လါယနူၤအါရံၤ ၂၉သီ၊ ၂၀၁၉နံၣ်။ နါ၀့ၤဖၠိစၣ်
အပူၤကွံာ် ၂၀၁၈နံၣ် စးထီၣ်လၢလါယူၤလံတုၤလါစဲးပထ့ဘၢၣ်အပူၤ ကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤ ထံဒိၣ်ထံလုၢ်ဘၢတၢ်အဃိ လၢကီၢ်ဆၣ် (၃) ဘ့ၣ်အပူၤ တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤ၀ဲလၢ စ့ပယီၤအကကွဲၢ် တကလးနွံကထိ(၁၇၀၀၀)ကၠးဘျဲၣ်အဂ့ၢ် သ့ၣ်ညါဘၣ်လၢၦၤမၤစၢၤ၀ဲထံဖိကီၢ်ဖိလၢဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢန့ဆၢၣ်တၢ်တၢ်ဘၣ်ဒိအလံာ်တၢ်ပာ်ဖျါအပူၤန့ၣ်လီၤႉ
လၢလံာ်တၢ်ပာ်ဖျါ၀ဲန့ၣ်အပူၤ ၦၤဂ့ၢ်၀ီၦၤမၤတၢ်ဖိတၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤ၀ဲၤကျိၤတီခိၣ်ရိၣ်မဲ၀ဲဒီး ကီၢ်စဲၣ်အပူၤ ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်ကရၢကရိတဖၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီးနုာ်လီၤဃုထၢမၤနီၣ်မၤဃါ၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ် ဖဲဖၣ်အၣ်၊ လူၢ်ပျဲၢ်ဒီး ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ် အပူၤ သ၀ီ(၁၉)ဖျၢၣ် လၢအတူၢ်ဘၣ်ထံလုၢ်ဘၢသ့ၣ်တဖၣ်၀ံၤ ထုးထီၣ်၀ဲလံာ်တၢ်ပာ်ဖျါအံၤန့ၣ်လီၤႉ
ကီၢ်ဆၣ်ၦၤဂ့ၢ်၀ီၦၤမၤတၢ်ဖိတၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤ၀ဲၤကျိၤခိၣ် အူစီၣ်မ့စံး၀ဲလၢ“ ထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်တိာ်ကျဲၤ ဆိပာ်လၢၦၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒီးန့ဆၢၣ်တဖၣ်အဂီၢ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအိၣ်လီၤႉ လၢတၢ်ရဲၣ်ကျဲၤကတီၢ် ဒ်သိးကကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤအဂီၢ် တၢ်လီၤဟံးန့ၢ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ မ့ၢ်၀ံၤတၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်ကမ့ၢ်၀ဲထံထီၣ် တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် လဲၣ်ႉ ၦၤကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်တၢ်မၤစၢၤအဂီၢ်တၢ်ကရဲၣ်ကျဲၤအီၤဒ်လဲၣ်ႉ နံၣ်လၢဆူမဲာ်ညါအဂီၢ် ကကဲထီၣ်တၢ် မၤစၢၤလီၤႉ”အဂ့ၢ် စံးဘၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်စံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤႉ
လၢအပူၤကွံာ်တၢ်စူၤခါကတီၢ်ဃိၣ်လိာ်ကျိ၊ (ဂျိုင်းမြစ်) ကၠၢၢ်ယာ်ကျိဒီးလူၢ်ပျဲၢ်ကျိသ့ၣ်တဖၣ်ထံဒိၣ်လုၢ်ဘၢ တၢ်အဃိန့ၣ် တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်၀ဲဒီး ဒ်သိးတၢ်ကသ့ၣ်ညါဘၣ်၀ဲတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်ဒီး တၢ်ပာ်ကီၤ၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်ကန့ၢ်အဂီၢ် နံၣ်ဆူညါ ထံဒိၣ်လုၢ်ဘၢတၢ်အံၤမ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်ဒ်သိးတၢ်ကတြီဆၢ ကတီၤသးကန့ၢ်အဂီၢ်တၢ်လီၤဃုထၢ၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤအဂ့ၢ်ပာ်ဖျါဃာ်၀ဲလီၤႉ
ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤအဂီၢ် ၦၤတီခိၣ်ရိၣ်မဲ၀ဲတၢ်ဖိတဂၤလၢအမ့ၢ် ကညီကီၢ်စဲၣ်သးစၢ်ဂ့ၢ်၀ီက မံးတံာ်အနဲၣ်ရွဲၣ်နါထဲးထဲးလ့စိစံး၀ဲလၢ “ပ၀ဲတခီပဘၣ်လီၤထၢအီၤလၢတၢ်ဆၢကတီၢ် တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤအဃိ ပနုာ်လီၤထၢအီၤအါတက့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအါဒ်အမ့ၢ်ကီၢ်ဆၣ်(၃)ဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်လီၢ်တနီၤသနာ် က့ဘၣ်ဒိဒိၣ်ဘၣ်ဆၣ် ပလီၤထၢဖှိၣ်အီၤလၢတၢ်လီၢ်ဘၣ်ဒိဒိၣ်တဖၣ်လီၤႉ လၢပလီၤကတီၢ်တလီၢ်တနီၤ အနီၢ်ကစၢ်တအိၣ်ဘၣ်ႉ ဒီးပဒိးန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢသ၀ီခိၣ်နၢ်တဖၣ်အအိၣ်တ ဆီအဃိ တၢ်ဂံၢ်စၢ်အိၣ်လီၤ”အဂ့ၢ်စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
ဒ်လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါအပူၤစရီအသိး တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢအလီၤလၢ၀ဲ စ့ပယီၤအကကွဲၢ် (၁၇၀၀၀)ကၠးအံၤတၢ် သူၣ်ထီၣ်ဒီးတၢ်သူတၢ်စွဲတဖၣ်၊ ကၠိဒီးတၢ်ဆါဟံၣ်၊ တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢတၢ်သူအီၤလၢတၢ်မၤစံာ်လီၢ်၊ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ၊ တၢ်ချံတၢ်သၣ်၊ ဘုၣ်ဖီၣ်တၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်တၢ်က့ၤဒွးအီၤလၢကတီၢ်တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤႉ
ဒီးတကးဘၣ်အမဲာ်ညါ ကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤ ထံဒိၣ်လုၢ်ဘၢတၢ်အံၤကတီၢ် ၦၤသံ(၂၂)ဂၤ၊ လီၤမၢ်(၅)ဂၤ ဘၣ်ဒိ(၁၅)ဂၤဒီး လၢကီၢ်ဆၣ်(၃)ဘ့ၣ်အပူၤ သ၀ီခဲလၢာ်(၁၉၁)ဖျၢၣ်၊ ဟံၣ်ခိၣ်(၂၈၁၈၁)ဖျၢၣ် ၦၤနီၣ်ဂံၢ်ခဲ လၢာ်(၁၄၉၅၀၂)ဂၤ သဂၢၢ်ဘၣ်၀ဲ ထံဒိၣ်လုၢ်ဘၢအဂ့ၢ် လံာ်ပာ်ဖျါအပူၤ ပာ်ဖျါဃာ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
