ဖုကီၢ်ခိၣ်စီၤတၢ်မျၢ်ဘီ ဒီးကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအတၢ်လဲၤခီဖျိ=

တံနိ (သ၀ီတါ)

လါယနူၤအါရံၤ(၄)သီႇ မ့ၢ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢမုၢ်နံၤ Karen National Union Day ဒီးလါယနူၤအါရံၤ(၃၁)သီႇ မ့ၢ်ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢမုၢ်နံၤ Karen Revolution Day ဒီးလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ(၁၁)သီႇ မ့ၢ်၀ဲကညီဒီကလုာ်မုၢ်နံၤ Karen National Day န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လါသလ့ၤဒီးလါထ့ကူာ်ခံဘ့ၣ်အံၤ မ့ၢ်မုၢ်နံၤဒိၣ်မုၢ်နံၤထီလၢအဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ပၦၤကလုာ်ၦၤကညီဖိတဖၣ်လၢ=ပၦၤကလုာ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢခိၣ်နၢ်တဖၣ်အတၢ်ဂဲၤလိာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဂ့ၢ်၀ီလၢ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤပထံပကီၢ်အတၢ်သဘျ့အဂီၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိအတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ကညီတၢ််ပၢၢ်ဆၢခိၣ်နၢ်ဒီးကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး၀ဲလၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤ=ကညီကီၢ်တၢ်သဘျ့(ဖဲၣ်ဒြၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်)လၢအကဘၣ်အိၣ်ဃုာ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ထဲသိးတုၤသိးလိာ််သးႇတၢ်စံၣ်ညီၣ်ပၢလီၤဘၣ်နီၢ်ကစၢ်အသးအဂီၢ်ႇတၢ်ဆၢကတီၢ်ယံာ်တ့ၢ်၀ဲ(၇၂)နံၣ်လံႉ ဘၣ်ဆၣ်မ့ၢ်လၢပယီၤကလုာ််ဒိၣ်စိသနူအပဒိၣ်ဒီးပယီၤသုးမီၤစိရိၤကရူၢ်အၦၤတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးသးလၢအဲၣ်ဒိးဒိၣ်စိလၢကလုာ်ဒူၣ်အဂၤတဖၣ်အဖီခိၣ်ႇဒီးအသးတအိၣ်ဟ့ၣ်ဘၣ်သး၀ဲကလုာ်ဒူၣ်အဂၤတဖၣ်အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ဘၣ်အဃိႇ တုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပအိၣ်ဒံးဒၣ်လၢတၢ်ဂဲၤလိာ်ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သဘျ့အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤႉ

လၢကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢ(၇၂)နံၣ်အတၢ်ဂဲၤလိာ်ႇတၢ်လဲၤခီဖျိဆၢကတီၢ်တဖၣ်အပူၤကညီခိၣ်နၢ်သိၣ်ဒူဒီးထံဖိကီၢ်ဖိလၢအကလးကလီၢ်တဖၣ် ဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤတ့ၢ်ကွံာ်၀ဲအသးသမူလၢထံကီၢ်ဒီးအၦၤကလုာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ လၢခိၣ်နၢ်တဖၣ်အကျါႇလၢတၢ်ကွဲးမၤလၤကပီၤက့ၤ=တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢမုၢ်နံၤၦဲၤထီၣ်(၇၃)နံၣ်ႇကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢၦဲၤထီၣ်(၇၂)နံၣ် ဒီး ကညီဒီကလုာ်မုၢ်နံၤၦဲၤထီၣ်၀ဲ(၇၃)နံၣ်အဂီၢ် အဲၣ်ဒိးကွဲးဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပၦၤကလုာ်ကညီဖိႇလီၤဆီဒၣ်တၢ်ကညီစၢၤသွဲၣ်သီၦၤသးစၢ်တဖၣ်လၢ=ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဒိၣ်စိဒီးခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢခိၣ်/ကီၢ်ခိၣ်(၇)ဂၤတဂၤလၢအမ့ၢ်၀ဲႇကီၢ်ခိၣ်ဖုတၢ်မျၢ်ဘီအဂ့ၢ်တနီၤဒ်အဖီလာ်အသိးလီၤႉ

မၤတၢ်လၢအဲကလံးသုးမုၢ်ဒိၣ်ပူၤဆၢကတီၢ်=
စီၤတၢ်မျၢ်ဘီအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲ=၁၉၂၀ နံၣ်ႇလါဒံၣ်စဲဘၢၣ်(၂၂)သီႇဖဲ၀ီၢ်စံသ၀ီႇဘလူကၠိ(ဘီလူးကျွန်း)န့ၣ်လီၤႉ အဒီပုၢ်၀ဲၢ်အိၣ်ထဲခံဂၤႇအနီဒီးအီၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲအ၀ဲထီၣ်ကၠိမၤလိတၢ်တီၤခၢၣ်သးဆၢကတီၢ်အခါ ဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ဒီးလဲၤနုာ်လီၤဆူသုးပူၤလီၤႉ မ့ၢ်လၢအဖံသ့ၣ်ညါထွဲဒီးလဲၤကိးက့ၤအီၤအဃိဟဲက့ၤထီၣ်ကဒါကၠိလီၤႉ ထီၣ်ကဒါကၠိတုၤအဖျိထီၣ်တီၤထီကၠိ၀ံၤလဲၤနုာ်လီၤကဒီးသုးအသီတဘျီလၢ(Burma Rifle)ထီၣ်၀ဲဂံၢ်ခီၣ်ထံးသုးတၢ်မၤလိဖဲမ့ၤမၠိၣ်(ပြင်ဦးလွင်)ဖဲ ၁၉၃၈ နံၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ဖဲ ၁၉၄၀ နံၣ်န့ၣ် ထီၣ်ကဒီး၀ဲသုးသရၣ်တၢ်မၤလိဒီးသုးပ့ၢ်ဆှါတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တၢ်မၤလိဖဲမ့ၤမၠိၣ်၀ံၤ ဘၣ်ဟံးထီၣ်မူဒါလၢအမ့ၢ်၀ဲ=ပ့ၢ်ဆှါဒီးသုးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တၢ်မၤလိသရၣ်(Inteligence & Army Education Instructure)ဖဲမ့ၤမၠိၣ်တုၤလၢ ၁၉၄၂ နံၣ်ႇကၠပၣ်သုးဟဲနုာ်လီၤဆူကီၢ်ပယီၤပူၤန့ၣ်လီၤႉ

ဖဲကၠပၣ်သုးဟဲနုာ်လီၤဆူကီၢ်ပယီၤပူၤဒီးအဲကလံးသုးဘၣ်ဂုၤက့ၤအခံဆူကီၤလၤသူကီၢ်အခါ အ၀ဲတလဲၤပိာ်အဲကလံးသုးမုၢ်ဒိၣ်အခံဆူကီၤလၤသူကီၢ်ဘၣ်ႉ အ၀ဲလဲၤထီၣ်လူၤက့ၤအဲကလံးသုးဖိအိၣ်တ့ၢ်လၢဖၣ်ပူၣ်လူၤသီခိၣ်ဖှၣ်ဂီၤပူၤတဖၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်ထံၣ်လိာ်အသးဒီးအဲကလံးသုးခိၣ်ဒိၣ်ဖုထီခီၣ်(Major Segrean)ဒီး ဟူးဂဲၤဖံးသကိးမၤသကိးဃုာ်တၢ်ဒီးအီၤဖဲဖၣ်ပူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤဒီးလၢချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဟီၣ်က၀ီၤပူၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲ ၁၉၄၃ နံၣ်န့ၣ် ကၠပၣ်သုးဖီၣ်ချုးန့ၢ်အီၤဒီးထၢနုာ်အီၤဆူဃိာ်ပူၤသၢလါဖဲလၢၢ်ဒိၣ်(ကျောက်ကြီး)န့ၣ်လီၤႉ ကၠပၣ်ပျၢ်ထီၣ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤဒီးမၢအလဲၤဟးလူၤဖီၣ်က့ၤအသကိးအဲကလံးသုးဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ လၢကျဲဒ်အံၤန့ၣ်အ၀ဲဟဲက့ၤထံၣ်လိာ်ဘၣ်အသးဒီးအသကိးသုးဖိတဖၣ်ဒီးဟူးဂဲၤဖံးမၤသကိးကဒီးတၢ်လၢဖၣ်ပူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဟီၣ်က၀ီၤပူၤန့ၣ်လီၤႉ

ဖဲ ၁၉၄၅ နံၣ်ႇ အဲကလံးအသုးဟဲက့ၤနုာ်လီၤကဒါဆူကီၢ်ပယီၤပူၤဒီး ကရၢကရိဒုးအိၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤအသုးလၢအမ့ၢ်၀ဲ(Force 136 guerilla)ဖဲသီသံၣ်ကစၢၢ်ဒီခိၣ်န့ၣ်ႇ အ၀ဲကဲထီၣ်၀ဲသုးဆှ့ၣ်ခိၣ်(Platoon commander)ဒီးဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤမူဒါလၢ ကဘၣ်လဲၤလီၤဟ့ၣ်သုးတၢ်သိၣ်လိဒီးကရၢကရိထီၣ်ကဒါက့ၤသုးလၢချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်မူကီၢ်ဆၣ်ဒီးလၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ဟီၣ်က၀ီၤပူၤန့ၣ်လီၤႉ

ဖဲ ၁၉၄၆ နံၣ်ႇတၢ်ဒုးဖးဒိၣ်၀ံၤဆၢကတီၢ်အဲကလံးဒုးအိၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤကညီသုးဖီၣ်စုက၀ဲၤ(Karen Rifle)န့ၣ်ႇ ဒ်အ၀ဲမ့ၢ်တ့ၢ်အဲကလံးသုးဖိတဂၤအသိးနုာ်လီၤမၤက့ၤတၢ်လၢနီၣ်ဂံၢ်(၁)ကညီသုးရ့ၣ် (First Karen Rifle)လၢသုးခိၣ်ဒိၣ်စိမ့မီၣ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲ၀ဲအပူၤတုၤလၢ ၁၉၄၉ နံၣ်ႇကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢစးထီၣ်တစုႇ ဒ်သုးရ့ၣ်ပ့ၢ်ဆှါခိၣ်(Battalion Intelligence Officer)တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤႉ

မၤတၢ်လၢကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢသုးမုၢ်ဒိၣ်ပူၤဆၢကတီၢ်=
ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီ၀ံၤႇတချုးကီၢ်ပယီၤဒိးန့ၢ်တၢ်သဘျ›ဒံးဘၣ်တၢ်ဘၢၣ်စၢၤဆၢကတီၢ်န့ၣ် တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲကီၢ်ပယီၤတၢ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤအသုးမုၢ်ဒိၣ်လၢအဲကလံးသုးအတၢ်ပၢဖီလာ်မ့ၢ်ဒ်အံၤလီၤႉ ကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်ပူၤသုးရ့ၣ်အိၣ်၀ဲ(၁၅)ရ့ၣ်လၢအမ့ၢ်၀ဲ=Burma Rifle ပယီၤဖီၣ်စုက၀ဲၤသုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်(၁ႇ၂ႇ၃ႇ၄ႇ၅ႇ၆) Karen Rifle ကညီဖီၣ်စုက၀ဲၤသုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်(၁ႇ၂ႇ၃ Kachin Rifle ကခၠ့ၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤသုးရ့ၣ်(၁ႇ၂ႇ၃) Chin Rifle ခၠီဖီၣ်စုက၀ဲၤသုးရ့ၣ်(၁ႇ၂)ဒီး Chin Hill Battalion ခဲလၢာ်သုးရ့ၣ်အိၣ်၀ဲ(၁၅)ရ့ၣ်လီၤႉ ပယီၤဖီၣ်စုက၀ဲၤအသုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်(၁ႇ၃ႇ၄ႇ၅ႇ၆)ယဲၢ်ရ့ၣ်အံၤ အၦၤသုးဖိတဖၣ်မ့ၢ်ထဲပယီၤကလုာ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်မ့မ့ၢ် 2nd Burma Rifle (Chindit Force)အသုးတဖုအံၤမ့ၢ်ထဲၦၤကီၤရခါဖိႇၦၤအၤဖြံးကၤဖိဒီးၦၤကီၤလၤ၀ါဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးသုးပ့ၢ်ဆှါသုးရ့ၣ်လီၤဆီန့ၣ်လီၤႉ ကညီသုးရ့ၣ်သၢရ့ၣ်အိၣ်ဆီလီၤသးဟီၣ်က၀ီၤအလီၢ်မ့ၢ်၀ဲ=(1ST Karen Rifle) တီအူဟီၣ်က၀ီၤ (2nd Karen Rifle) ထံထၣ်စွ‹ဟီၣ်က၀ီၤ ပြည်မြို့နယ် (3rd Karen Rifle) ကီၢ်ပယီၤထးခီစကဲကီၢ်ဒိၣ်(စစ်ကိုင်းတိုင်း)ဟီၣ်က၀ီၤန့ၣ်လီၤႉ

ဖဲ ၁၉၄၉ နံၣ်ခီၣ်ထံးႇ ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢစးထီၣ်တဘျီဃီအဲကလံးသုးလၢအမ့ၢ်၀ဲ=နီၣ်ဂံၢ်(၁) ကညီသုးရ့ၣ် (1ST Karen Rifle) ပၢၢ်ဆၢထီဒါက့ၤကီၢ်ပယီၤ(ဖဆပလ)အူနူးပဒိၣ်ဒီး နုာ်လီၤမၤသကိးက့ၤတၢ်ဒီးကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်လီၤႉ ကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသး(KNDO)ဒီးနီၣ်ဂံၢ်(၁)ကညီသုးရ့ၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီး လဲၤထီၣ်ဒုး၀ဲတီအူ၀့ၢ်ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤဒီး မၤန့ၢ်၀ဲတီအူဒီတ၀့ၢ်ညါလီၤႉ ဖဲတၢ်ထီၣ်ဒုးန့ၢ်တီအူ၀့ၢ်၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် သုးခိၣ်ဒိၣ်စိမ့မီၣ်အလီၢ်အလၤထီၣ်ဆူသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဒီး သုးခိၣ်တၢ်မျၢ်ဘီဘၣ်တၢ်သုးထီၣ်အလီၢ်အလၤဆူသုးခိၣ်ဒိၣ်ဖိ (Major) ဒီးကဲထီၣ်၀ဲ (office command-OC) န့ၣ်လီၤႉ

၁၉၅၀ နံၣ်တုၤ ၁၉၅၃ နံၣ်န့ၣ် အ၀ဲဘၣ်ဟံးန့ၢ်မူဒါဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်ႇသုးက့(၂)ဒ်သုးခိၣ်ဒိၣ်တဂၤအသိးႇ ဘၣ်ရ့လိာ်မၤသကိးတၢ်ဒီးသိၣ်မှံၤလၢအမ့ၢ်၀ဲ(ဗကပ)ဒီးတရူး၀ါတဖၣ်ဒ်တၢ်ဆဲးကျိးမူဒါခိၣ်တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤႉ ဖဲ ၁၉၅၄=၁၉၅၉ နံၣ်န့ၣ် တၢ်ဟ့ၣ်အီၤမူဒါလၢသုးက့သုးဂ့ၢ်၀ီခိၣ် (BM) ဒီး ဖဲ ၁၉၅၉ နံၣ်န့ၣ် တၢ်သုးထီၣ်အလီၢ်အလၤဆူသုးခိၣ်ဒိၣ်စိဒီး ဘၣ်ဟံးမူဒါဒ်သုးက့ခိၣ်တဂၤအသိးတကတီၢ်ဃီဒ်ကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ််တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤႉ

သုးခိၣ်ကျၢၢ်တၢ်မျၢ်ဘီဒီးကညီထံရူၢ်ကီၢ်သဲး=
ဖဲအ၀ဲကဲမုၢ်ထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤသုးက့(၂)အသုးက့ခိၣ်ဒီးတီအူကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ်ဆၢကတီၢ်ႇ ၁၉၆၂နံၣ် တၢ်လီၤဖးအိၣ်ထီၣ်အဆိကတၢၢ်တဘျီလၢကညီခိၣ်နၢ်ခံဖုအဘၢၣ်စၢၤ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်သးတလီၤပလိာ်အိၣ်ထီၣ်ခီဖျိတၢ်ပၢၢ်ဆၢအကျဲသနူလၢအမ့ၢ်ကျဲခံဘိတဘိ(ဒုတိယလမ်းစဉ်)ဖဲ“ကဆီ၀ါခီကရဲး”အခါန့ၣ်ႇသုးခိၣ်ဒိၣ်တၢ်မျၢ်ဘီအိၣ်ဆၢထၢၣ်ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢတၢ်ပာ်လီၤ(KNU)ကျဲသနူအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤႉ မ့မ့ၢ်မူဆိကီၢ်ကစၢ်စီၤဟါထၢၣ်သၣ်မွ့ဒီးၦၤလၢအဆီၣ်ထွဲအီၤတဖၣ် ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံသုးက့(၃)ခိၣ်နၢ်စှၤဂၤဒီး သုးက့=၇(ခဲအံၤသုးက့=၅)ခိၣ်နၢ်တနီၤ ဟးထီၣ်ကွံာ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤလီၤႉ ဖဲသုးခိၣ်ကျၢၢ်န့ၤ၀့ကွဲမုာ်ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢတဖၣ်လၢကဟဲက့ၤလီၤမၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်န့ၣ် မူဆိကီၢ်ကစၢ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢဒီး က့ၤလီၤဖီၣ်လိာ်စုမၤသကိးက့ၤတၢ်ဒီး(ဖဆပလ)န့ၤ၀့သုးပဒိၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ဖဲ ၁၉၆၄ နံၣ်န့ၣ်ႇ သုးခိၣ်ဒိၣ်တၢ်မျၢ်ဘီဘၣ်တၢ်ကိးက့ၤအီၤလၢ(KNUP)လီၢ်ခၢၣ်သး၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်ဒီး ဘၣ်ဟံးထီၣ်၀ဲမူဒါလၢအမ့ၢ်=သုးရိၣ်မဲခိၣ်ကျၢၢ်(၁)( GSO-1)န့ၣ်လီၤႉ ဖဲ ၁၉၆၅ နံၣ်အတီၢ်ပူၤ န့ၤ၀့သုးပဒိၣ်အသုးတဖၣ်ဟဲထီၣ်ဒုးသုးက့(၇)ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဆၢကတီၢ်အခါ သုးခိၣ်ကျၢၢ်ကီၢ်ထူ(ေကျာ်မြသန်း)သုးခိၣ်ဒိၣ်တၢ်မျၢ်ဘီႇပဒိၣ်ဘးသ့ၣ်စ့ၣ်ဒီးပဒိၣ်ရီစနံၣ် ဟဲလူၤဃုထံၣ်လိာ်သးဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဘိၣ်မၠးလၢအမ့ၢ်၀ဲကီၢ်သူလ့ၤမုၢ်ထီၣ်သုးကျိၤခိၣ်လၢကဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးအီၤဒ်သိးဆၢထၢၣ်ဖံးမၤတၢ်ဆူညါခီကသ့အဂီၢ်လၢသုးက့(၇)သူမှဲနံၤ၀ဲၤလီၢ်ဖဲမဲၢ်လးက၀ီၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်သုးခိၣ်ဒိၣ်တၢ်မျၢ်ဘီရဲၣ်ကျဲၤဟ့ၣ်လီၤ၀ဲသုးပ့ၢ်ဆှါတၢ်မၤလိဖဲသုးက့(၇)၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်(၂)လါန့ၣ်လီၤႉ

လၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိးကအိၣ်အါထီၣ်အဂီၢ် ဖဲ ၁၉၆၇ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ကီၢ်ခိၣ်မါဘးဇၣ်ကွဲးပာ်လီၤက့ၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢကျဲသနူလၢအမ့ၢ်“ကလုာ်ဂ့ၢ်၀ီဒီးဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်ဂ့ၢ်၀ီ”ကျဲသနူလၢအကိး၀ဲခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢစိ(KNUF)ဒီးကျဲးစၢးကျဲၤဘၣ်က့ၤတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဘိၣ်မၠးလၢအတီခိၣ်ရိၢ်မဲ(KNLC)လၢမုၢ်ထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤတပၤန့ၣ်လီၤႉ သုးခိၣ်ဒိၣ်တၢ်မျၢ်ဘီမၤစၢၤဆီၣ်ထွဲကီၢ်ခိၣ််မါဘးဇၣ်အတၢ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲလၢအမ့ၢ်တၢ်ပာ်လီၤက့ၤခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢစိ(KNUF)အကျဲသနူန့ၣ်လီၤႉ ဖဲ ၁၉၆၈ နံၣ် ကီၢ်ခိၣ်မါဘးဇၣ်သူၣ်ထီၣ်ဆီလီၤက့ၤ(KNUF)ဒီး ကျဲးစၢးမၤဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးက့ၤတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဘိၣ်မၠးအဃိ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဘိၣ်မၠးက့ၤပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးက့ၤတၢ်ဒီးကီၢ်ခိၣ််မါဘးဇၣ်လၢ (KNUF )အပူၤဒီး ကဲထီၣ်၀ဲကရၢခိၣ်(၂)တကတီၢ်ဃီ(GOC)တဂၤန့ၣ်လီၤႉ သုးခိၣ်ဒိၣ်တၢ်မျၢ်ဘီဃ့ဟးထီၣ်လၢပၣ်တံၣ်၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်အပူၤႇဟဲက့ၤမၤသကိးက့ၤတၢ်ဒီးကီၢ်ခိၣ်မါဘးဇၣ်ဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဘိၣ်မၠးန့ၣ်လီၤႉ ဒီးဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤမူဒါလၢသုးရိၢ်မဲခိၣ်ကျၢၢ်(၂)(VCS)န့ၣ်လီၤႉ

ဖဲ ၁၉၆၈ နံၣ်ဘူးကလၢာ်န့ၣ်(KNUP)ဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲအီၤလၢသုးခိၣ်ကျၢၢ်ကီၢ်ထူဒီးအခိၣ်အနၢ်လၢမ့ၢ်၀ဲ ဖုစကီၤလၢၢ်တီႇသုးခိၣ်ကျၢၢ်မၠးမီၣ်ႇဖုတၢ်အၢၣ်ဒီးခိၣ်နၢ်အဂၤတနီၤဒီးလၢ(KNUF)တပၤကီၢ်ခိၣ်မါဘးဇၣ်ႇသုးခိၣ်ကျၢၢ် ဘိၣ်မၠးႇသုးခိၣ်ဒိၣ်တၢ်မျၢ်ဘီႇပဒိၣ်သါအီၣ်ႇဒီးခိၣ်နၢ်အဂၤတနီၤမၤ၀ဲတၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်သကိးလၢတၢ်ကမၤက့ၤတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ်ဖဲနၢ်ယိၤထၣ်န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတၢ်ဖ့ၣ်ဆၢအိၣ်ထီၣ်အဃိ အ၀ဲသ့ၣ်ခံဖုလီၤဖးကွံာ်၀ဲလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤအတၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်တအိၣ်ထီၣ်နီတမံၤလၢခံခီခံကပၤအဘၢၣ်စၢၤဘၣ်ႉ

တုၤဃီၤဆူ ၁၉၇၀ နံၣ် တၢ်မၤက့ၤခီကရဲးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်ႇ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤက့ၤကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢတၢ်ကဘၣ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲက့ၤပၦၤကညီဒီတကလုာ်ညါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိႇ လၢတၢ်ပၢတၢ်ပြၤအပူၤတၢ်ဘၣ်ဟံးန့ၢ်က့ၤ၀ဲခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲတၢ်အမူအဒါႇ ဒီးတၢ်ဘၣ်ဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤ(KNU)တၢ်ပၢတၢ်ပြၤအမူဒါတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်လီၤကရၢကရိတဲနၢ်ပၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်တဖၣ်အဂီၢ် သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဘိၣ်မၠးႇသုးခိၣ်ဒိၣ်တၢ်မျၢ်ဘီဃုာ်ဒီး ခိၣ်နၢ်ဒိၣ်ထီအဂၤတနီၤလဲၤလီၤ၀ဲဆူသုးက့(၁)ဟီၣ်က၀ီၤပူၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤ၀ဲ(KNU)တၢ်ပၢတၢ်ပြၤအတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဆီလီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ

ဖဲ ၁၉၇၆ နံၣ်န့ၣ်ႇလီၢ်ခၢၣ်သးဘၣ်တၢ်ဆီလီၤက့ၤအီၤဖဲသုးက့(၇)ဟီၤက၀ီၤသူမှဲကျိနံၤ“မၤနၢၤပျီ”န့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်ဆၢကတီၢ်သုးခိၣ်ဒိၣ်တၢ်မျၢ်ဘီဘၣ်ဟံးမူဒါလၢအမ့ၢ်၀ဲ (National Democratic Front-NDF) သုးဂ့ၢ်၀ီမူဒါခိၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဖဲ ၁၉၈၈ နံၣ် ကီၢ်ပယီၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ပူထီၣ်လီထီၣ်အခါ ကီၢ်ပယီၤကၠိဖိဒီးကီၢ်ပယီၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးခိၣ်နၢ်ဂဲၤလိာ်တၢ်လၢဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်ဂ့ၢ်၀ီအၦၤတဖၣ် ဟဲဃ့ၢ်ထီၣ်ဆူကီၢ်ဆၢကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢဟီၣ်က၀ီၤပူၤဒီး ဖဲန့ၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲမၤနၢၤပျီန့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်သုးခိၣ်ဒိၣ်တၢ်မျၢ်ဘီဘၣ်ရ့လိာ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ႇ ဘၣ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအ၀ဲသ့ၣ်လၢတၢ်ဂဲၤလိာ်ဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်ဂ့ၢ်၀ီတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ

သုးခိၣ်ကျၢၢ်တၢ်မျၢ်ဘီဒီးခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢခိၣ်မူဒါအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ=
ဖဲ ၁၉၉၃ နံၣ်န့ၣ်ႇဒ်အမူဒါလီၢ်လၤမ့ၢ်၀ဲသုးရိၢ်မဲခိၣ်(၁)(GOC)အသိးႇ ဖဲနံၣ်၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်လၢကရၢခိၣ်(၂)ပဒိၣ်သါအီၣ်စူးကွံာ်အသးအဃိ အ၀ဲဘၣ်ဟံးထီၣ်ဃုာ်မူဒါလၢပဒိၣ်သါအီၣ်အလီၢ်လၢအမ့ၢ်၀ဲကရၢခိၣ်(၂)တုၤလၢ ၁၉၉၅ နံၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ခီကရဲး(၁၁)ဘျီတဘျီန့ၣ်လီၤႉ တကတီၢ်ဃီလၢ(NDF)တပၤအ၀ဲဘၣ်ဟံဃုာ်မူဒါလၢအမ့ၢ်၀ဲသုးကီၣ်ကးနဲၣ်ရွဲၢ်အသိးႇ ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ(NDF)ကရၢခိၣ်စးထီၣ်လၢ ၁၉၉၃ တုၤလၢ ၁၉၉၇ နံၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ဖဲ ၂၀၀၄ နံၣ် ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢခီကရဲး(၁၃)ဘျီတဘျီန့ၣ် တၢ်ဃုထၢထီၣ်ကဒီးအီၤလၢကရၢခိၣ်(၂)တုၤလၢ ၂၀၀၈ နံၣ်န့ၣ်လီၤႉ တကတီၢ်ဃီလၢသိၣ်မှံၤကရၢတပၤဘၣ်ဟံးထီၣ်ဃုာ်အမူဒါလၢမ့ၢ်၀ဲ(DAB)ဒီး(NCUB)ကရၢခိၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဖဲ ၂၀၀၈ နံၣ် လါမ့ၤ(၂၅)သီန့ၣ် အ၀ဲဘၣ်ဟံးထီၣ်ပတြီၤကဒီးမူဒါလၢအမ့ၢ်၀ဲ(KNU)ကရၢခိၣ်(ကီၢ်ခိၣ်)ဃုလါႇ မ့ၢ်လၢကီၢ်ခိၣ်ပဒိၣ်ဘးသ့ၣ်စ့ၣ်စူးကွံာ်အသးလၢသးၦၢ်တၢ်ဆါအဃိလီၤႉ တုၤဃီၤလၢ ၂၀၀၈ နံၣ် လါအီးကထိဘၢၣ် တၢ်မၤ၀ဲခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ခီကရဲး(၁၄)ဘျီတဘျီန့ၣ် တၢ်ဃုထၢထီၣ်က့ၤအီၤလၢ(KNU)ကရၢခိၣ်(ကီၢ်ခိၣ်)န့ၣ်လီၤႉ တကတီၢ်ဃီအ၀ဲဘၣ်ဟံးဃုာ်မူဒါလၢအမ့ၢ်၀ဲကီၢ်သူလ့ၤတၢ်ဒီသဒၢ၀ဲၤကျိၤခိၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ဟံးမူဒါဒ်ကီၢ်ခိၣ်တဂၤအသိးလွံၢ်နံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံႇ ဖဲ ၂၀၁၂ နံၣ်ႇ လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် တၢ်မၤခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ခီကရဲး(၁၅)ဘျီတဘျီအခါန့ၣ်ႇ မ့ၢ်လၢမှံၤတုာ်ၦၢ်တီၤဒီးအနီၢ်ခိတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တလၢၦဲၤလၢၤဘၣ်အဃိႇ အ၀ဲဃ့အိၣ်ဘှံးက့ၤလၢတၢ်မၤမူဒါအပူၤန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိဖဲခီကရဲးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘျီ၀ဲန့ၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တူၢ်လိာ်ပာ်ပနီၣ်က့ၤအီၤလၢအမ့ၢ်“ခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးၦၤဒိးတၢ်ယူးယီၣ်”တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤႉ ခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ခီကရဲး(၁၅)ဘျီတဘျီ၀ံၤအလီၢ်ခံ ဖဲ ၂၀၁၃ နံၣ်န့ၣ် အိၣ်ဘှံးက့ၤ၀ဲလၢတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်မၤမူဒါပူၤန့ၣ်လီၤႉ လၢခံတနံၣ် ဖဲ ၂၀၁၄ နံၣ် လါယူၤ(၂၆)သီန့ၣ်ႇ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်၀ဲကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢလၢအအဲၣ်ဘၣ်၀ဲဒီးအတံၤသကိးသိၣ်ဒူခိၣ်နၢ်လၢအမၤသကိးတ့ၢ်တၢ်တဖၣ်ဒီးအိၣ်ဘှံးမံမုာ်က့ၤ၀ဲလၢခရံာ်ပူၤဖဲအသးအိၣ်(၉၂)နံၣ်အခါန့ၣ်လီၤႉ

သုးခိၣ်ကျၢၢ်တၢ်မျၢ်ဘီဒီးကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်လဲၤခီဖျိအတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တဖၣ်=
လၢတၢ်မၤတ့ၢ်ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအတၢ်လဲၤခီဖျိ(၆၃)နံၣ်အတီၢ်ပူၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအမၤဘၣ်ဒိအသးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်တုၤလၢအပၢၤက့ၤအမဲာ်ထံတန့ၢ်ဘၣ်အိၣ်၀ဲခံဘျီလီၤႉ တၢတဘျီန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ=ဖဲအ၀ဲကဲမုၢ်ထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤသုးက့(၂)ခိၣ်ဒီးတကတီၢ်ဃီမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတီအူကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ််ဆၢကတီၢ်အခါႇ ဖဲ ၁၉၆၃ နံၣ် လါအ့ဖြ့ၣ်(၂၀)သီတၢ်မၤ၀ဲ“ကဆီ၀ါခီကရဲး”န့ၣ်တၢ်သးတလီၤပလိာ်အိၣ်ထီၣ်ခီဖျိ “တၢ်ပၢၢ်ဆၢအကျဲသနူခံဘိတဘိ”တၢ်ဂ့ၢ်အဖီခိၣ်ႇ ခိၣ်နၢ်လီၤဖးကွံာ်၀ဲခံဖုဒီးကီၢ်ခိၣ်စီၤဟၣ်ထၢၣ်သၣ်မွ‹ဟးထီၣ်ကွံာ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအခါန့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်အသးဘၣ်ဒိဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်တုၤဒၣ်လဲာ်အ၀ဲဂဲၤဆၢထၢၣ်ကတိၤတၢ်လၢတၢ်မဲာ်ထံမဲာ်နိလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤႉ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံတယံာ်ဘၣ်ကီၢ်ကစၢ်စီၤဟါထၢၣ်သၣ်မွ‹ဆဲးကျိးလိာ်သးဒီးပယီၤသုးႇ ဒီးက့ၤလီၤမၤ၀ဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဒီး(မဆလ)န‹ၤ၀့သုးပဒိၣ်န့ၣ်လီၤႉ

လၢတၢ်မၤကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအတၢ်လဲၤခီဖျိ(၆၃)နံၣ်အတီၢ်ပူၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအမၤဘၣ်ဒိအသးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်တုၤလၢအပၢၤက့ၤအမဲာ်ထံတန့ၢ်ဘၣ်ခံဘျီတဘျီန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ= ဖဲအကဲခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢခိၣ်(ကီၢ်ခိၣ်)ဆၢကတီၢ်အခါႇ ခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ခၢၣ်စးလၢတၢ်ပျဲလီၤအ၀ဲသ့ၣ်ကဘၣ်လဲၤထံာ်လိာ်သးဒီးပယီၤခိၣ်နၢ်လၢတၢ်တဲသကိးတၢ်ပတုာ်တၢ်ဆဲးတၢ်ခး//တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်ႇဆဲးလီၤ၀ဲစုမုၢ်ကျၢၢ်တၢ်ပနီၣ်ဒီးပယီၤပဒိၣ်လၢအတအိၣ်ဒီးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်ႇတအိၣ်ဒီးတၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကလုၢ်လၢလီၢ်ခၢၣ်သး(ကီၢ်ခိၣ်)အအိၣ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤႉ

စးထီၣ်ဖဲ ၂၀၁၁ နံၣ်ႇ တၢ်ထံၣ်လိာ်သဘျ›ဒီးပယီၤပဒိၣ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲ(၃)ဘျီ၀ံၤအလီၢ်ခံႇ လီၢ်ခၢၣ်သးဃုထၢထီၣ်ခၢၣ်စးတဖုလၢကဘၣ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးပယီၤပဒိၣ်အခၢၣ်စးလၢအဖိးသဲစးန့ၣ်လီၤႉ ခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ဃုထၢထီၣ်၀ဲသုးရိၢ်မဲခိၣ်(၁)သုးခိၣ်ကျၢၢ်မူၤတူစ့ဖိဒီးပဒိၣ်ဒ့ဘ့းထီလၢကတီခိၣ်ရိၢ်မဲတၢ်လဲၤတဘျီအံၤလီၤႉ ခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်ကွဲးလီၤပာ်၀ဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ တၢ်ကဘၣ်ထံၣ်လိာ်စံးကတိၤတၢ်အကျဲပတီၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢတၢ်ကဘၣ်မၤပိာ်ထွဲအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးတဘျီအံၤတၢ်တနဲၣ်လီၤအ၀ဲသ့ၣ်လၢကဘၣ်မၤတၢ်အၢၣ်လီၤဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ်တၢ်ပနီၣ်ဒီးပယီၤပဒိၣ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ ထဲဒၣ်တၢ်ကဘၣ်လဲၤပာ်ဖျါတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်ဒီးတၢ်တူၢ်လိာ််အိၣ်ထဲလဲၣ်တအိၣ်ထဲလဲၣ် တၢ်ကဘၣ်ဟဲက့ၤပာ်ဖျါထီၣ်ကဒါဆူလီၢ်ခၢၣ်သးန့ၣ်လီၤႉ

ဘၣ်ဆၣ်ခၢၣ်စးလၢအလဲၤတၢ်တဖၣ်ဖဲထံၣ်လိာ်သးဒီးပယီၤပဒိၣ်ခိၣ်နၢ်ဖဲ(၁၂/၁/၂၀၁၂)လၢတနံၤဃီအတီၢ်ပူၤန့ၣ် မၤ၀ဲတၢ်အၢၣ်လီၤတၢ်ဆဲးစုမုၢ်တၢ်ပနီၣ်ဒီးပယီၤပဒိၣ်အခၢၣ်စးန့ၣ်လီၤႉ တုၤအ၀ဲနၢ်ဟူက့ၤတၢ်အဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် အသးဘၣ်ဒိဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်ႇမ့ၢ်လၢခၢၣ်စးတဖၣ်အံၤတဒိကနၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲ၀ဲဒ်ကရၢမိၢ်ၦၢ်တၢ်နဲၣ်လီၤအသိးဘၣ်ႇဒီးလုၢ် သ့ၣ်ခါပတာ်လဲၤတလၢကွံာ်လီၢ်ခၢၣ်သးအတၢ်နဲၣ်လီၤအဃိန့ၣ်လီၤႉ စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဒ်အ၀ဲမ့ၢ်ခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢခိၣ်(ကီၢ်ခိၣ်)မူဒါအိၣ်လၢအဖီခိၣ်ခဲလၢာ်တဂၤအသိးႇ အ၀ဲဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်သနံးဒီးတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤဘၣ်အီၤတုၤဒၣ်လဲာ်တကတိၤလၢၤတၢ်ဘၣ်ႇ ဒီးကသံၣ်ကသီလၢကဘၣ်အီ၀ဲတဖၣ်တအီ၀ဲဒၣ်လၢၤဘၣ်ႉ ဖဲခၢၣ်စးတဖုအံၤလဲၤမၤ၀ဲတၢ်အၢၣ်လီၤတၢ်ဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ်ဒီးပယီၤပဒိၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ဆဲးတၢ်ခး၀ံၤအလီၢ်ခံ တၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်အိၣ်၀ဲလၢကရၢမိၢ်ၦၢ်အဒွဲပူၤႇ ဒီးတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီအါမံၤ ဟဲအိၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢတၢ်ကရၢကရိအတၢ်အိၣ်ဆၢထၢၣ်အဂီၢ်ဒီးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဂ့ၢ်၀ီအတၢ်လဲၤဆူညါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ

ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢခိၣ်နၢ်ဒိၣ်ထီတနီၤန့ၣ်မၤ၀ဲအဂ့ၤကတၢၢ်ဒ်အနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ထံၣ်အတၢ်ဆိမိၣ်အသိးဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢအတၢ်နာ်အီၣ်ဒုၣ်ဒါအါတလၢကွံာ်အခၢးႇဒီးအတၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ်လဲၤတလၢကွံာ်ခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢမိၢ်ၦၢ်အတၢ်ပာ်လီၤဃာ်ကျဲသနူအဃိႇ လီၤဘၣ်ဆူဒုၣ်ဒါအတၢ်ကူၣ်တရံးပျံၤကွီၤအပူၤဒီး အကျဲကတၢၢ်ကွံာ်၀ဲအိၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤႉ မ့မ့ၢ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဒိၣ်စိ/ခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢခိၣ်(ကီၢ်ခိၣ်)ဖုတၢ်မျၢ်ဘီအံၤ မ့ၢ်ခိၣ်နၢ်တဂၤလၢအမၤတၢ်လိၤလိၤဘျၢဘျၢဒ်ကရၢမိၢ်ၦၢ်တၢ်ပာ်လီၤဃာ်၀ဲကျဲသနူအသိးႇအဲၣ်အၦၤကလုာ်ႇအဲၣ်ကညီတၢ် ပၢၢ်ဆၢႇတီဒီးအၦၤကလုာ်ႇတီဒီးအတၢ်ပၢၢ်ဆၢႇတီဒီးအတၢ်ကရၢကရိတုၤလၢအသးသမူတၢ်သါလီၢ်ခံကတၢၢ်တစုတဂၤန့ၣ်လီၤႉ

တၢ်ကတိၤလၢအကတိၤ၀ဲထီဘိတထံၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲဒၣ်ႇ“ပၦၤကလုာ်ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိႇခိၣ်နၢ်ဒီးထံဖိကီၢ်ဖိလၢအလုၢ်ထီၣ်ကွံာ်အသးသမူလၢထံကီၢ်ဒီးၦၤကလုာ်အဂီၢ်တဖၣ်န့ၣ်ႇသုတဘၣ်ယိးကဒါဘီဒီးထီဒါက့ၤအ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်နာ်ဒီးအတၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ်နီတဘျီတဂ့ၤ”န့ၣ်လီၤႉ
လၢ= တံနိ (သ၀ီတါ)
(လံာ်ဒိးသန့ၤ=သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဒိၣ်စိစီၤတၢ်မျၢ်ဘီအသးသမူဒီးတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်လဲၤခီဖျိ ၁၉၂၀=၂၀၁၄)