လါယူၤ ၂၉ သီႇ ၂၀၂၀ နံၣ်ႇ စီၤရှါ
ကညီကလုာ်တဖၣ် ကလုာ်တၢ်ဆဲးတၢ်လၤတၢ်ဟ့ၣ်သါတခါလၢအမ့ၢ် တၢ်ဆဲးတၢ်လၤဒိတၢ်ဂဲၤကလံၣ်အံၤ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ႇ စဲအ့ၣ်ဒီးတၢ်ဆဲးတၢ်လၤကရူၢ် (UNESCO) ကသ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်၀ဲကန့ၢ်အဂီၢ် ကဆှၢနုာ်၀ဲစရီလီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်လီၤႉ
လၢတၢ်ကဆှၢနုာ်၀ဲဆူ UNESCO အဂီၢ် ကညီကီၢ်စဲၣ်အံၤ ဃုထၢဆှၢနုာ်လီၤ၀ဲ ကညီတၢ်အီၣ်ဘုသီခိၣ် ဒီး ဒိတၢ်ဂဲၤကလံၣ် ၂ ခါ အကျါ ဆှၢနုာ်ဆိ၀ဲလၢဒိတၢ်ဂဲၤကလံၣ်န့ၣ် ဖဲလါယူၤ ၂၆ သီအနံၤႇ ဖၣ်အၣ်၀့ၢ်ႇ ကွဲၢ်ကဘီဘျီၣ်အပူၤ တၢ်မၤ၀ဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်၀ံၤ ဆၢတဲာ်လီၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ကီၢ်စဲၣ်ၦၤဂ့ၢ်၀ီကိတိာ် အူဘိၣ်ဘိၣ်၀့ၤမီၣ် စံး၀ဲ “ တၢ်က register အီၤလၢ တၢ်ဆဲးတၢ်လၤအတၢ်ဟ့ၣ်သါ UNESCO အံၤအဂီၢ် ကီၢ်စဲၣ်ဒီးကီၢ်ခီကိးဘ့ၣ်စုာ်စုာ် ဃုထၢထီၣ်၀ဲအခိၣ်တီ၀ံၤ ကတီၣ်ထီၣ်၀ဲဆူ ကီၢ်စၢဖှိၣ်အအိၣ်ဒီး တၢ်ကတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး၀ဲလီၤႉ တၢ်အဃိန့ၣ် လၢကညီကီၢ်စဲၣ်တကပၤ ဒိတၢ်ဂဲၤကလံၣ်အံၤ တၢ်ကဆှၢနုာ်၀ဲအဂီၢ် တနံၤအံၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ အဆၢထီၣ်၀ဲတခါန့ၣ်လီၤ” အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲလီၤႉ
ဘၣ်ဃးဒီးဒိတၢ်ဂဲၤကလံၣ် အခီပညီႇ တၢ်ဂဲၤကလံၣ်အက့ၢ်အဂီၤႇ တၢ်ကူတၢ်သိးႇ တၢ်ဒ့တၢ်အူအတၢ်ဖိတၢ်လံၤႇ အကံၢ်အစီတဖၣ်န့ၣ် ဒ်သိးဒီးတၢ်ကဃုသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်လီၤဆဲးမၤနီၣ်မၤဃါဒီး တၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါကန့ၢ်အဂီၢ် တၢ်စးထီၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ working committee (တၢ်မၤကရူၢ်)အံၤ ဖဲတၢ်မၤ၀ဲတၢတဘျီတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤႉ
ၦၤလၢအပၣ်ဃုာ်လၢ working committee ၦၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒိတၢ်ဂဲၤကလံၣ် စီၤမၠ့ၣ်သူၤ စံး၀ဲ “ဘၣ်ဃးဒီးဒိတၢ်ဂဲၤကလံၣ်အံၤန့ၣ် ယဟူးဂဲၤ၀ဲဒၣ်ယံၤတ့ၢ်လံဘၣ်ဆၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ဒ်အံၤယတသဂၢၢ်ဘၣ်နီတဘျီဘၣ်ႉ တနၢ်ဟူဘၣ်နီတဘျီဘၣ်ႉ ခဲအံၤမး ပၦၤကညီလုၢ်လၢ်တၢ်ဂဲၤကလံၣ်အံၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်လီၢ်လံၤလၢပျၢၤအတၢ်ဟ့ၣ်သါတခါ တၢ်မ့ၢ်ပာ်ပနီၣ်၀ဲအီၤန့ၣ် လၢကညီအဂီၢ်တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤကအိၣ်တ့ၢ်၀ဲတခါလီၤႉ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ” အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်လီၤႉ
ကီၢ်စဲၣ် တၢ်လီၢ်လံၤလၢပျၢၤႇ တၢ်မၤကွၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါတၢ်ပာ်ကွၢ်ကီလီၢ် တီခိၣ်ရိၣ်မဲဒီးမၤ၀ဲတၢ််အိၣ်ဖှိၣ်အံၤန့ၣ် ၦၤလၢအပၢၤဃာ်၀ဲ ကညီလုၢ်လၢ်တၢ်ဆဲးတၢ်လၤအတၢ်ဟ့ၣ်သါတဖၣ်လၢအမ့ၢ် သီခါတဖၣ်ႇ ကီၢ်စဲၣ် လံာ်လဲၢ်ဒီးတၢ်ဆဲးတၢ်လၤကရူၢ်ႇ ပဒိၣ်၀ဲၤကျိၤ ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်ႇ ဒိတၢ်ဂဲၤကလံၣ်ၦၤသ့ၦၤဘၣ်တဖၣ်ႇ ဒိသရၣ်တဖၣ်ႇ ဒီးၦၤလၢအသးစၢၢ်စၢတၢ်တဖၣ် ပာ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ်(၄၀ ဂၤ)ဘျဲၣ် ဟဲထီၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ကညီကီၢ်စဲၣ်တကပၤ ကဆှၢနုာ်၀ဲဒၣ်ဒိတၢ်ဂဲၤကလံၣ်အသိး မိၣ်ကီၢ်စဲၣ်န့ၣ် မိၣ်တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ တမၣ်ပျ့ၤ တၢ်ဒ့တၢ်အူႇ မကွ့ကီၢ်ခီဒိၣ်န့ၣ် သနးခါ ဒီးအဂၤတဖၣ်လၢအဘၣ်ဃး ကီၢ်စဲၣ်ႇ ကီၢ်ခီစုာ်စုာ် ဃုထၢထီၣ်၀ဲအခိၣ်တီတဖၣ်အကျါ တၢ်ဃုထၢဆိ၀ဲအခိၣ်တီ ၅ ခါအံၤ ကီၢ်ပယီၤတကပၤ ဖဲ ၂၀၂၁ နံၣ်န့ၣ် ကဆှၢနုာ်၀ဲဆူ UNESCO အအိၣ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်လီၤႉ
လၢဘီမုၢ်စၢဖှိိၣ်ကရၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ႇ စဲအ့ၣ်ဒီးတၢ်ဆဲးတၢ်လၤကရူၢ် (UNESCO) ကလုာ်တၢ်ဆဲးတၢ်လၤအတၢ်ဟ့ၣ်သါတဖၣ် အတၢ်ပပာ်ပနီၣ်စရီအပူၤန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤအံၤပၣ်ဃုာ်တအိၣ်ဒံး၀ဲဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်လီၤႉ
