လါအိးကထိဘၢၣ် ၅သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်ႇ ခ့ၣ်အဲးစံၣ်
ဖဲ လါအီးကထိဘၢၣ် ၅ သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် ထိၣ်လွံၢ်ဝါကၠိလၢတီအူကီၢ်ရ့ၣ် မၤလၤကပီၤဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ် ဒီဘ့ၣ်ကၠိသရၣ်ႇ သရၣ်မုၣ်အမုၢ်နံၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. တၢ်ရဲၣ််တၢ်ကျဲၤ တဘျီအံၤထိၣ်လွံၢ်ဝါ ကၠိဖိဒီးကၠိသရၣ်ႇ သရၣ်မုၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ််ခိၣ်နၢ်ႇ တီအူကီရ့ၣ် စံၣ်ညီၣ်ကီွၢ်ခိၣ်ႇ ကူၣ်သ့ ဆဲးလၤနဲၣ်ရွဲၣ်ႇ ထိၣ်လွံၢ်ဝါကၠိ ဖိမုၣ်ခွါဒီး ကၠိသရၣ် သရၣ် မုၣ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ် ႇ တကးဘၣ်ကၠိသရၣ် သ ရၣ်မုၣ် လၢအလီၤမူဒါ ဖဲကီၢ်ပယီၤ ပဒိၣ် အကၠိ လၢအအိၣ်ဘူး ဟီၣ်ကဝီၤ ဖဲန့ၣ်တဖၣ် ခဲလၢာ်ၦၤနီၢ်ဂံၢ် ၅ဝဝ ဃၣ်ဃၣ် ဟဲထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ထိၣ် လွံၢ် ဝါ ကၠိခိၣ် သရၣ်မုၣ်နီၢ်ဟ့ၣ်သံၣ်ကၠူစံးဝဲ “ပတၢ် တိာ်ပာ်တၢ တ ထံၣ် လၢ ပ မၤ လၤ က ပီၤကၠိသရၣ်သရၣ်မုၣ်မုၢ်နံၤတနံၣ် အံၤန့ၣ် မ့ၢ် ဒ် သိး ပ က မၤ လၤ က ပီ ၤဝဲ ဒၣ် ပ ကၠိ သ ရၣ် ဒီး သ ရၣ် မုၣ် ခဲ လၢာ် လၢ အ သိၣ် လိတၢ် ဖဲ ထိၣ် လွံၢ် ဝါ ကၠိ ဒီး ဒူ သ ဝီ လၢ အ ဘူး ဖဲ အံၤ တဖၣ် လီၤ. ပ သိၣ် လိ တၢ် လၢ ပ ယီၤ ပ ဒိၣ် ကၠိ မ့ၢ် ဂ့ၤႇ ကီၢ် သူ လ့ၤ ကၠိ မ့ၢ် ဂ့ၤ ပ ဘၣ် ဟ့ၣ် လီၤ သး တ ဖၣ် ဒ် သိး သိး လီၤ. ခံ ထံၣ်တ ထံၣ်န့ၣ် ဒ် သိး ပ က ဟ့ၣ် ခီ ဟ့ၣ်နီၤလီၤ ပ တၢ် ဆိမိၣ် ဆိ မးဒီး တၢ် လဲ ၤခီ ဖျိ လၢ အ လီၤဆီ လိာ်သးတ ဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ဒီး သၢ ထံၣ်တ ထံၣ်န့ၣ် ဒ် သိး ပ က သူၣ် ထီၣ် တၢ် ရ့ လိာ်မုာ်လိာ်အ ဂ့ၤ လၢ ကၠိ သ ရၣ် သ ရၣ် မုၣ်တ ဖၣ် အ ဘၢၣ် စၢၤ န့ၣ်လီၤ.”
ထိၣ် လွံၢ် ဝါ ကၠိ အံၤ အိၣ် သူၣ် လီၤ အသး လၢ တီ အူ ကီၢ် ရ့ၣ် အ ပူၤႇ ဒီးမ့ၢ် ကီၢ် သူ လ့ၤ အ ကၠိ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ် တၢ် ကွၢ် ထွဲ အီၤလၢ က ညီ ကူၣ် သ့ ဆဲး လၤ ဝဲၤ ကျိၤ ဒီး တီ အူ ကီၢ် ရ့ၣ် ခိၣ် နၢ် တ ဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ကၠိ အံၤ အိၣ် ဝဲ ဒၣ် ၅ တီၤတုၤႇ ၁ဝ တီၤ ႇ ဃုာ် ဒီး ပ တီၢ် ထီ ခီ လ့ၣ် (Junior collage) န့ၣ်လီၤ. ပ တီၢ် ထီ ခီ လ့ၣ် (Junior collage) န့ၣ် တၢ် သိၣ်လိ ဝဲ ဒၣ် ကီၢ် လၤဝါ (general English ႇ ၦၤ ဂ့ၤ ဝီ (social )ႇ စဲ အ့ၣ် (science) ႇ တၢ် ဒွး (math ့)ႇ တၢ် ကူၣ် ဘၣ် ကူၣ် သ့ e(ducation subject)ႇ (Computer)ႇ ဒီး က ညီ ကျိာ် (Karen language subject) တ ဖၣ် န့ၣ်လ ီၤ.
စး ထီၣ် ဖဲ တၢ် ပ တုာ် တၢ် ခး ဝံၤ အ လီၢ် ခံ တီ အူ ကီၢ် ရ့ၣ် ခိၣ် အ နီၢ် က စၢ် ဒၣ် ဝဲ ဂုာ်ကျဲး စၢၤ ဃု ကျဲ ဒီး ဒုးအိၣ် ထီၣ် ဝဲ ဒၣ် ထိၣ် လွံၢ် ဝါ ကၠိ တ ဖျၢၣ် အံၤ န့ၣ်လီၤ. တ ချဳး လၢ တၢ် ပ တုာ် တၢ် ခး ဒံး ဘၣ် န့ၣ် ကီၢ် သူ လ့ၤ ကၠိ တဖၣ် အိၣ်တ့ၢ်ဝဲ လၢ ဟီၣ် က ဝီၤ ဖဲ အံၤ ဘၣ် ဆၣ် ခီ ဖျိ တၢ် ဒုး တၢ် ယာ် အ ဃိ ဘၣ် ပ တုာ် ကွံာ် အသး လီၤ. ၦၤ လီၢ်အိၣ် က မှံ ဒီး ဒူ ဖိသ ဝီ ဖိ ဖဲ အံၤ အါ ဂၤ က လဲၤ အိၣ် ကၠိ လၢ ဝ့ၢ် ပူၤ န့ၣ် တၢ် ကီ တၢ် ခဲ အိၣ် အါ မး လီၤ. လၢ တၢ် န့ၢ် အဃိ ၦၤ လၢ ဘၣ်ပ တုာ်ကွံာ် အ တၢ် မၤ လိ အိၣ် အါ မး လီၤ. လၢ တၢ် န့ၣ် အ ဃိ တၢ် ပ တုာ် တၢ် ခး ဝံၤ အ လီၢ် ခံ ကျဲ ဟဲ အိးဟိ ထီၣ် အသး တစဲး အ ဖီ ခိၣ် တီ အူ ကီၢ် ရ့ၣ် ခိၣ် အ နီၢ် ကစၢ် ဒၣ် ဝဲ ထဲး ဂံၢ်ထဲး ဘါ ဒီး ဒုး အိၣ် ထီၣ် ကၠိ တ ဖျၢၣ် အံၤ လီၤ.
ပဒိၣ် စီၤ အဲၣ် ဝါႇ လၢ အ မ့ၢ် တီ အူ ကီၢ် ရ့ၣ် ခိၣ် စံး ဝဲ“ပ ဒုး အိၣ် ထီၣ် ကၠိ တ ဖျၢၣ် အံၤ ဖဲ၂ဝ၁၄ နံၣ် အ ပူၤ ဒ် သိး က ညီ ဖိႇ ၦၤ လီၤ အိၣ် ကမှံ ဖိႇ ဒီး ဒူ ဖိသ ဝီ ဖိ ဖဲ အံၤ တဖၣ် က မၤ လိ ဘၣ် က့ၤ အ ကျိာ်ႇ အ လုၢ် လၢ် ထူ သ နူႇ အ တၢ် စံၣ်စိၤတဲစိၤႇ ဒီးမၤ လိန့ၣ် တၢ် ကူၣ် ဘၣ် ကူၣ် သ့လၢ ပ ယီၤ ပ ဒိၣ် ကၠိ တသိၣ် လိ ဝဲ တ ဖၣ် ဒ် အမ့ၢ် တၢ် က တဲာ်က တီၤခိၣ် ဃၢၤ န့ ဆၢၣ်ႇ သ့ၣ် ၦၢ်ႇ ဟီၣ် ခိၣ် က ပံာ်ႇ တၢ် စု သ့ ခ ီၣ် ဘၣ်ႇ တၢ် သိၣ် တၢ် သီႇ ဒီး ဘီ မုၢ်သ ကိး ဘီ မုၢ် အ တၢ် သိၣ် တၢ် သီ လၢ အ ဘၣ် ထွဲ ဒီး ၦၤ ထူ လံၤ ဖိ ခွဲး ယာ်ႇ တၢ် ပၢ ဆှၢ ရဲၣ် ကျဲၤ ခိၣ် ဃၢၤ န့ ဆၢၣ်ႇဒီး ၦၤ ဂ့ၢ် ဝီ ခွဲး ယာ် တ ဖၣ် က သ့ အ ဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. တကး ဘၣ် မုၢ်တ နံၤဖဲ ကီၢ် ပ ယီၤ ထံ ရူၢ် ကီၢ် သဲး မ့ၢ် ဘၣ် လီၤ ဘၣ် စးန့ၣ် ဖဲၦၤ ဘၣ် ကီဘၣ် ခဲ တဖၣ် ဟဲ က့ၤ အခါ တၢ် ခဲ လၢာ် က အိ ၣ် က တဲာ် ကတီၤ ပၤ စၢၤ အသး လၢ အ ဝဲ သ့ ၣ် အတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ အ ဂီၢ် ပ မုၢ် လၢ် ဒီး ပ ဒုး အိၣ် ထီၣ် ကၠိ အံၤ လီၤ.
ထိၣ် လွံၢ် ဝါ ကၠိ အံၤ ကၠိ ဖိ ခဲ လၢာ် အ နီၢ် ဂံၢ် အိၣ် (၃၄၈) ဂၤန့ၣ်လီၤ. ကၠိ သ ရၣ် သ ရၣ် မုၣ်လၢ အ သိၣ် လိ တၢ် အိၣ် ဝဲ (၁၇ ) ဂၤ ဒီး မုာ် သး မၤ က လီ ကၠိ သ ရၣ် လၢ အ ဟဲ သိၣ် လိ စၢၤ တၢ် လၢ က တီၢ် ဖုၣ် အ ဂီၢ် စ့ၢ် ကီး အိၣ် ဝဲ တ နီၤ န့ၣ် လီၤ. ကၠိ ဖိ လၢ ဟဲ ထီၣ် ကၠိ ဖဲ အံၤ တ ဖၣ် တ လိၣ် က ဘၣ် ဟ့ၣ် ကၠိ အ လဲ ဘၣ်. ဘၣ် ဆၣ် ကၠိ ဖိ လၢ အ က အိၣ် လၢ ကၠိ ဟံၣ် ဒွဲ တ ဖၣ်အ ဂီၢ် တၢ် ပာ် ပ နီၣ် အိၣ် ဝဲ လၢ က ဘၣ် ဟ့ၣ် ဝဲစ့ တၢ် မၤ စၢၤ တ ဆံး တက့ၢ် န့ၣ်လီၤ. စ့ တ ဖၣ် အံၤ တၢ် သူ အီၣ် လၢ တၢ် အီၣ် တၢ် အီ အ ဂီၢ်ႇ ဒီး မ့ၢ် အူ စဲး လၢ ကၠိ ဖိ တ ဖ ၣ် က ဖး လံာ် အ ဂီၢ် န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ် ထွဲ ဒီး တၢ် တိ စၢၤ မၤ စၢၤ ဒ် အမ့ၢ် ကၠိ တၢ် ပီး တၢ် လီႇ ကၠိ သ ရၣ် တၢ် မၤ စၢၤႇ ဒီးကၠိဖိ လံာ် လဲၢ် တ ဖၣ် အ ဂီၢ် က ညီ ကၠိ သ ရၣ် ၦၤ မၤ သကိး တၢ် က ရူၢ် (KTWG) ႇ က ညီ ကူၣ် သ့ ဆဲး လၤ ဝဲၤ ကျိၤ (KECD) ဒီး တီ အူ ကီၢ် ရ့ၣ် မၤ စၢၤ ဝဲ ဒ ၣ် လီၤ.
ပဒိၣ် စီၤ ဟ့ၣ် စိ လၢ အ မ့ၢ် တီ အူ ကီၢ် ရ့ၣ် ကူၣ် သ့ ဆဲး လၤ ဝဲၤ ကျိၤခိၣ် စံး ဝဲ ? ဘၣ် ထွဲ ဒီး တၢ် ဆီၣ် ထွဲ မၤ စၢၤ လၢ ကၠိ သ ရၣ် သ ရၣ် မုၣ်အ ဂီၢ် န့ၣ် ပ ဟ့ၣ် မၤ စၢၤ တ နံၣ် ၂ ဘျီ န့ၣ်လီၤ. တၢ် လိၣ် လၢ အ အိၣ် လီၤ တဲၤ တ ခီ ကီၢ် ရ့ၣ် မၤၦဲၤ ဝဲ ဒ် တၢ် သ့ အိၣ် ဒီး အီၣ် အသိး လီၤ.
တၢ် မၤ စၢၤ လၢ ကၠိ သ ရၣ် သ ရၣ် မုၣ်တ ဖၣ် မၤ န့ၢ် ဝဲ န့ၣ် တ မ့ၢ် တၢ် လၢ အ အါ ဘၣ်. ဘၣ် ဆၣ် လၢ တၢ် အဲၣ် ဘၣ်ကၠိ ဖိ တ ဖၣ် အ ဖီ ခိၣ် ကၠိ သ ရၣ် သ ရၣ် မုၣ် တ ဖၣ် ဟ့ၣ် လီၤ အ သး န့ၣ်လီၤ.
လၢ ဟီၣ် ခိၣ် ဒီ ဘ့ၣ် ကၠိ သ ရၣ် သ ရၣ် မုၣ်အ မုၢ် နံၤ အံၤန့ၣ် လၢ တၢ် က ဟ့ၣ် ဆၢ က့ၤ ကၠိ သ ရ ၣ် သ ရၣ် မုၣ်တ ဖၣ် အ တၢ် အဲၣ် အ ဂီၢ် တၢ် မၤ လၤ က ပီၤ စ့ၢ် ကီး ဝဲ ဒၣ် ကၠိ သ ရၣ် သ ရၣ် မုၣ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ကၠိ ဖိ တ ဖၣ် သး ဝံၣ် ဆၢ ဂ့ၤ ဆၢ ဝါႇ က တိၤ စံး ဘျဳး ဝဲ ဒၣ် အ သ ရၣ် သ ရၣ် မုၣ်တ ဖၣ်ႇ ဒီး ဟ့ၣ် လၤ က ပီၤ ဝဲ ဒၣ် အ သ ရၣ် သ ရၣ် မုၣ်တ ဖၣ် လၢ တၢ် ဟ့ၣ် ဖိ တ ဒိၣ် တ အါ န့ၣ်လီၤ. အါ န့ၢ် ဒိၣ် န့ၢ် ဒ် သိး ကၠိ ဖိ တ ဖၣ် က မၤ သ့ၣ် ညါ အါ ထီၣ် အ တၢ် သ့ၣ် ညါ နၢ် ပၢၢ် အ ဂီၢ် သ ရၣ် သ ရၣ် မုၣ်တ ဖၣ် မၤ ဝဲ ဒၣ် တၢ် က တိၤ ဂ့ၢ် လိာ် လၢ အ ခိၣ် တီ မ့ၢ် ဝဲ ? ပိာ် မုၣ် တ ဖၣ် ကဲ ထီၣ် ခိၣ် နၢ် တ သ့ ဘၣ် ခီ ဖျိ အ တၢ် သ့ၣ် ညါ နၢ် ပၢ စှၤ အ ဃိ န့ၣ်လီၤ. ဒီး က ရူၢ် လၢ အ ထီ ဒါ ဝဲ ဒၣ် တၢ် ဂ့ၢ် ခိၣ် တီ အဝဲ အံၤ မၤ နၢၤ စ့ၢ် ကီး တၢ် န့ၣ်လီၤ.
ကၠိ အံၤ တ မ့ၢ် ထဲ တၢ် သိၣ် လိ ကိၠ လံာ် ညိၣ် သိၣ်ဒိ တ ဖၣ် ဘၣ် ကွဲ မုာ်ခိၣ် နၢ် ဒီး တ မံှၤလၢ တၢ် ချၢ တ ဖၣ် ဒ် သိး က ဟ ဲ သိၣ် လိ နဲၣ် လိ ကၠ ိ ဖိ တ ဖၣ် ဘၣ် ထွဲ တၢ် သ့ၣ် ညါ နၢ် ပၢ ၢ်အ ဂၤ ဒ် အမ့ၢ် တၢ် စု သ့တၢ် မၤ ႇ တၢ် က တဲာ်က တီၤခိၣ် ဃၢၤ န့ ဆၢၣ်ႇ မုၣ် ခွါ တၢ် ထဲ သိး တုၤ သိးႇ ခိၣ် နၢ် တၢ် မၤ လိ တ ဖၣ် နၣ်လီၤ. ကၠိ က ရၢၢ် အပူၤ ကီၢ် ရ့ၣ် ခိၣ် နၢ်ႇ ကၠိ သ ရၣ် သ ရၣ် မုၣ်ဒီး ကၠိ ဖိ တ ဖၣ် သူၣ် လီၤ စ့ၢ် ကီး သ့ၣ် အါ က လုာ် န့ၣ်လီၤ. ကၠိ ဖိ တ ဖၣ် လူ ဝဲတၢ်မုၢ် တၢ် ဘိ အ ထံ ကိး ဟါ ဒဲးန့ၣ်လီၤ. တၢ် အံၤ မ့ၢ် စ့ၢ် ကီး ကျဲ တ ဘိ လၢ အ မၤ ဘူး ဝဲ ဒၣ် ကၠိ ဖိ တ ဖၣ် အ တၢ် ဘၣ် ထွဲ ဒီး ခိၣ် ဃၢၤ န့ ဆၢၣ် န့ၣ်လီၤ.
သ ရၣ် မုၣ်ဟ့ၣ် သံၣ် ကၠူ စံး ဝဲ? တၢ် ကူၣ် ဘၣ် ကူၣ် သ့လၢ ပ ဟ့ၣ် လီၤ အ ဝဲသ့ၣ် တ ဖၣ် အံၤ ပ မုၢ် လၢ် လၢ အ ဝဲ သ့ၣ် က စူး ကါ က့ၤ ဝဲ ဖဲ အဖျိ ထီၣ် ဝံၤ အ လီၢ် ခံ ဒီး နုာ် လီၤ လၢ တၢ် ဖံး တၢ် မၤ အ ပူၤ မ့ၢ် ဂ့ၤႇ မၤ ၦၤ က လုာ် တၢ် ဖံး တၢ် မၤ အ ခါ မ့ၢ် ဂ့ၤႇ ဖဲ အ ကဲ ထီၣ် ခိၣ် နၢ် အခါ မ့ၢ် ဂ့ၤ န့ၣ်လီၤ. က တီၢ် အံၤ ဒ် တၢ် သ့ တၢ် ဘၣ်ဒီး တၢ် ဆီၣ် ထွဲ မၤ စၢၤ လၢ အိၣ် ဒီး ၦၤ အသိး ပ ဂုာ် ကျဲး စၢၤ ဒုး လဲၤ တ ရံး ဝဲ ဒၣ် ကၠိ အံၤ န့ၣ်လီၤ. ပ ကွဲ မုာ် စ့ၢ် ကီး ၦၤ လၢ အ အဲၣ် ဘၣ်ပ ကၠိႇ ပ ကၠိ သ ရ ၣ် သ ရၣ် မုၣ်လၢ အဟ့ၣ် လီၤ အသး တ ဖၣ်ႇ ဒီး ပ ၦၤ ကၠိ ဖိ တ ဖၣ် အသး မ့ၢ် အိၣ် က ဆီၣ် ထွဲမၤ စၢၤ စ့ၢ် ကီး ပ ကၠိ ဒ် သိးပ ကၠိ အံၤ က လဲၤ တ ရံး အသး လၢ က တီၢ် ယံာ်က သ့ ဒီး ကၠိ ဖိ တ ဖၣ် က မၤ လိ ဘၣ် တၢ် ဂ့ၤ ဂ့ၤ အ ဂီၢ် နၣ််လီၤ.
