ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲက၀ီၤပူၤကၠိတဖၣ်လဲၤတရံးသးကန့ၢ်အဂီၢ်ထံၣ်ဘၣ်တၢ်တၤတၢ်

လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၂ သီႇ ၂၀၂၄ နံၣ်ႇ ခ့ၣ်အဲးစံၣ်

ကၠိလၢအိၣ်ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်-ကီၢ်ပယီၤကီၢ်ဆၢ (တး)ကီၢ်ရ့ၣ် ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲက၀ီၤပူၤတဖၣ်အံၤ ခီဖျိတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်အကပၤကပၤအဃိဒ်သိးကၠိအံၤလဲၤတရံးသးကန့ၢ်အဂီၢ်ထံၣ်ဘၣ်၀ဲဒၣ်တၢ်တၤတၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအကလုာ်ကလုာ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠိၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် စံး၀ဲအသိးသ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ကတီၢ်ခါခဲအံၤတၢ်ကရၢကရိလၢအဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲက၀ီၤတဖၣ်မၤစှၤလီၤ၀ဲတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢကျဲ အကပၤကပၤအဃိၦၤဒဲက၀ီၤဖိတဖၣ်လၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီႇ ဟံၣ်ဖိဃီဖိသူတၢ်စွဲအအဂီၢ်န့ၣ် ဘၣ်ဃုကျဲမၤၦဲၤက့ၤ၀ဲလၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲလၢကျဲအဘိဘိအဖီခိၣ်ကၠိသရၣ်ႇသရၣ်မုၣ်တနီၤအိၣ်ပတုာ်ကွံာ်၀ဲလၢကၠိတၢ်ဖံးတၢ်မၤပူၤစ့ၢ်ကီးအိၣ်၀ဲဒၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ

လၢတၢ်န့ၣ်အဃိန့ၣ်ခါလၢကဟဲတၢ်သိၣ်လိအဂီၢ်ကကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီဖးဒိၣ်လၢဖိသၣ်တဖၣ်အဂီၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် အူးပၠၣ်ဒဲက၀ီၤ ဒူပျာ်ယာ်တီၤထီကၠိသရၣ်ကၠိခိၣ် စီၤ၀ါ၀ါစံး၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

အ၀ဲစံး၀ဲလၢ“ဒီတနံၣ်ကျၢၢ်ပတၢ်လဲၤတရံးသးခီန့ၣ်ပဘၣ်မၤကုာ်၀ဲသၦၢ်တၢၢ်စ့ၢ်ကီးလီၤႉ ပမ့ၢ်တဲန့ၣ်တၢ်တၤတၢ်ဒီးၦၤအဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲကၠိသရၣ်သရၣ်မုၣ်အတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်ကၠိဖိမိၢ်ပၢ်ဒီးကၠိကမံးတံာ်သ့ၣ်တဖၣ်ထဲးဂံၢ်ထဲဘါ၀ဲအဃိပကၠိလဲၤတရံးသးလဲၤပူၤ၀ဲတနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ်လီၤႉ မ့ၢ်ဘၣ်ကွၢ်လၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဒုမၤ၀ဲတကဲဘၣ် ဘၣ်ဆၣ်ပသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ဘၣ်၀ဲပဖိပလံၤအဃိန့ၣ်ခါဆူညါအ၀ဲသ့ၣ်ကကဲထီၣ်ဘၣ်၀ဲထံကီၢ်အစုဒုၣ်စုတီၢ်လီၤမီၤ” အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ကၠိသရၣ်ႇ သရၣ်မုၣ်လၢအသိၣ်လိၦၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်ခီဖျိလၢလံာ်မိၢ်ၦၢ်ႇ လံာ်ဒီးကၠိတၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ်တအိၣ် လၢလၢၦဲၤၦဲၤဘၣ်အဃိလၢတၢ်သိၣ်လိအပူၤန့ၣ်ဖိသၣ်တဖၣ်အဂီၢ်ကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ကီတၢ်ခဲဖးဒိၣ်တမံၤဒီး လၢတၢ်ဘှါရှဲ၀ဲ တၢ်အံၤအဂီၢ်ဘၣ်ဃုကျဲအဘိဘိလၢတၢ်သိၣ်လိအကတီၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် အူးပၠၣ်ဒဲက၀ီၤ ဒူပျာ်ယာ်တီၤထီကၠိသရၣ်မုၣ် နီၢ်စ့၀ါကၠီၤ စံးစ့ၢ်ကီး၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

အ၀ဲစံး၀ဲလၢ“အခဲအံၤန့ၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲဖိအိၣ်လၢလံာ်မိၢ်ၦၢ်မီၤနီၤႉ ခဲအံၤယသိၣ်လိ၀ဲတဆံတီၤဒီးတဆံခံတီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်နီၤလီၤလံာ်မိၢ်ၦၢ်န့ၣ်လံာ်မိၢ်ၦၢ်တလၢၦဲၤဘၣ်မီၤနီၤႉ အခဲအံၤဒ်န့ၣ်လီၤတမၤန့ၣ်ခဲလၢာ်ဘၣ်အဃိအ၀ဲသ့ၣ်ဖးလံာ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်၀ဲဒၣ်လီၤႉ တဘျီတခီပဟ့ၣ်လီၤဟံၣ်တၢ်မၤအိၣ်၀ဲဒီးမ့ၢ်လၢလံာ်မိၢ်ၦၢ်တအိၣ်ဘၣ်အဃိအ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်၀ဲဒၣ်လီၤႉ တၢ်၀ဲအံၤပဘှါဆှဲအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်ကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်မၤလိသကိး၀ဲဒ်သိးသိးအိၣ်၀ဲဒ်န့ၣ်မီၤနီၤႉ တဘျီတခီကၠိသရၣ်သရၣ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်ကွဲးလီၤန့ၣ်၀ဲလၢလံာ်က့၀ါဖးလဲၢ်ပူၤဒီးကျးလီၤန့ၢ်၀ဲကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်န့ၣ်မီၤနီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါတကီၢ်ခါခဲအံၤကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ်တနီၤန့ၣ်ဟးဂူၤဟးဂီၤ၀ဲအိၣ်ဒီးအလီၢ်အိၣ်လၢတၢ်ကဘၣ်ဘှီဘၣ်က့ၤ အီၤအိၣ်၀ဲအသိးအဲၣ်ဒိးသူၣ်ထီၣ်ကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ်လၢအသီဘၣ်ဆၣ်ၦၤလၢအဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်တအိဘၣ်အဃိ ဘၣ်လဲၤတရံး၀ဲကၠိအံၤကီကီခဲခဲအဂ့ၢ်န့ၣ် အူးပၠၣ်ဒဲက၀ီၤ ဒူပျာ်ယာ်တီၤထီကၠိ သရၣ်ကၠိခိၣ် စီၤ၀ါ၀ါစံးအါထီၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ

အ၀ဲစံး၀ဲလၢ“ကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးအရ့ဒိၣ်၀ဲလီၤ ဘၣ်ဆၣ်သနါက့မ့ၢ်လၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဘၣ်ဂီၢ်အါအါဘၣ်မီၤနီၤႉ တနံၣ်ညါအံၤပပာ်လီၤ၀ဲဒၣ်ပကသူၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်တီၤဒၢးတဖျၢၣ်န့ၣ်ၦၤမၤစၢၤၦၤတန့ၢ်ဘၣ်ႉ ပကထုးထီၣ်လၢပနီၢ်ကစၢ်နါက့ပထုးထီၣ်တန့ၢ်ဘၣ်ႉ သနါက့ပကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်ဒုဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်အဃိန့ၣ်ပကဘၣ်ပာ်ဂံၢ်ပာ်ဘါ၀ဲကၠိဖိမိၢ်ပၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤႉ ခါဆူညါပကၠိတဖျၢၣ်အတၢ်လဲၤတရံးသးအဂီၢ်ပခိၣ်နၢ်လၢထးမၤစၢၤၦၤမ့သ့န့ၣ်မၤစၢၤၦၤလၢကၠိဖိလံာ်လဲၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇ ကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤဒီးကၠိသရၣ်သရၣ်မုၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်ပလိၣ်ဘၣ်သၦၢ်ၦၢ်လီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ခီဖျိလၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ်ဆံးလီၤစှၤလီၤအဃိကီၢ်ပယီၤၦၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိလၢဟဲအိၣ်ကဒုသးလၢကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ် ပူၤတဖၣ်အံၤဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ဒဲက၀ီၤၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါစံး၀ဲအသိးသ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ

လၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်-ကီၢ်ပယီၤကီၢ်ဆၢအပူၤန့ၣ် ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲက၀ီၤအိၣ်၀ဲ(၉)ဘ့ၣ်လၢအမ့ၢ် မဲၢ်လးႇ မဲၢ်ရၤမိၢ်ႇ မဲၢ်ရၤအူႇ အူးပၠၣ်ႇ နိၣ်ဖိႇ ထါမဟ့ၣ်ႇ ဘၣ်ဒိးယါႇ ကရ့ၣ်နံၣ်ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲက၀ီၤနီၣ်ဂံၢ်(၁)ႇ နီၣ်ဂံၢ်(၂)ဒီးၦၤနီၣ်ဂံၢ်ခဲလၢာ်အိၣ်၀ဲ (တကလီၢ်)ဃၣ်ဃၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ(UNHCR)အစရီတၢ်ပာ်ဖျါပူၤအသိးန့ၣ်လီၤႉ