ဟီၣ်ခိၣ်ဘီမုၢ်အစ့တၢး ကမၤစၢၤ၀ဲ တၢ်တ့ထီၣ်ထံတမၢၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပလီၢ်အဂ့ၢ် ၦၤဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်ဖိတဲ

လါနိၣ်၀ံဘၢၣ် ၃ သီ၊ ၂၀၁၈ နံၣ်။ စီၤထိလ့

ဟီၣ်ခိၣ်ဘီမုၢ်အစ့တၢး ကမၤစၢၤ၀ဲတၢ်ကတ့ထီၣ်ထံဘီကျိၤဒီး ထံတမၢၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်ကထုး ထီၣ်၀ဲလီမ့ၣ်အူတဖၣ်အဂီၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ကအိၣ်ဒီး တၢ်ပလီၢ်ပဒီအဂ့ၢ်န့ၣ် လါအိၣ်ကီၢ် အၦၤလၢအ ထုးထီၣ် Nam Theun 2 တၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါထံတမၢၣ် အတၢ်ကဲဘျုးလံာ် ၦၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဖိ ဘရုၣ်စ်ရူမ့ၣ်ကၣ် တဲ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤ၀ဲတၢ်ထံၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်တခါဖဲ ၀့ၢ်တကူၣ်၊ ဖိစ့ၣ်ကျဲ၊ Green Hill ဟိၣ်ထဲ ဖဲလါနိၣ်၀့ဘၢၣ် ၂သီအနံၤ တၢ်ဒီသဒၢကဟုကယာ်ဃိၣ်လိာ်ၦာ်ဘျးစဲ၊ IFI Watch Myanmar ဒီး ပီကူ(ေပါင်းကူး)ကရၢတဖၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီး လၢကီၢ်ပယီၤအထံကျိထံ ကွာ်တဖၣ် အဂီၢ် တၢ်ကဟံးတၢ်မၤလိတၢ်လၢလါအိၣ်ကီၢ်ကသ့အဂီၢ် ၦၤဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်ဖိ ဘရုၣ်စ်ရူမ့ၣ်ကၣ် တဲ၀ဲလီၤဖဲတၢ်ထံၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်ဘျီ၀ဲအံၤန့ၣ်လီၤႉ

အ၀ဲစံး၀ဲလၢ ‘ကီၢ်ပယီၤနာ်က့ ဟီၣ်ခိၣ်ဘီမုၢ်အစ့တၢးန့ၣ် ကသူၣ်ထီၣ်ထံတမၢၣ်ဂီၢ် IFC တခီကဟံး န့ၢ်တၢ်အဒိလၢကီၢ်လါအိၣ်အဂီၢ် ပနၣ်ဟူဘၣ်တၢ်ကစီၣ်ဒ်န့ၢ်န့ၣ်လီၤႉ ပနၣ်ဟူဘၣ် လၢၦၤတဲ၀ဲလၢဟီၣ်ခိၣ် ဒီးဘ့ၣ်အစ့တၢးအံၤ မၤစၢၤ၀ဲတၢ်ကတ့ထီၣ်ထံ တမၢၣ်လၢတၢ်လီၢ် လၢကီၢ်ပဒိၣ်ဟ့ၣ်ခွဲးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဃးတၢ်ဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤစ့ၢ်ကီး၀ဲလၢ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အကျိၤအကျဲဒီး နီၢ်ကစၢ် အတၢ်ပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤႉ’ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

ဟီၣ်ခိၣ်ဘီမုၢ်အစ့တၢးအတၢ်မၤစၢၤတဖၣ်အသိး ကီၢ်လါအိၣ် NT2 အထံတမၢၣ်တၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤ န့ၣ် တူၢ်လၢာ်၀ဲကမဲရံၣ်ကၤစ့ဒီလၣ် ၁ႉ၂၇ ဘံၣ်လံၣ်ယၢၣ်ဒီး တၢ်တ့အီၤ၀ဲဖဲ ၂၀၁၀နံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

တၢ်တိာ်ကျဲၤအ၀ဲန့ၣ်န့ၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ဘီမုၢ်အစ့တၢးတဲလၢကမ့ၢ်၀ဲလၢတၢ်ကွၢ်လိအဂီၢ်ဘၣ်ဆၣ် နီၢ်နီၢ်တခီ ဘၣ်ဒိ၀ဲခိၣ်ဃၢၤန့ ဆၢၣ်၊ ၦၤလီၢ်က၀ီၤဖိတဖၣ်အတၢ်အိၣ်မူ တလဲၤသးဘၣ်ဂ့ၢ်ဘၣ် ၀ီအ ဂ့ၢ်န့ၣ်တၢ်ဃုထံၣ် သ့ၣ်ညါတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

ဘၣ်ထဲဒွီးတၢ်ဂ့ၢ်အ၀ဲအံၤအဖီခိၣ် ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အၦၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဖိ ဒီကထၢၣ် မၠ့ၣ်ဆီၣ်တဲ ၀ဲဒၣ်လၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ လၢကီၢ်ပယီၤအပူၤ ဒ်ဟီၣ်ခိၣ်ဘီမုၢ်အစ့တၢး /IFC တၢ်မၤစၢၤအသိး တၢ်ကတ့ထီၣ်၀ဲထံတမၢၣ်ဖးဒိၣ်ဒီး ထံကျိထံကွာ်တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ကအိၣ်ဒီးတၢ် သမံသ မိး၀ဲခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢအကျိၤအကျဲဘၣ် (Strategic Environmental Assessment) အိၣ်ကတီၤသးလၢကထုးထီၣ်လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါအဂီၢ်ဒီး လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါအံၤ တၢ်တပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤအီၤလၢတၢ်ထုးထီၣ်အီၤဘၣ်ဆၣ် ပထံၣ်ဘၣ်အီၣ်လၢအ့ၣ်ထၢၣ်နဲးအပူၤလံအဂ့ၢ် န့ၣ်လီၤႉ

‘တၢ်အ၀ဲအံၤမ့ၢ်၀ဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဘီမုၢ်စ့တၢးဒီး IFC ဆဲးကျိးလိာ်သးဒီးမၤ၀ဲန့ၣ်လီၤႉ လံာ်တၢ်ပာ် ဖျါ အ၀ဲအံၤ ကီၢ်ပယီၤ ထံဂံၢ်လီသဟီၣ်ဂံၢ်ဘါသနၢၣ် လၢအယူာ်အကၢကအိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် မ့ၢ်ကမ့ၢ် ဘၣ်ဖုး တၢ်လၢအဆီၣ်သနံာ်၀ဲကီၢ်ပယီၤဧါန့ၣ်ကဲထီၣ်၀ဲတၢ်သးဒ့ဒီ တခါန့ၣ်လီၤ’အဂ့ၢ်န့ၣ် ဒီကထၢၣ် မၠ့ၣ်ဆီၣ်စံးလီၤ၀ဲဖဲတၢ်ထံၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်ဘျီ၀ဲအံၤန့ၣ်လီၤႉ

လၢတၢ်ထံၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်ဘျီ၀ဲအံၤန့ၣ် ကခၠ့ၣ်ကီၢ်စဲၣ် မၠ့ၣ်ဆိၣ်လီသဟီၣ်တၢ်တိာ်ကျဲၤ လီၢ်က၀ီၤဖိတဖၣ်၊ ရှွၣ်ကၠ့ၣ်၊ ဘီကထၣ်၊ မဲတိၣ် လီသဟီၣ်တၢ်တိာ်ကျဲၤ လီၢ်က၀ီၤပူၤ လီၢ်က၀ီၤဖိတဖၣ်၊ ၦၤတ၀ၢတၢ်ကရၢကရိတဖၣ် ခဲလၢာ်ၦၤနီၣ်ဂံၢ် ၂၀၀ ဘျဲၣ်လဲၤထီၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ကီၢ်ပယီၤပူၤန့ၣ် ထုးထီၣ်၀ဲလီမ့ၣ်အူသဟီၣ်အဂံၢ် ၃၄၃၅ မံၣ်ဂၣ်၀ၣ်ဒီး ဖဲန့ၣ်အကျါ လၢ၂၆၀၀ မံၣ်ဂၣ်၀ၣ်န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်န့ၣ်အီၤထံလီမ့ၣ်အူအသဟီၣ်န့ၣ်လီၤႉ လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ ၦဲၤလိာ် ကျိ၊ ဃိၣ်လိာ်ကျိ၊ ခၠ့တွ့ကျိ၊ စ့ၣ်တီကျိ၊ မဲခီၣ်ကျိ၊ ထံကျိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် လၢတၢ်ကထုးထီၣ်၀ဲ လီမ့ၣ်အူသဟီၣ်အဂီၢ် ထံတမၢၣ်တၢ်တိာ်ကျဲၤ ၉၀ ဘျဲၣ် လၢလီသဟီၣ်ဂံၢ်ဘါ ၄၆၂၇၆ မံၣ်ဂၣ်၀ၣ် ဒီးတၢ်ပညိၣ်ပာ်အီၤလၢ ၂၀၃၀ နံၣ်အပူၤန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢတၢ်ကဟုကယာ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ် အၦၤမၤတၢ်ဖိအအိၣ်န့ၣ်လီၤႉ