“ပိ၁်မုၣ်ပိ၁်မၢၤဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့”တၢ်ဟ့ၣ်ပီညါ တၢ်ကွဲးထီရီၤ(၂)

“ပိ၁်မုၣ်ပိ၁်မၢၤဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့”တၢ်ဟ့ၣ်ပီညါ တၢ်ကွဲးထီရီၤ(၂)

(STIs)တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂ၁်တၢ်ဆါကဲထီၣ်ခီဖျိမုၣ်ခွါတၢ်မံဃု၁်တဆီအဂ့ၢ်အကျိၤတဖၣ်

တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ်ဆါကဲထီၣ်ခီဖျိမုၣ်ခွါတၢ်မံဃုာ်တဆီအံၤန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ဆါတခါလၢတၢ်ကြၢးသ့ၣ်ညါအီၤလၢၦၤတ၀ၢအပူၤန့ၣ်လီၤႉလၢန့ၣ်အမဲာ်ညါတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ််ဂာ်တၢ်ဆါကဲထီၣ်ခီဖျိမုၣ်ခွါတၢ်မံဃုာ်အံၤတနီၤန့ၣ်ခီဖျိတၢ်ကူစါယါဘျါအီၤတုၤလၢအလီၤမၢ်တန့ၢ်ဘၣ်အဃိဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါတြီဆၢဒီတဒၢဆိဃာ်အီၤကသ့အဂီၢ်န့ၣ်ပကပာ်ဖျါထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

(STI)တဖၣ်အါဒၣ်တက့ၢ်န့ၣ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်ကဲထီၣ်ခီဖျိပိာ်ခွါအဒံၣ်ဘိႇပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤႇတၢ်အီၣ်လီၢ်လံၤအလီၢ်ႇဆံၣ်ကျိၤႇကိာ်ပူၤႇကိာ်ယူၢ်ဘိႇကသါကျိၤဒီးမဲာ်ချံ(Mucous)အသလီဘူဘူဖိအံၤတဆီသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

(၁) ဃဲသဲတၢ်ဆါ(Syphilis)
တၢ်လၢတၢ်ဃဲသဲတၢ်ဆါအံၤလၢမုာ်ခွါတၢ်မံဃုာ်လိာ်သးတဆီ(Treponema pallidum)တၢ်ဆါဃၢ်နုာ်လီၤ၀ဲဒီး မ့ၢ်တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ်ဆါတခါလၢအမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး၀ဲပဖံးပဘ့ၣ်ႇပကိာ်ပူၤႇမုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤဒီးပထူၣ်ပပျၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ဃဲသဲတၢ်ဆါအတၢ်ပနီၣ်အံၤအပတီၢ်အိၣ်၀ဲ(၃)ပတီၢ်န့ၣ်လီၤႉ
(က)တၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်၀ံၤလီၢ်ခံ(၂)နွံ(၃)နွံအတီၢ်ပူၤန့ၣ်တၢ်ပူၤလီၢ်လၢအဆူးအဆါတအိၣ်ဘၣ်အံၤကဟဲထီၣ်၀ဲလၢမုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤအခိၣ်အဃၢၤသ့၀ဲလီၤႉဖဲနမံဃုာ်လိာ်သးအခါနမ့သူတၢ်မံဃုာ်အံၤလၢကိာ်ပူၤႇခံပူၤအံၤန့ၣ်တၢ်ပူၤလီၢ်လၢအဆူးအဆါတအိၣ်၀ဲဘၣ်အံၤဟဲထီၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
(ခ) တပတီၢ်(၁) နမ့တကူစါယါဘျါအီၤဘၣ်
အပတီၢ်(၂) ၆ နွံတုၤလၢ ၁၂ နွံအတီၢ်ပူၤ တၢ်ညၣ်ဂိၢ်ကထီၣ်ႇခိၣ်သၣ်ဃံဆါႇ အီၣ်တၢ်တ၀ံၣ်လၢၤဘၣ်ကိာ်ပူၤဟးဂီၤႇ လိၤကဖိထီၣ်ႇတၢ်ဖိပြံဂီၤဂီၤဖိကဟဲထီၣ်လၢပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤႇကဟဲထီၣ်လၢစုညါသးခီၣ်ညါသးအပူၤႇကိာ်ယူၢ်ဘိဆါႇကံၢ်လာ်ပူၤကံၢ်ကါထံးကဆူးတဖၣ်န့ၣ်ကညိးထီၣ်၀ဲသ့န့ၣ်လီၤႉမ့မ့ၢ်အပတီၢ်(၂)န့ၣ်တဒုးနဲၣ်ပၠးတၢ်ဆါအတၢ်ပနီၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးသ့၀ဲလီၤႉ
(ဂ) မ့မ့ၢ်အပတီၢ်(၃)န့ၣ် တၢ်ဆါဘၣ်နၤန့ၢ်အနံၣ်(၁၀)ဒီးအနံၣ်(၄၀)၀ံၤလီၢ်ခံမးကဟဲဖျါထီၣ်၀ဲသ့လီၤႉ နသးဒီးနခိၣ်နူာ်ကဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဟးဂီၤသ့ႇနတိၢ်နီၣ်တၢ်တန့ၢ်အါအါလၢၤဘၣ်ဒီးနထူၣ်နပျၢ်သံ၀ဲသ့န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ကူစါယါဘျါ–(၁)တပတီၢ်န့ၣ် နမ့ဆဲးဒီးနမ့အီကသံၣ်မၤသံတၢ်ဃၢ်အံၤဘျါ၀ဲသ့န့ၣ်လီၤႉ(၂)ပတီၢ်တပတီၢ်ဒီး (၃)ပတီၢ်တပတီၢ်န့ၣ် နကဘၣ်ကူစါယါဘျါအီၤလၢကသံၣ်မၤသံတၢ်ဃၢ်အံၤလၢတၢ်ဆၢကတီၢ်ယံၤယံၤန့ၣ်လီၤႉ ဒ်သိးနကသ့ၣ်ညါဘၣ်တၢ်ဆါဃၢ်အိၣ်တ့ၢ်ဒံးဧါတအိၣ်တ့ၢ်ဒံးဧါန့ၣ်ဖဲတၢ်ကူစါယါဘျါနၤ၀ံၤလီၢ်ခံကြၢးနသမံသမိးကဒါက့ၤနသွံၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ပလီၢ်–တၢ်ဆါမ့ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်နၤဖဲနအိၣ်ဒီးနဟုးနသးအခါန့ၣ်တၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်က့ၤဖိသၣ်သ့ႇ ဖိသၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်လၢသံႇတဘျီတခီၣ်ဖိသၣ်ဖးထီၣ်၀ံၤသံကွံာ်တဘျီသ့၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉဖိသၣ်ဂီၤက့လ့ဖိလၢအဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢတၢ်ဆါတဖၣ်အံၤပမ့တကွၢ်ထွဲအီၤလီၢ်တံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်န့ၣ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး၀ဲဖိသၣ်အနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤဒွဲပူၤသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

(၂) ဆံၣ်ကျိၤညိး(မ့တမ့ၢ်)ဆံၣ်ကျိၤတၢ်ဃၢ်နုာ်(Urethritis)
ဆံၣ်ကျိၤညိးအံၤကဲထီၣ်ခီဖျိတၢ်ဃၢ်နုာ်လီၤအဃိန့ၣ်လီၤႉၦၤပိာ်မုၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤၦၤပိာ်ခွါမ့ၢ်ဂ့ၤကဲထီၣ်သ့၀ဲဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်ၦၤပိာ်မုၣ်အံၤခီဖျိအဆံၣ်ကျိၤဖုၣ်တစဲးအဃိဘၣ်သ့အါ၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
ဆံၣ်ကျိၤညိး(Urethritis)အတၢ်ပနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲဖဲနဆံၣ်ဆါအခါန့ၣ်ကဆါႇဆံၣ်ဆါတလီၢ်လီၢ်ႇဆံၣ်ကျိၤခိၣ်ထိးကသးႇကကိၢ်အူႇသွံၣ်ကလီၤပၣ်ဃုာ်လၢမုာ်ခွါအထံဒီးဆံၣ်ကျါသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

တၢ်ကူစါယါဘျါ–နကူစါယါဘျါအီၤဒီးကသံၣ်မၤသံတၢ်ဃၢ်တဖၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢတၢ်ဆါတၢ်အိၣ်သး အဖီခိၣ်ဒီးနကဘၣ်ကူစါယါဘျါအီၤတုၤလၢအ၀ံၤဒ်သရၣ်နဲၣ်လီၤ၀ဲအသိးန့ၣ်လီၤႉနမ့တကူစါယါဘျါအီၤတုၤလၢအ၀ံၤဘၣ်န့ၣ်တၢ်ဆါမ့က့ၤကဲထီၣ်ကဒါသးန့ၣ်ကနးဒိၣ်န့ၢ်အလီၢ်ဒံးန့ၣ်လီၤႉ

ပလီၢ်–နမ့ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢတၢ်ဆါအံၤလံန့ၣ်တၢ်ဆါအတၢ်ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ နခံကိၢ်က့ၢ်ဂီၤဒွဲပူၤတဖၣ်ကညိးႇဖိသၣ်လၢအိၣ်ဒၢလီၢ်ပူၤတဖၣ်တကၢဘၣ်ႇဒံၣ်ကျိၤပူၤအိၣ်ဒီးတၢ်ပူၤလီၢ်အဃိ ဖိသၣ်လၢအိၣ်ဒၢလီၢ်ပူၤတဖၣ်အံၤကျးတံၢ်သးတၢ်လီၢ်ကမၣ်သ့အဃိကြၢးပကူစါယါဘျါသးတုၤလၢအ၀ံၤတစုန့ၣ်လီၤႉ

(၃) သူၣ်ညိးသူၣ်ဘီတၢ်ဆါ(ဘံၤဃၢ်)
တၢ်ဆါအံၤနမ့ဖီၣ်ဘၣ်ထိးဘၣ်ဒီးၦၤလၢအိၣ်ဒီးသူၣ်ဘီတၢ်ဆါ(ဘံၤဃၢ်)အံၤအသွံၣ်ႇတၢ်အထံအနိလၢဟဲထီၣ်လၢမုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤပူၤအံၤတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်နၤသ့၀ဲလီၤႉမိၢ်လၢအိၣ်ဒီး(ဘံၤဃၢ်)တဖၣ်မ့အိၣ်ဖျဲၣ်လီၤအဖိတၢ်မ့တဆဲးန့ၢ်၀ဲဖိသၣ်ဂီၤက့လ့ဖိအံၤလၢကသံၣ်ဒီသဒၢဘၣ်န့ၣ် ၄၀% တၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ ၦၤဖိသၣ်ဆံးဆံးဖိအကျါ(၄)ပူ(၁)ပူန့ၣ် ကကဲထီၣ်သူၣ်တၢ်ဆါဒီးအသူၣ်ဟးဂီၤသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

တၢ်လၢသူၣ်ဘီတၢ်ဆါ(ဘံၤဃၢ်)အံၤတၢ်ကိးစ့ၢ်ကီး၀ဲလၢ“အမၤသံတၢ်လၢတၢ်ကစုဒုအပူၤ”န့ၣ်လီၤႉဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ်အါဒၣ်တက့ၢ်န့ၣ်တၢ်ဆါအံၤအတၢ်ပနီၣ်တဖျါ၀ဲဘၣ်ႉအတၢ်ပနီၣ်တဖျါ၀ဲဘၣ်ဆၣ်အနံၣ်အါထီၣ်အါထီၣ်ဘျီန့ၣ်တၢ်ဃၢ်အံၤရၤလီၤအသးအါထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉတၢ်ဆါအတၢ်ပနီၣ်အံၤလီၤဂာ်၀ဲဒ်သိးနဘၣ်တၢ်ခုၣ်တိးကွ့ဒ်န့ၣ်လီၤအဃိနသူၣ်မ့ဃ့ထီႇနသူၣ်မ့ဟးဂီၤနးဒိၣ်ထီၣ်မးနကပလီၢ်နသးလီၤႉ

တၢ်ကူစါယါဘျါ–တၢ်ဆါအံၤနတြီဆၢဒီတဒၢဆိဃာ်အီၤလၢနဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအဃိသ့၀ဲလီၤႉ နမ့ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢထီဘိန့ၣ်ကဟးဆှဲးန့ၢ်နၤတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အံၤန့ၣ်လီၤႉနဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢမ့ဆဲးခံႇနမ့အိၣ်ဒီးသူၣ်ဘီတၢ်ဆါ(ဘံၤဃၢ်)လံန့ၣ်မ့ၢ်ပနီၢ်ခိပဒွဲပူၤအံၤတၢ်ဃၢ်အါထီၣ်ဧါႇစှၤလီၤဧါန့ၣ်ပကဘၣ်သမံသမိးကွၢ်အီၤထီဘိလီၤႉဒ်ကသံၣ်သရၣ်နဲၣ်လီၤ၀ဲအသိးပကဘၣ်အီကသံၣ်လၢအနံၣ်ညါဒီးပကဘၣ်အီအီၤထီဘိလီၤႉမ့၀ံၤပကဘၣ်သမံသမိးက့ၤတၢ်ဃၢ်အံၤအါထီၣ်ဧါႇစှၤလီၤဧါန့ၣ်လီၤႉဒ်အမဲရံၣ်ကါထံကီၢ်(ဘံၤဃၢ်)တၢ်မၤကွၢ်၀ဲၤကျိၤစံး၀ဲအသိးန့ၣ်နဒၢအခါနမ့အိၣ်ဒီး(ဘံၤဃၢ်)န့ၣ်နဒၢမ့န့ၢ်(၇)လါန့ၣ်ဒ်သရၣ်နဲၣ်လီၤ၀ဲအသိးနစးထီၣ်အီကသံၣ်မၤသံတၢ်ဃၢ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

(၄) Trichomoniasis တၢ်ဆါ
(Trichomoniasis)တၢ်ဆါအံၤမ့ၢ်တၢ်ဆါတခါလၢကဲထီၣ်ခီဖျိတၢ်မံဃုာ်တဆီန့ၣ်လီၤႉ(Trichomoniasis)တၢ်ဆါအတၢ်ပနီၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအထံလီၤနၢအုၣ်နၢတမုာ်ဘၣ်ႇအထံအလွဲၢ်န့ၣ်ကဒ်သိးအလွဲၢ်၀ါဃးႇအဘီႇအ၀ါႇအလါကနၢအုၣ်နၢတမုာ်ဘၣ်ႇဖဲနဆံၣ်ဆါအခါကဆါ၀ဲႇဆံၣ်ဆါတလီၢ်လီၢ်ႇဆံၣ်ဆါအခါမ့ၢ်ဂ့ၤမံဃုာ်ဒီးပိာ်ခွါအခါမ့ၢ်ဂ့ၤနကတူၢ်ဘၣ်လၢပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤန့ၣ်ကဆါ၀ဲသ့န့ၣ်လီၤႉ

တၢ်ကူစါယါဘျါ–ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါတၢ်ဆါအိၣ်ဧါႇတအိၣ်ဧါအံၤန့ၣ် ဟံးန့ၢ်သမံသမိးကွၢ်ပိာ်မုၣ်အတၢ်ထံအဒိ၀ံၤ ဒ်ကသံၣ်သရၣ်နဲၣ်လီၤ၀ဲအသိးနကူစါယါဘျါအီၤလၢကသံၣ်မၤသံတၢ်ဃၢ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉဖဲနကူစါယါဘျါသးတုၤလၢအလီၤမၢ်တစုန့ၣ်နကဘၣ်ဟးဆှဲးတၢ်မံဃုာ်လိာ်သးန့ၣ်လီၤႉ

ပလီၢ်–ၦၤမိၢ်ဒၢလၢအအိၣ်ဒီး(Trichomoniasis)တၢ်ဆါအံၤတဖၣ် အိၣ်ဖျဲၣ်အဖိလၢအလါတၦဲၤဒံးဘၣ်သ့အါအဃိ ကြၢးဒိးကူစါယါဘျါအသးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤႉ

(၅) HIV တၢ်ဆါဃၢ်(မ့တမ့ၢ်)ဂံၢ်တြီဆၢလီၤစှၤ AIDS တၢ်ဆါ
တၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်ကဲထီၣ်ခီဖျိတၢ်မံဃုာ်အံၤတဆီအကျါန့ၣ်ပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီး၀ဲ(HIV)တၢ်ဃၢ်တခါန့ၣ်လီၤႉနမ့အိၣ်ဒီး(HIV)ဃၢ်န့ၣ်ဖဲနဒၢႇနအိၣ်ဖျဲၣ်လီၤနဖိဒီးနဒုးအီနဖိနုၢ်အခါန့ၣ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်က့ၤနဖိသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉမိၢ်မ့အိၣ်ဒီး(HIV)ဃၢ်ဘၣ်ဆၣ်ဒ်သိးသုတဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်ကဒါက့ၤဖိသၣ်တဂ့ၤဒီးတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်ကလီၤစှၤအဂီၢ်ကသံၣ်အီအိၣ်၀ဲလံန့ၣ်လီၤႉအဃိၦၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဆါဃၢ်အံၤတဖၣ်နတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမ့အိၣ်လၢကနဟံဖိလံန့ၣ်နကဘၣ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်ဒီးကသံၣ်သရၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤႉ

(HIV)ဃၢ်အတၢ်ပနီၣ်တဖၣ်မ့ၢ်၀ဲ
–ဟၢဖၢလူတပယူာ်ဃီ
–တၢ်ကိၢ်ထီၣ်တယူာ်ဃီ
–ကံလိလီၤချ့
–ကူးတလီၢ်လီၢ်
–ကသါတဘျဲဘၣ်
–ဖဲတၢ်ကိၢ်ထီၣ်အခါ ကနိးႇကပၢၤထီၣ်လၢမုၢ်နၤခီ
–နမိၢ်ၦၢ်ႇနကိာ်ပူၤႇနနါဒ့နၢတမုာ်ဘၣ်ဒီး နကတူၢ်ဘၣ်လၢမုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤပူၤန့ၣ်တၢ်ပူၤလီၢ်တၢ်ဖိပြံကထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

တၢ်ကူစါယါဘျါ–တုၤလၢခဲအံၤန့ၣ်တၢ်ကကူစါယါဘျါ(HIV)တၢ်ဆါဃၢ်အံၤအဂီၢ်ကျိၤကျဲတအိၣ်ဒံး၀ဲဘၣ်ဆၣ် ကသံၣ်လၢကတြီဆၢ(HIV)ဃၢ်လၢအကရၤလီၤသးဆူပမိၢ်ၦၢ်ပူၤအံၤအိၣ်၀ဲလံန့ၣ်လီၤႉ(HIV)မ့ဆီတလဲက့ၤသးလၢ(AIDS)လံန့ၣ်မျးကယၤလၢနကသံန့ၣ်အါ၀ဲလံန့ၣ်လီၤႉအဃိလၢ(HIV)တၢ်ဆါအဂီၢ်န့ၣ်နလဲၤထုးထီၣ်အီကသံၣ်လၢဆူၣ်ချ့၀ဲၤကျိၤအအိၣ်သ့၀ဲဒီးကြၢးပအီကသံၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤႉဒ်ကသံၣ်သရၣ်နဲၣ်လီၤအသိးနမ့တဆဲးအီကသံၣ်ဘၣ်ႇနအီမ့တလၢၤဘၣ်ႇနမ့နီၤဖးအီအီၤထဲတမံၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလ့ၤတက့ၤတကြၢးမၤအီၤဘၣ်ႉ

(၆) ယုၢ်အ့ၣ်တၢ်ဆါဃၢ်
ယုၢ်အ့ၣ်တၢ်ဆါမ့ထီၣ်လၢမုၢ်ခွါက့ၢ်ဂီၤပူၤန့ၣ်ကဲထီၣ်သးသ့ခီဖျိလၢ(HIV)တၢ်ဆါဃၢ် ၂ ကလုာ်အံၤအဃိသ့၀ဲလီၤႉ တၢ်ဆါဃၢ်၀ဲအံၤတမ့ၢ်အဟဲကဲထီၣ်သ့ထဲခီဖျိတၢ်မံဃုာ်အံၤဘၣ်ႉနမ့နၢမူလိာ်သးလၢကိာ်ပူၤအံၤတဆီစ့ၢ်ကီးဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်သ့၀ဲလီၤႉတၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်သ့ခီဖျိဖဲနကိာ်ပူၤန့ၣ်နထိးဘၣ်ဒီးမုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤအံၤဒီးမုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤထိးဘၣ်လိာ်သးစ့ၢ်ကီးဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်သ့၀ဲလီၤႉယုၢ်အ့ၣ်တၢ်ဆါဃၢ်အတၢ်ပနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲမုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤႇခီၣ်ကံၣ်ဒုၣ်ႇခံကိၢ်တဖၣ်ကဆါသ့၀ဲဒီးယုၢ်အ့ၣ်တၢ်ပူၤလီၢ်ထီၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

တၢ်ကူစါယါဘျါ–တၢ်လၢယုၢ်အ့ၣ်တၢ်ဆါအံၤနကူစါယါဘျါအီၤတုၤလၢအလၢာ်ကွံာ်တစုန့ၣ်တန့ၢ်ဘၣ်ႉ နဂံၢ်နဘါမ့လီၤစၢ်အခါတၢ်ဆါအံၤဟဲက့ၤကဲထီၣ်ကဒါသ့၀ဲလီၤႉဖဲတၢ်ဖျၢၣ်ပြံပြံဖိထီၣ်အခါဒ်သိးတၢ်ဆါအံၤကကိညၢ်ချ့ချ့အဂီၢ်န့ၣ်နသူကသံၣ်ဖူႇကသံၣ်အီသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

ပလီၢ်–တၢ်လၢယုၢ်အ့ၣ်တၢ်ဆါအံၤဖဲနဒၢအခါတၢ်ကီတၢ်ခဲတအိၣ်ဘၣ်သနါက့ဖဲပအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖိ၀ံၤအခါန့ၣ် လၢတၢ်ဆါတၢ်ပူၤလီၢ်တဆီ ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်က့ၤဆူဖိသၣ်အအိၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

(၇) Chlamydia တၢ်ဆါ
(Chlamydia)တၢ်ဆါအံၤတရ့ပိာ်မုၣ်ပိာ်ခွါဘၣ်ႇမ့ၢ်တၢ်ဆါတခါလၢကဲထီၣ်ခီဖျိမုၣ်ခွါတၢ်မံဃုာ်အံၤတဆီန့ၣ်လီၤႉတၢ်ဆါအံၤမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး၀ဲပိာ်မုၣ်စၢၤသွဲၣ်တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်အက့ၢ်အဂီၤအတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဆီလီၤတဖၣ်အံၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒီးကဲထီၣ်ပၢၢ်တုၤလၢဒၢတန့ၢ်လၢၤဘၣ်သ့၀ဲလီၤႉတၢ်ဆါ၀ဲအံၤတမ့ၢ်ထဲမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးထဲစၢၤသွဲၣ်တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်က့ၢ်ဂီၤအံၤဘၣ်ဒီးဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်၀ဲပတၢ်အီၣ်လီၢ်လံၤဒၢသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

(Chlamydia)တၢ်ဆါအတၢ်ပနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ တၢ်ထံအိၣ်ပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤပူၤလၢတမ့ၢ်ညီနုၢ်အသိးဘၣ်တဖၣ်အံၤအထံလီၤႇ နကတူၢ်ဘၣ်ဖဲနဆံၣ်ဆါအခါန့ၣ်ကကိၢ်အူသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉတၢ်ဆါဃၢ်အံၤမ့ဘၣ််ကူဘၣ်ဂာ်လၢတၢ်အီၣ်လီၢ်လံၤဒၢလံန့ၣ် နကတူၢ်ဘၣ်လၢအဆါတကံတကးႇအထံကထီၣ်ႇအသွံၣ်ကထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

တၢ်ကူစါယါဘျါ–ၦၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဆါအံၤမ့အီကသံၣ်ဒ်သရၣ်နဲၣ်လီၤ၀ဲအသိးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ် နကူစါယါဘျါ(Chlamydia)တၢ်ဆါအံၤတုၤလၢအလီၤမၢ်န့ၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉနၤဒီးၦၤလၢနမံဃုာ်ဒီးအီၤအံၤ နကူစါယါဘျါသးမ့၀ံၤမ့ၢ်န့ၢ်(၃)လါန့ၣ်နကြၢးသမံသမိးတၢ်ဆါဃၢ်အိၣ်ဧါႇတအိၣ်ဒံးဧါန့ၣ်လီၤႉ

ပလီၢ်–နမ့ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢ(Chlamydia)တၢ်ဆါအံၤလံန့ၣ် နအိၣ်ဖျဲၣ်လီၤနဖိလၢအကံလိတၦဲၤဘၣ်သ့၀ဲႇ အလါတၦဲၤဘၣ်နအိၣ်ဖျဲၣ်ဖိသ့ႇထံချီဒၢကပိၢ်ဖးဆိသ့တကးဒံးဘၣ်အမဲာ်ညါဖိသၣ်ဂီၤက့လ့ဖိလၢအဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢတၢ်ဆါသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်တၢ်ဆါဃၢ်ကနုုာ်လီၤမဲာ်ချံပူၤဒီးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်၀ဲသူၣ်ညိး(နမိုးနီးယား)တၢ်ဆါသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

(၈)တၢ်ဆါဃၢ်လၢအကဲထီၣ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါသ့(မ့တမ့ၢ်)တၢ်ဆါဃၢ်လၢအကဲထီၣ်မုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤတၢ်ထူးသ့(HPV)
နမ့ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢ(HPV)တၢ်ဆါအံၤန့ၣ်ပိာ်မုၣ်တဖၣ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤပူၤန့ၣ်တၢ်ထူးကထီၣ်သ့ႇကဲထီၣ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉတမ့ၢ်ထဲလၢပိာ်မုၣ်ဘၣ်ၦၤပိာ်ခွါတဖၣ်စ့ၢ်ကီးမ့ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢတၢ်ဆါအံၤန့ၣ်ကဲထီၣ်၀ဲ(ဒံၣ်ဘိခဲစၢၣ်)သ့၀ဲလီၤႉဘၣ်ဆၣ်(HPV)တၢ်ဆါဃၢ်အံၤဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အါဒၣ်တက့ၢ်လၢၦၤပိာ်မုၣ်တဖၣ်လီၤႉ

တၢ်ဆါဃၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အတၢ်ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲကဲထီၣ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်ႇပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤခဲစၢၣ်ႇအိၣ်ဖျဲၣ်ကျိၤခဲစၢၣ်ႇထးခိၣ်ခဲစၢၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
(HPV)တၢ်ဆါအတၢ်ပနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲတၢ်ထူးကထီၣ်၀ဲလၢမုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤအကပိၤကပၤသ့၀ဲလီၤႉ တၢ်ဆါအတၢ်ပနီၣ်မ့ၢ်ဖျါလၢ(ခဲစၢၣ်)လံန့ၣ်
-တၢ်ဆီတလဲကအိၣ်ထီၣ်တခါခါလၢစၢၤသွဲၣ်တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်က့ၢ်ဂီၤပူၤ
-ကိာ်ယူၢ်ဘိႇနၢ်ကုကဆါတလီၢ်လီၢ်
-ကကူးတလီၢ်လီၢ်
-ကံလိလီၤချ့
-နကတူၢ်ဘၣ်လၢပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤန့ၣ်သွံၣ်ကလီၤလူလီၤဘျၢၣ်သ့၀ဲလီၤႉၦၤတနီၤန့ၣ်တၢ်ဆါအတၢ်ပနီၣ်တဖျါနီတမံၤဘၣ် စ့ၢ်ကီးအိၣ်၀ဲလီၤႉ

တၢ်ကူစါယါဘျါ–တၢ်တြီဆၢဒီတဒၢအံၤဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်တၢ်ကူစါယါဘျါဒံးန့ၣ်လီၤႉတၢ်ဆါအံၤတမ့ၢ်အဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ် သ့ထဲလၢပိာ်မုၣ်ဘၣ်ႇၦၤပိာ်ခွါစ့ၢ်ကီးဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်သ့အဃိနၤဒီးၦၤလၢနမံဃုာ်အီၤတဂၤန့ၣ်မ့ဆဲးဃာ်(HPV)ကသံၣ်ဒီသဒၢဒုကဂ့ၤဒိၣ်လီၤႉနမ့အဲၣ်ဒိးဒီသဒၢဃုာ်ဒီးဖိသၣ်န့ၣ်ဖဲနသးအိၣ်(၉)နံၣ်န့ၣ်ကြၢးနဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤလီၤႉတချုးလၢ(HPV)တၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်နၤဒံးဘၣ်နမ့ဆဲးဆိဃာ်အီၤန့ၣ်ကဒီသဒၢန့ၢ်၀ဲတၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အံၤအဃိနမ့ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢတၢ််ဆါအံၤ၀ံၤမးနဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်တမ့ၢ်လၢအကတြီဆၢဒီသဒၢတၢ်ဆါအံၤလၢၤဘၣ်ႉအဃိတချုးနမံဃုာ်ဒီးပိာ်ခွါဒံးဘၣ်အခါနမ့ဆဲးဆိဃာ်အီၤန့ၣ်အဂ့ၤဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤႉ

နဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢမ့တချုးလၢၤဘၣ်ႇနမ့တူၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါအံၤလံန့ၣ်ကဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢနတၢ်ဆါတၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်ဒီးကူစါယါဘျါလူၤပိာ်မၤထွဲဒ်သရၣ်နဲၣ်လီၤ၀ဲအသိးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတက့ၢ်ႉမ့တကဲထီၣ်ဒံးလၢခဲစၢၣ်ႇမ့မ့ၢ်လၢတၢ်ထူးဒံးလီၤန့ၣ်နဖူအီၤဒီးကသံၣ်ဖူႇဟ့ၣ်န့ၢ်အီၤတၢ်ကိၢ်(မ့တမ့ၢ်)ဟ့ၣ်န့ၢ်အီၤတၢ်ချံၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉတၢ်ဆါအံၤနကူစါယါဘျါအီၤတၢ်ဆၢကတီၢ်ကယံၤလၢအလါညါလီၤႉမ့မ့ၢ်လၢခဲစၢၣ်အပတီၢ်လံန့ၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢခဲစၢၣ်တၢ်ချံတၢ်ကိၣ်လိၣ်အပတီၢ်ဒီးနကဘၣ်ဒိးကူစါယါဘျါသးလၢကသံၣ်သရၣ်န့ၣ်လီၤႉ

လၢတၢ်ကဒီသဒၢတၢ်ဆါလၢဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်ခီဖျိတၢ်မံဃုာ်တဆီအံၤကသ့အဂီၢ်န့ၣ်
-ဟးဆှဲးတၢ်မံဃုာ်အါအါ
-သမံသမိးဆိဃာ်နကစၢ်ဒီးၦၤလၢနကမံဃုာ်ဒီးအီၤတဂၤန့ၣ်တက့ၢ်ႉ
-ဖဲနအီသံးမူၤအခါႇသူကသံၣ်မူၤဘှီးအခါန့ၣ်ဟးဆှဲးတၢ်မံဃုာ်လိာ်သးတက့ၢ်ႉ
-ၦၤပိာ်မုၣ်တဖၣ်ကဆဲးဘၣ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢ(မ့တမ့ၢ်)မုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤတၢ်ထူးကသံၣ်ဒီသဒၢ (HPV)ဒီးသူၣ်ဘီတၢ်ဆါ(ဘံၤဃၢ်)ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤတက့ၢ်ႉ
-အဂ့ၤဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်ဖဲနမံဃုာ်အခါသူတၢ်ဖျီၣ်တက့ၢ်ႉ
-နမ့တူၢ်ဘၣ်လၢနတၢ်ထံလီၤႇအကိၢ်အူႇတၢ်ဖိပြံဂီၤဂီၤဖိထီၣ်လၢမုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤအကပိၤကပၤန့ၣ်ဟးဆှဲးတၢ်မံဃုာ်ဒီး တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်ဒီးကသံၣ်သရၣ်ဒိးကူစါယါဘျါနသးတက့ၢ်ႉ