဘှးဒီးအတၢ်စူၣ်တၢ်နာ်မ့ၢ်၀ဲ–မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်တၢ်လုၢ်ထီၣ်ပာ်ထီၣ် သံခိၣ်မုၢ်ဃါတၢ်၀ံတၢ်ကလၤန့ၣ်လီၤႉ မ့မ့ၢ်လၢပယီၤကလုာ်တခီ တချုးလၢစီၤပၤအနီၣ်&ထၣ်(အေနာ်ရထာ) ပၢတၢ်အစိၤဒံးဘၣ်ဒီးတုၤလၢအ၀ဲပၢတၢ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ် အထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်ဘူၣ်ဘါ၀ဲအ့းသ့းအယံကၠံ(အရည်းြကီး) န့ၣ်လီၤႉ တုၤမ့ၢ်သီခါဖးဒိၣ်ရှ့ၣ်အရဟၣ်(ရှင်အရဟံမေထရ်)အိၣ်လၢဒူသထူၣ် ဟဲတုၤဆူပကီး(ပုဂံ)အလီၢ်ခံမးဒီး ပယီၤဖိတဖၣ်ဟံးန့ၢ်ဘူၣ်ဘါက့ၤ၀ဲ“ဘူးဒးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ”န့ၣ်လီၤႉ
ဘူးဒးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအံၤ အထူအထံးအိၣ်ဟဲလၢကီၤလၤသူကီၢ် မၠ့းစံးမးတဲ(မဇိမတိုင်း)ဒီး သလၣ်ထီၣ်အသးဆူကီၢ်ပယီၤပူၤမ့ၢ်၀ဲဖဲ(၁၁)ယၤဖှိၣ်နံၣ်ႇ ဖဲကီၢ်ပယီၤလာ်ခီ တလၢၤစီၤပၤမနူၣ်ဟၣ်ပၢတၢ်ဒီး လၢကီၢ်ပယီၤထးခီပယီၤစီၤပၤအနီၣ်ရထၣ်ပၢတၢ်အစိၤဆၢကတီၢ်ခါန့ၣ်လီၤႉ တုၤမ့ၢ်ဘူးဒးအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါသလၣ်ထီၣ်သးလၢကီၢ်ပယီၤပူၤလံတဘျီန့ၣ်ႇ ဒ်ဘူးဒးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအတၢ်သိၣ်တၢ်သီလုၢ်လၢ်ထူသနူအိၣ်၀ဲအသိးႇ ဖိပိာ်ခွါလၢအသးနံၣ်ၦဲၤထီၣ်တဖၣ်န့ၣ် မိၢ်ပၢ်ကဘၣ်ဒုးကၤထီၣ်အီၤလၢတၢ်ဘီႇ ဘၣ်ဒုးထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢတပွ့(ရှင်သာမေဏ)ဒီး မ့မ့ၢ်ၦၤပိာ်ခွါလၢအသးနံၣ်မ့ၢ်ၦဲၤထီၣ်(၂၀)တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ထီၣ်ကဒီးနဲၢ်(ဥင်း)န့ၣ်လီၤႉ
ဘၣ်ဆၣ်တလၢၤပယီၤစံး၀ဲ–မ့မ့ၢ်ၦၤကညီ(ၦိၢ် ⁄ စှီၤ)တကလုာ်အံၤန့ၣ်ႇ မ့ၢ်ၦၤရၢၢ်ၦၤစၢၢ်ၦၤအပတီၢ်ဖုၣ်ႇ တြကၢးတဘၣ်ဒီးတၢ်ကဘၣ်ဒုးထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ဆူ“နဲၢ်”ဆူ“သီခါ”အလီၢ်ဘၣ်ႉ တြကၢးတဘၣ်လၢတလၢၤဒီးပယီၤကလုာ် ကဘၣ်ဘါထီၣ်၀ဲၦၤကညီသီခါဘၣ်ႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲပယီၤစီၤပၤအနီၣ်ရထၣ်ပၢတၢ်ဆၢကတီၢ်အခါ ပၦၤကညီ(ၦိၢ် ⁄ စှီၤ)ကလုာ်အံၤ လၢတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတပၤန့ၣ်ႇ တၢ်တဟ့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အခွဲးလၢကကဲထီၣ်ဘၣ်သီဘူၣ်သီခါနီတဂၤဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ
လၢပၦၤကညီကလုာ်အကျါႇ ၦၤလၢအထီၣ်“နဲၢ်”ဒီးကဲထီၣ်ဘၣ်သီခါအဆိကတၢၢ်တပါလၢကီၢ်ပယီၤပူၤႇ ဘူးဒးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်၀ဲသီခါဖးဒိၣ်“ဖုကၠဲးတၢ်မဲး”န့ၣ်လီၤႉ ဖုကၠဲးတၢ်မဲးအမံၤလၤကပီၤလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါပူၤအလၢအၦဲၤမ့ၢ်၀ဲ–အရှ့ၣ်နၢ်ဒးမၤလၤသးဒ့ၢ်မးကီ၀ံးဒးယၣ်စၢ်ကူးရူး(အရှင်နမာလာသဒိမေကာ၀ိဒရာဇာဂုရု)န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ်အတကၣ်လၢအမ့ၢ်ကညီဖိ(ၦိၢ်ဒီးစှီီၤ)တဖၣ် ကိးဒၣ်အီၤလၢမံၤကညီ“ဖုကၠဲးတၢ်မဲး”န့ၣ်လီၤႉ
ဖုကၠဲးတၢ်မဲးတချုးလၢအယူၤ(သံ)ဒံးဘၣ်န့ၣ် အ၀ဲပာ်တ့ၢ်န့ၢ်က့ၤအဖိအလံၤတဖၣ်လၢ အတၢ်မၤဂ့ၤအဒိၣ်အမုၢ်ခံမံၤလၢ ကညီဖိဘူးဒးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်မၤဂ့ၤအဒိၣ်အမုၢ်ခံမံၤလၢ သီခါဖးဒိၣ်ဖုကၠဲးတၢ်မဲးပာ်တ့ၢ်၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ–(၁)ကညီဖိလၢအသးနံၣ်ၦဲၤထီၣ်အနံၣ်ခံဆံတဖၣ်န့ၣ် ဒ်ဘူးဒးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအလုၢ်အလၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအိၣ်၀ဲအသိးႇ ဒုးထီၣ်၀ဲနဲၢ်ႇ ဒုးထီၣ်၀ဲသီခါႉ မ့ၢ်လၢအ၀ဲအိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢဒုးကဲထီၣ်ဘၣ်ၦၤလၢသီခါန့ၢ်အဃိန့ၣ်လီၤႉ (၂)အ၀ဲဘှီဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤၦိၢ်လံာ်လၢပျၢၤလၢဘူးတ့ၢ်မးကလီၤမၢ်တဖၣ်ႉ အ၀ဲကွဲးကျိးထံက့ၤတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလံာ်လဲၢ်တဘျုးဘ့ၣ်လၢ ပၣ်လံးကျိာ်ဆူၦိၢ်ကျိာ်န့ၣ်လီၤႉ
ဖုကၠဲးတၢ်မဲးမ့ၢ်ၦၤလၢအကဲထီၣ်ဘၣ်သီခါဖးဒိၣ်အဆိကတၢၢ်တပါလၢ ၦၤကညီကလုာ်အကျါအဂ့ၢ်န့ၣ် ဟဲအသးဒ်အဖီလာ်အသိးလီၤႉ ဖုကၠဲးတၢ်မဲးအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ–၁၇၈၁ နံၣ်ႇ ဖဲဒူယီၢ်တၢ်ပၢသ၀ီဖိတဖျၢၣ်(သ၀ီလၢဖုကၠဲးအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်န့ၣ် လၢခံတၢ်ကိးက့ၤအမံၤလၢကီးသီခါသ၀ီ)န့ၣ်လီၤႉ အမိၢ်အပၢ်မ့ၢ်ကညီၦိၢ်ႇ ဘၣ်ဆၣ်အမံၤအသၣ်န့ၣ် တၢ်တသ့ၣ်ညါက့ၤလၢၤဘၣ်ႉ ဖဲအသးအိၣ်တနံၣ်အခါ မ့ၢ်လၢတလၢၤဒီးပယီၤတဖၣ် အတၢ်မၤကိၢ်မၤဂီၤကညီဖိလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိ ကညီဖိအိၣ်ဖဲဒူယီၢ်ကွဲၢ်ကဘီအခိၣ်အဃၢၤတဖၣ် တူၢ်တကဲခီၣ်တကဲလၢၤဘၣ်ဒီး ၦၤတနီၤလဲၤဃ့ၢ်ထီၣ်အိၣ်ခူသူၣ်က့ၤဆူကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ဆၢအါအါဂီၢ်ဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ဆၢကတီၢ်၀ဲန့ၣ် မ့ၢ်၀ဲဖဲပယီၤစီၤပၤတန့ကနွ့ၤမ့(တနဂ်ေွမင်းသီရိပရ၀မဟာဒမရာဇာဒိပတိ) (၁၀၇၆–၉၅)ပၢတၢ်အစိၤခါန့ၣ်လီၤႉ ၦၤလၢဟဲဃ့ၢ်ထီၣ်ဆူကီၢ်ဆၢတဖၣ်အကျါ စီၤတၢ်မဲးအမိၢ်အပၢ်ပၣ်ဃုာ်၀ဲစ့ၢ်ကီးဖဲန့ၣ်လီၤႉ စီၤတၢ်မဲးအမိၢ်အပၢ်အိၣ်ယုၤက့ၤအီၤဖဲကီၢ်ဆၢတဘျုးနံၣ် တုၤမ့ၢ်အနီၢ်ဒိၣ်ထီၣ်တဘျီအမိၢ်အပၢ်တဖၣ် ဟဲက့ၤအိၣ်ကဒါက့ၤဆူဒူယီၢ်ကွဲၢ်ကဘီခီၣ်ထံးန့ၣ်လီၤႉ မ့မ့ၢ်အဘူးအတံၢ်တဖၣ် တဟဲက့ၤလၢၤဘၣ်ႉ အိၣ်တ့ၢ်က့ၤဖဲကီၢ်ဆၢန့ၣ်လီၤႉ
စီၤတၢ်မဲးထီၣ်တပွ့ဖဲစၤသပၠ့ၤ(ဇာသေြပ)တလၢၤသ၀ီႇ သီခါဖးဒိၣ်“သၤကပဲၤ”အဖၠၣ်န့ၣ်လီၤႉ တလၢၤသီခါဖးဒိၣ်သၤကပဲၤပျိာ်န့ၢ်အမံၤတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ–ရှ့ၣ်နၢ်ဒးမၤလၤ(ရှင်နမာလာ)န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲကဲတပွ့မၤလိလံာ်ဒီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါဖဲတလၢၤသီခါဖးဒိၣ်သၤကပဲၤအဖၠၣ်တုၤအသးနံၣ်ၦဲၤထီၣ်(၂၀)နံၣ်တဘျီ ဃ့အခွဲးလၢသီခါဖးဒိၣ်အအိၣ်လၢ ကထီၣ်ဘၣ်သး“နဲၢ်”န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါ ဒ်ပစံးတ့ၢ်လံလၢထးအသိး တလၢၤပယီၤတဖၣ်တဟ့ၣ်တၢ်ပျဲႇ တဟ့ၣ်အခွဲးလၢၦၤကညီကလုာ်(ၦိၢ်ဒီးစှီၤ)အံၤ ကဘၣ်ကဲထီၣ်သီခါႇ ကဘၣ်ကဲထီၣ်တၢ်ဘူၣ်ခိၣ်နၢ်ဘၣ်အဃိ သီခါဖးဒိၣ်သၤကပဲၤဒုးထီၣ်အီၤလၢနဲၢ်(သီခါ)အပတီၢ်တဘူၣ်ဘၣ်ႉ
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တပွ့ၦၢ်ရှ့ၣ်နၢ်ဒးမၤလၤအံၤ လၢတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဂဲၤအပူၤ အ၀ဲဃုထီၣ်ကျဲလၢကလဲၤထီၣ်၀ဲဆူကီၢ်ပယီၤထးခီ၀့ၢ်အါ၀ာ်(အင်း၀ြမိ့)လၢကဃ့ကညးထီၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အ၀ဲကထီၣ်ဘၣ်နဲၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ အါ၀ာ်စီၤပၤအမါနီၢ်ပၤမုၣ်တဖၣ်အကျါတဂၤ သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ဘၣ်အီၤဒီး ဃ့န့ၢ်ဆီၣ်ထွဲတၢ်လၢအဂီၢ်အဃိ ရှ့ၣ်နၢ်ဒးမၤလၤကဲထီၣ်ဘၣ်နဲၢ်(သီခါ)လၢ အါ၀ာ်စီၤပၤအသီခါဖးဒိၣ်အဖၠၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဒ်အမ့ၢ်၀ဲၦၤလၢအခိၣ်နူာ်ဂ့ၤႇ ဒီးမ့ၢ်လၢအတၢ်သးစဲတၢ်ကျဲးစၢးသၦၢ်ၦၢ်အဃိ ဖဲအကဲထီၣ်နဲၢ်မၤလိတၢ်န့ၢ်ယဲၢ်နံၣ်အခါ အ၀ဲနုာ်လီၤတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအတၢ်ဒိးစဲး(စာြပန်ပွဲ)န့ၣ် ဖျိထီၣ်၀ဲဒၣ်ဂ့ၤဂ့ၤႇ န့ၢ်ဘၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်လၤကပီၤန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အါ၀ာ်စီၤပၤဟ့ၣ်လၤကပီၤအီၤလၢထူကဘျၣ်ဃုာ်ဒီးအမံၤ(ဘွဲ့)လၢ“အရှ့ၣ်နဒးမၤလၤသးဒ့ၢ်မးကီ၀ံးဒးယၣ်စၢ်ကူးရူး”ဒီးပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီႇ ပာ်ပနီၣ်အီၤလၢဘူးဒးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤႉ
တုၤမ့ၢ်အ၀ဲကဲထီၣ်ဘၣ်သီခါဖးဒိၣ်မံၤဟူသၣ်ဖျါလၢကီၢ်ပယီၤထးခီဒီး ဘၣ်တၢ်မၤလၤကပီၤအီၤလၢ အါ၀ာ်စီၤပၤအနီၢ်ကစၢ်၀ံၤအလီၢ်ခံႇ အ၀ဲဃ့အခွဲးလၢကဟဲက့ၤမၤသလၣ်ထီၣ် ဘူးဒးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤဆူအအိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ ကညီဖိတဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤႉ ဒ်အတၢ်တိာ်ပာ်အသိး ဟဲက့ၤ၀ဲဆူကညီဖိအကျါႇ သိၣ်လိမၤယုၤက့ၤ၀ဲတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအလံာ်အလဲၢ် ဖဲစၤသပၠ့ၤသ၀ီႇ သီခါဖးဒိၣ်သၤကပဲၤအဖၠၣ်န့ၣ်သၢနံၣ်လီၤႉ
အိၣ်ဖဲသၤကပဲၤသီခါဖးဒိၣ်အဖၠၣ်သၢနံၣ်၀ံၤဒီး ဃ့အခွဲးလၢသီခါဖးဒိၣ်အအိၣ်လၢကဟဲက့ၤအိၣ်ဆိးက့ၤ၀ဲဆူ အနီၢ်ကစၢ်သ၀ီ“ကီးသီခါ”န့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်အၦၤကလုာ်ၦိၢ်ဖိစှီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ် သးခုတူၢ်လိာ်မုာ်အီၤႇ မ့ၢ်လၢအၦၤကလုာ်အကျါအ၀ဲမ့ၢ်ၦၤလၢအကဲထီၣ်ဘၣ်သီခါဖးဒိၣ် အိၣ်ဒီးအလၤကပီၤအဆိကတၢၢ်တပါအဃိန့ၣ်လီၤႉ ဒူဖိသ၀ီဖိဒီးသူၣ်က့သးၦၢ်သ၀ီခိၣ်နၢ်တဖၣ် တၢၣ်ပီၣ်ဒီးသူၣ်ထီၣ်န့ၢ်၀ဲဖၠၣ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်ဒီး မၢဖုကၠဲးတၢ်မဲးအီၣ်ဖၠၣ်ဖဲသ၀ီအံၤလီၤႉ
ဖုကၠဲးတၢ်မဲးအီၣ်ဖၠၣ်ဖဲအသ၀ီ“ကီးသီခါ”တဘျီ သိၣ်လိနဲၣ်လိန့ၢ်ဘူးဒးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအဂ့ၢ်ႇ ဒုးထီၣ်တပွ့ကညီဖိဒီး ၦၤလၢအသးနံၣ်ၦဲၤထီၣ်အနံၣ်ခံဆံလၢအသးအိၣ်ကထီၣ်ဘၣ်သးနဲၢ်တဖၣ် အ၀ဲဒုးထီၣ်၀ဲလၢနဲၢ်လၢသီခါန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲကီးသီခါဖုကၠဲးတၢ်မဲးအဖၠၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤန့ၣ် ကိးနံၣ်ဒဲးကိးဆၢကတီၢ်ဒဲးန့ၣ် အိၣ်ၦဲၤဒီးတပွ့ဖိတဖၣ်နဲၢ်ဒီးသီခါတဖၣ်ႇ တကၣ်မုၣ်တကၣ်ခွါတဖၣ်ထီဘိလီၤႉ တုၤမ့ၢ်အကစီၣ်ဟူထီၣ်သါလီၤလၢ ဖုကၠဲးတၢ်မဲးကဲထီၣ်ဘၣ်သီခါဖးဒိၣ်အီၣ်ဖၠၣ်ဖဲကီးသီခါသ၀ီလံတဘျီန့ၣ် အဘူးအတံၢ်အိၣ်လၢကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ဆၢတဖၣ် ဟဲလီၤကိးန့ၢ်ကဒီးအီၤလၢ ကလဲၤထီၣ်အိၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဆူကီၢ်ဆၢန့ၣ်လီၤႉ
သီခါဖးဒိၣ်အနီၢ်ကစၢ်တခီ သးတဆူၣ်လၢကလဲၤပိာ်အ၀ဲသ့ၣ်အခံဆူကီၢ်ဆၢဘၣ်ႉ မ့ၢ်လၢအ၀ဲဟဲက့ၤဒီး မၤဘၣ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတၢ်ဖံးတၢ်မၤဖဲအံၤ ဘၣ်ဖဲတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်သီသီ တဂၢၢ်တကျၢၤဒံးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ႇ ပျဲစုပျဲခီၣ်လၢတၢ်မၤအံၤတသ့ဒံးဘၣ်အဃိလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်တၢ်စံး၀ဲလၢတနၤတခီၣ် အဘူးအတံၢ်အတကၣ်လၢအဲၣ်ဘၣ်အီၤလၢကီၢ်ဆၢတဖၣ် ဟဲဟုၣ်န့ၢ်အီၤလၢကဆီလၢမုၢ်နၤခါဒီး ဟဲက့ၤကိးထီၣ်ဆူၣ်အီၤဆူကီၢ်ဆၢန့ၣ်လီၤႉ တုၤမ့ၢ်ကီးသီခါသ၀ီဖိတဖၣ် သ့ၣ်ညါလၢၦၤဟဲကိးဆူၣ်ဟုၣ်န့ၢ်သီခါဖးဒိၣ်လံတဘျီဃီ လူၤထွဲက့ၤသီခါဖးဒိၣ်အခံတဘျီဃီလီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်လူၤချုးက့ၤအသီခါဖးဒိၣ်အခံဖဲြကဲၢ်ကျိ(ဂျိုင်းြမစ်)ကၠၢၤရၢၤထံကျိကၢၢ်နံၤ ဖဲသီခါဖးဒိၣ်ပၢဆိ(အီၣ်ဂီၤတၢ်အီၣ်)အဆၢကတီၢ်အခါန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲန့ၣ်အတကၣ်လၢကီၢ်ဆၢဒီးအတကၣ်လၢကီးသီခါတဖၣ် ဂုာ်လိာ်၀ာ်လိာ်အသးလၢ သီခါဖးဒိၣ်ကက့ၤပိာ်ကဒါအ၀ဲသ့ၣ်အခံအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်သးဃၢအပူၤ သီခါဖးဒိၣ်ဆၢတဲာ်လီၤအသးႇ တလဲၤဆူညါလၢၤဘၣ်အသိး တက့ၤကဒါက့ၤဆူလီၢ်ခံစ့ၢ်ကီးလၢၤဘၣ်ႉ သီခါဖးဒိၣ်စံးဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ် “တကၣ်သ့ၣ်ဧၢႇ တၢ်လီၢ်တခါအံၤ ဘၣ်တၢ်ခၢၣ်သးလၢကီၢ်ဆၢဒီးလၢဒူယီၢ်ဘၢၣ်စၢၤအဃိ ယကသူၣ်ထီၣ်ဖၠၣ်ဒီး ပာ်လီၤက့ၤတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲအံၤလီၤႉ ဆူမဲာ်ညါဧီၢ်ယတလဲၤပိာ်သုခံလၢၤဘၣ်ႇ ဆူလီၢ်ခံဧီၢ်ယတက့ၤပိာ်သုခံလၢၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်ႉ ယကဆီလီၤယဖၠၣ်ဖဲအံၤဒီး ယကမၤဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်က့ၤတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအတၢ်ဖံးတၢ်မၤဖဲအံၤလီၤႉ သုတဘၣ်မၤတံာ်တာ်ယသးလၢၤတဂ့ၤ” တကၣ်ခံဒူၣ်လၢာ်တုၤမ့ၢ်နၢ်ဟူဘၣ်အသီခါဖးဒိၣ်အတၢ်ကတိၤတဘျီ တကတိၤက့ၤတၢ်နီတဂၤနီတမံၤလၢၤဘၣ်ႉ
လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်န့ၣ်အဃိ အတကၣ်ခံဒူၣ်လၢာ်တၢၣ်ပီၣ်တၢၣ်ပီတဲသကိးက့ၤလိာ်သးတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤဒီး သီခါဖးဒိၣ်၀ံၤဒီးအၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်သီခါဖးဒိၣ်အတၢ်ဘၣ်သး၀ံၤ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးတကူၢ်သ့ၣ်လၢ ကသူၣ်ထီၣ်န့ၢ်ဖၠၣ်လၢသီခါအဂီၢ်ဖဲတၢ်လီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ မ့ၢ်လၢသီခါဖးဒိၣ်ဆီလီၤအလီၢ်အကျဲအကၠိအဖၠၣ်ဖဲတၢ်လီၢ်အံၤအဃိ အတကၣ်တဖၣ်ဟဲက့ၤအိၣ်ဟဲက့ၤဆိးက့ၤ၀ဲဖဲတၢ်လီၢ်အံၤ ၦၤအါထီၣ်အါထီၣ်ဒီးလၢခံန့ၣ် ကဲထီၣ်က့ၤ၀ဲသ၀ီဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်လီၤႉ ခဲအံၤတဘျီကဲထီၣ်က့ၤ၀ဲြကဲၢ်၀့ၢ်(ဂျိုင်းြမို့)လံလီၤႉ တၢ်သူၣ်ထီၣ်န့ၢ်ဖုကၠဲးတၢ်မဲးအဖၠၣ်ဖးဒိၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲဖဲ–ခန ၁၇၄၉ နံၣ် ဆၢကတီၢ်ခါန့ၣ်လီၤႉ ဖုကၠဲးတၢ်မဲးအီၣ်ဖၠၣ်ဖဲအံၤ(၄၇)နံၣ်တုၤအယူၤ(လဲၤပူၤ)ကွံာ်၀ဲဖဲ–ခန ၁၇၉၆ နံၣ် ဖဲအသးအိၣ်(၇၈)နံၣ် အခါန့ၣ်လီၤႉ
မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပမ့ၢ်လဲၤဘၣ်ဆူြကဲၢ်၀့ၢ််န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်၀့ၢ်အံၤအိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢြကဲၢ်ကျိနံၤဒီး ဖဲ၀့ၢ်ပူၤထံကျိကၢၢ်နံၤ ကရၢၢ်အလဲၢ်အိၣ်ခံအ့ကၢၢ်အပူၤန့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်ဖၠၣ် လီၢ်လံၤလၢတဘျီဖုကၠဲးတၢ်မဲးအိၣ်တ့ၢ်၀ဲလၢအပူၤတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤႉ ပမ့ၢ်လဲၤနုာ်ကွၢ်ဆူဖၠၣ်တဖျၢၣ်အံၤအပူၤဒီး ပကထံၣ်ဘၣ်၀ဲလၢဖုကၠဲးအိၣ်မူဒံးအခါအတၢ်ပီးတၢ်လီတနီၤဒီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလံာ်လဲၢ်လၢသီခါဖးဒိၣ်ဖုကၠဲးတၢ်မဲးကွဲးတ့ၢ်ဃာ်၀ဲလၢ ထီလၣ်အလိၤတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ကီၤဂ့ၤဃာ်အီၤအိၣ်တ့ၢ်တုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ်လီၤႉ
လၢ– တံနိ (သ၀ီတါ)
