တၢ်သံကွၢ် IKO ၦၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤပဒိၣ်ကနဲမံၤဘၣ်ဃးတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤသုးမုၢ်ဒိၣ်အဂ့ၢ်–

တၢ်သံကွၢ် IKO ၦၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤပဒိၣ်ကနဲမံၤဘၣ်ဃးတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤသုးမုၢ်ဒိၣ်အဂ့ၢ်–

တံနိ (သ၀ီတါ)

တၢ်သံကွၢ်ဒီးတၢ်တဲသကိးတကီၢ်ခါတၢ်ဂ့ၢ်လၢအဟဲကဲထီၣ်သးတခါအံၤအတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်ႇတမ့ၢ်လၢပကအိၣ်ဃူၦၤတဂၤႇၦၤတဒူၣ်အဂီၢ်ဘၣ်ႉတမ့ၢ်လၢပကထီဒါၦၤတဂၤႇၦၤတဖုအဂီၢ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်ႉမ့ၢ်ဒၣ်တၢ်သမံသမိးဒီးတၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးလၢ–“ဘၣ်မနုၤအဃိတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်ဟဲကဲထီၣ်အသးတုၤလၢအပတီၢ်ထဲအံၤညါလဲၣ်ႉတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအဒုးကဲထီၣ် တၢ်လီၤဖးဒ်အံၤမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်ႉဆူညါခီတၢ်ဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်သုတကဲထီၣ်အသးလၢပၦၤကလုာ်ႇပတၢ်ပရၢကရိအပူၤလၢၤတဂ့ၤအဂီၢ်ႇမ့ၢ်ပကဟံးန့ၣ်တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်အဂီၢ်”န့ၣ်လီၤႉတၢ်အဘၣ်တၢ်အကမၣ်ႇတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဒီးတၢ်ဆၢတဲာ်တဖၣ်အိၣ်လၢၦၤဖးတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အစုပူၤလီၤႉ

စီၤသးဒူ–တနံၤအံၤယအဲၣ်ဒိးကတိၤသကိးတၢ်ဒီးဖုကနဲၤမံၤႇလၢအမ့ၢ်၀ဲ(IKO)ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ကညီကရၢ အၦၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤႇဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤသုးမုၢ်ဒိၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤႉယဲယမံၤမ့ၢ်စီၤသးဒူလီၤႉမ့ၢ်–ပဒိၣ်ဖုကနဲႇတၢ်ပာ်ပတုာ်ကွံာ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိစီၤနၢၤဒါလၢအလီၢ်အလၤအမူအဒါ၀ံၤဒီးအ၀ဲဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ ကီၢ်သူလ့ၤသုးမုၢ်ဒိၣ်န့ၣ်လီၤႉပမ့ၢ်ကွၢ်က့ၤကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအံၤတၢ်လီၤဖးတဖၣ်ကဲထီၣ်တ့ၢ်အဘျီအါမးလံႉဒီးခဲအံၤကဲထီၣ်ကဒီးလံႉတၢ်လီၤဖးဒီးတၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါလိာ်သးကဲထီၣ်အခဲအံၤတဘျီန့ၣ်မ့ၢ်အဟဲကဲထီၣ်အသးလၢမနုၤအဃိလဲၣ်ႇဒီးဘၣ်မနုၤတၢ်ဃ့ၣ်လီၤဘှါရှဲအီၤတန့ၢ်ဘၣ်လဲၣ်ႉပအဲၣ်ဒီးကွၢ်ထံသမံသမိးဒီးနီၤဖးပဲာ်ဖးသကိးအီၤလီၤႉအဆိတၢ်ဂ့ၢ်အံၤမ့ၢ်နထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်ႉ

ပဒိၣ်ကနဲမံၤ–ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အ၀ဲအံၤန့ၣ်ႇပဘၣ်ကွၢ်တၢ်ခံကပၤႇပဘၣ်ကနၣ်တၢ်ခံကပၤထီဘိဒ်သိးကလၢကၦဲၤ ကသ့န့ၣ်ႉမ့ၢ်–သုးခိၣ်နၢၤဒါအတၢ်ကျဲၤန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ဒုးဒုၣ်ဒါႇဒုး၀ဲပယီၤသုးဟဲထီၣ်ဆူပဟီၣ်က၀ီၤပူၤတဖၣ်န့ၣ်ႇ တၢ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢကမျၢၢ်ဆၢမုၢ်လၢ်၀ဲလၢအ့နၣ်ယံာ်အလါအါတဖၣ်လံႉလၢအဂၤတပၤပဘၣ်ကွၢ်ႇဘၣ်လဲၣ်န့ၣ်ပအိၣ်ဒီးကရၢမိၢ်ၦၢ်ႇအိၣ်၀ဲဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီႇအိၣ်၀ဲဒီးပ(Policy)လၢအမ့ၢ်၀ဲပတၢ်ဘျၢအသဲစးသ့ၣ်တဖၣ်ႉပမၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ်ကဘၣ်လဲၤစ့ၢ်ကီးလၢတၢ်ဘျၢသဲစးအဖီခိၣ်လီၤႉတၢ်ခံခါန့ၣ်ခဲအံၤယဲာ်ယီၤလိာ်အသးႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိခဲအံၤကမျၢၢ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးယဲာ်ယီၤလိာ်အသးလၢခံခီခံကပၤအဖီခိၣ်ယၢ်ပၤယၢ်ပၤႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိလၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဖီခိၣ်ယအဲၣ်ဒီးတဲဖုၣ်ဖုၣ်ကိာ်ဖိဒ်အံၤလီၤႉတၢ်မၤတဖၣ်အံၤပဘၣ်လဲၤအီၤမ့ၢ်ဘၣ်ႉပလဲၤအီၤမ့ၢ်တဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်ကလီၤ၀ဲဆူဒုၣ်ဒါအတၢ်ကူၣ်တရံးပျံၤကွီၤပူၤလီၤန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဖးဒိၣ်တခါလီၤႉ

စီၤသးဒူ–နတဲလၢတၢ်ကရၢကရိစံးတၢ်န့ၣ်ဘၣ်လဲၤလၢအတၢ်သိၣ်တၢ်သီဒ်အတၢ်ဘျၢအိၣ်၀ဲအသိးအဃိ ယအဲၣ်ဒီးသံကွၢ်နၤဒ်အံၤလီၤႉသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိစီၤနၢၤဒါမ့ၢ်၀ဲခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်အခိၣ်တဂၤဒီးႇခ့ၣ်အဲန်ဒံၣ်အိၣ်န့ၣ်အိၣ်၀ဲလၢကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်ပၢတၢ်ပြးအဖီလာ်လီၤႉသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိနၢၤဒါအတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖိးသဲစးဒီးကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်ပၢတၢ်ပြးဘၣ်အဃိဘၣ်တၢ်ဟံးန့ၢ်ဂ့ၢ်၀ီဒီးတၢ်ထုးထီၣ်က့ၤအီၤလၢမူဒါလီၢ်လးလီၤႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိအဟးထီၣ်ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်ကရၢကရိလၢအသီတဖုန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအကြၢးအဘၣ်စ့ၢ်ကီးဧါႉၦၤအဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးမ့ၢ်ဃုထၢကျဲဒ်န့ၣ်ဒီးမၤတၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီးတၢ်ကကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်
ႉ
ပဒိၣ်ကနဲမံၤ–ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အ၀ဲအံၤန့ၣ်ယသ့ၣ်ညါလၢပခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢမိၢ်ၦၢ်တခီအတၢ်ပာ်သးန့ၣ်ႇ အ၀ဲသ့ၣ်နီၢ်ကစၢ်သ့ၣ်ညါ၀ဲဒါခီႉဘၣ်လဲၣ်န့ၣ်ကမျၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်ခဲအံၤတထြုးထီၣ်ဒီတဒူၣ်လၢတၢ်လီၢ်ကိးတီၤဒဲးႇလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢဒီတဘ့ၣ်ႉဒီးကမျၢၢ်န့ၣ်အိၣ်၀ဲခံဖုန့ၣ်ပသ့ၣ်ညါလံႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိတၢ်၀ဲန့ၣ်ကြၢးဖီၣ်၀ဲသ့သ့ဘၣ်ဘၣ်ႉဘၣ်ဆၣ်ဒီးလီၢ်ခၢၣ်သးခိၣ်နၢ်အတၢ်ထံၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ–ကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ႇပတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်ပမ့ၢ်လူၤထွဲအ၀ဲသ့ၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ပကဲထီၣ်က့ၤ(လူထုနောက်မြီးဆွဲ)ကမျၢၢ်တၢ်ဖီၣ်ၦၤပျံၤႉအ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲဒၣ်ပလီၢ်ခၢၣ်သးခိၣ်နၢ်တဖၣ်အတၢ်ထံၣ်ႉခဲအံၤသုးခိၣ်နၢၤဒါသ့ၣ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်တမ့ၢ်(လုထုနောက်မြီးဆွဲ)ကမျၢၢ်တၢ်ဖီၣ်အီၤပျံၤဘၣ်ႉအ၀ဲန့ၣ်ပနီၤဖးအီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးကဘၣ်သ့ႉပကကိးဒ်လဲၣ်န့ၣ်ႇခ့ခါကလံၤမုၢ်ဟဲဒီးထံအူထီၣ်(လက်ရှိအခြေအနေကမ္ဘာ့ဒီလှိုင်း)တၢ်လၢခ့ခါကလံၤမုၢ်ဟဲဒီးထံအူထီၣ်တၢ်ဟူၢ်ဟူၢ်အခါန့ၣ်နမ့ၢ်တြီအီၤလၢနစုန့ၣ်နစုကၢ်လီၤႉနမ့ၢ်ထုးအီၤဒီးနစုတဲာ်လီၤႉတၢ်၀ဲန့ၣ်ပခိၣ်ပနၢ်တဖၣ်ကဘၣ်သ့ၣ်ညါ၀ဲႉဘၣ်မနုၤယဘၣ်တဲတၢ်ဒ်အံၤလဲၣ်န့ၣ်ႇပၦၤကလုာ်န့ၣ်တမ့ၢ်ပလဲၤဒုးတၢ်လၢန့ၤပၠံၤတီၤဘၣ်ႉဒုၣ်ဒါဟဲထီၣ်လၢသုးက့လွံၢ်ႇသုးက့ဃုႇသုးက့နွံတပၤဒီးႇပၦၤန့ၣ်(လျှော့စျေး…လျှော့စျေး…လျှော့စျေး….)ဒီး ဒုးဒါန့ၣ်ဟဲထီၣ်ဟံးန့ၢ်က့ၤပတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတတီၤဘၣ်တတီၤႇဒီးတၢ်တဖၣ်န့ၣ်ပၦၤတဖၣ်တူၢ်တကဲလၢၤဘၣ်ႉဒီးၦၤဒုးကဒါက့ၤဒုၣ်ဒါန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲခ့ခါကလံၤမုၢ်ဟဲဒီးထံအူထီၣ်(လက်ရှိအခြေအနေကမ္ဘာ့ဒီလှိုင်း) ကမျၢၢ်တဖၣ်န့ၣ် ဆၢမုၢ်လၢ်ဒီးဘၣ်သးထံၣ်၀ဲတၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဖးယံာ်လံႉတၢ်၀ဲန့ၣ်ယထံၣ်လၢကဲထီၣ်က့ၤ၀ဲ(confrontation)တၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်လိာ်သးႉပခိၣ်ပနၢ်လၢလီၢ်ခၢၣ်သးအတၢ်ထံၣ်န့ၣ်တမ့ၢ်တၢ်လၢတၢ်ၦဲၤဘၣ်ႉကဘၣ်ထိၣ်စီၤ၀ဲလၢအချ့ဒီးတၢ်အိၣ်သးန့ၣ်ကဘၣ်ဖီၣ်၀ဲသ့သ့ဘၣ်ဘၣ်ႉတၢ်တခါန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်လီၤႉ

စီၤသးဒူ–မ့ၢ်–နတဲတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤတခီန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ(KNDO)ဒီး(KNLA)တဖၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲတၢ်ဒုးသုးမဲာ်သၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤႉဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢတၢ်ပာ်ပတုာ်က့ၤသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိနၢၤဒါလၢမူဒါလီၢ်လၤအံၤတခီတၢ်ဂ့ၢ်ခီၣ်ထံးန့ၣ်ဟဲထီၣ်၀ဲလၢတၢ်မၤသံၦၤတ့ကျဲတ့တိၤဖိ(၂၅)ဂၤလၢဖလူဟီၣ်က၀ီၤအပူၤလီၤႉဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢသုခိၣ်ကျၢၢ်ဖိနၢၤဒါဒီးခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ခိၣ်နၢ်အဘၢၣ်စၢၤတၢ်ထံၣ်ဒီးတၢ်သးလီၤပလိာ်တအိၣ်ဘၣ်ႇဒီးဘှါဆှဲ၀ဲတန့ၢ်ဘၣ်အဃိကဲထီၣ်သးႇအပတီၢ်တုၤလၢဘၣ်လီၤမုၢ်လီၤဖးလီၤႉအဃိဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤသံၦၤ(၂၅)ဂၤအတၢ်ဂ့ၢ်အံၤနထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်ႉ

ပဒိၣ်ကနဲမံၤ–တၢ်၀ဲအံၤန့ၣ်ပခိၣ်ပနၢ်ခီန့ၣ်သုကသ့ၣ်ညါလီၤႉမ့ၢ်ဒၣ်လၢမၠိမ့နီၤ(မျိုးမင်းေနာင်)အိၣ်လၢန့ၣ် တဲလီၤ၀ဲ–ခဲအံၤၦၤမၤလံႉခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ဧၢကွၢ်(ထိန်း)ကဒါက့ၤသုၦၤန့ၣ်ႉပတဘၣ်ဃးဒီးပယီၤနီတမံၤဘၣ်ႉ ဘၣ်ဆၣ်ဒီးပယီၤကျဲၤထီၣ်တၢ်န့ၣ်ဒ်သိးကနုာ်လီၤလၢအတၢ်ကျဲၤအပူၤႉတၢ်တခါန့ၣ်ယတအဲၣ်ဒိးတဲလၢၤဘၣ်ႉတၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ၦၢ်လၢပကဒဲကဒဲႉတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဖီခိၣ်န့ၣ်ပခိၣ်ပနၢ်န့ၣ်ကဘၣ်သ့ၣ်ညါ၀ဲႉတၢ်လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးန့ၣ်သုထံၣ်လံႉသုးက့လွံၢ်သုးက့ဃုသုးက့နွံလၢသူမှဲတကပၤန့ၣ်ဒုၣ်ဒါကဟဲထီၣ်ဟံးန့ၢ်ပလီၢ်ပကျဲတတီၤတတီၤခဲလၢာ်ႇပသုးမုၢ်န့ၣ်ပမူပဒါအိၣ်လၢပကဘၣ်ကရၢကရိက့ၤပၦၤဒီးပကဘၣ်ခီၣ်ဆၢက့ၤပဒုၣ်ပဒါႉဘၣ်ဆၣ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤတအိၣ်ဘၣ်ဒီးဒုၣ်ဒါဟံးန့ၢ်က့ၤပတၢ်လီၢ်တတီၤ၀ံၤတတီၤႉဖဲသုးခိၣ်နၢၤဒါသ့ၣ်အိၣ်တၢ်လီၢ်တပၣ်န့ၣ်ဟဲတ့ကျဲလၢၤတဂ့ၤသုးမ့ၢ်တ့ဒုကနုာ်လီၤဆူပလီၢ်ပကျဲလီၤႉလၢခံကတၢၢ်သၢဘျီတဘျီန့ၣ်ပယီၤတဖၣ်ဟဲထီၣ်ပာ်ဃုာ်ဒီးပိာ်မုၣ်ပိာ်မၢၤတဖၣ်ဒ်သိး(မိသားစု)ဟံၣ်ဖိဃီဖိႉတမ့ၢ်ၦၤလဲၤဒုးခးအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ႉၦၤလဲၤဖီၣ်န့ၢ်ဒီးၦၤဟဲက့ၤလီၤႉဟဲက့ၤတထံၣ်ဃီန့ၣ်ဒုၣ်ဒါတခီဟဲလူၤထီၣ်ခးအ၀ဲသ့ၣ်လီၤႉဒုၣ်ဒါခးတၢ်တဘျီတၢ်အံၤတၢ်လီၤဆီဒိၣ်လဲၣ်ႉတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဒီးလၢန့ၣ်ခီန့ၣ်ၦၤကျဲၤလီၤဒီးတဲကျၢက့ၤ၀ဲလၢတဘၣ်ခးတဂ့ၤပကကွၢ်သမံသမိးက့ၤအ၀ဲသ့ၣ်တတီၤဘၣ်တတီၤလီၤႉဖဲန့ၣ်ၦၤကွၢ်ဒီးၦၤထံၣ်ကဒီးလၢအိၣ်ဒီးသုးခိၣ်နၢ်အပတီၢ်(တံဆိပ်)တဖၣ်အဃိႇဟ့း–တၢ်အံၤမ့ၢ်ဒၣ်သုးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤမၢၣ်ဒီးဘၣ်ဒုးဘၣ်ခးရဲၣ်ကျဲၤလီၤႇ ဒီးဖဲန့ၣ်ပၦၤဘၣ်ဒိတဂၤဒံးႉ ဒီးၦၤကွၢ်လၢပိာ်မုၣ်ပိာ်မၢၤတဖၣ်ၦၤကဟုကယာ်ဒီးၦၤဆှၢက့ၤအ၀ဲသ့ၣ်ႉ လၢအိၣ်တီၢ်တဖၣ်န့ၣ်ၦၤထံၣ်အိၣ်ဒီး(uniforms)ဖျါဒီးသုးတၢ်ပနီၣ်ဒီးတၢ်၀ဲန့ၣ်ပပာ်လၢတၢ်ဒုးပျီဒီးတၢ်မၤသံမၤ၀ီကဲထီၣ်သးအလီၢ်လီၤႉ

ဒီးတၢ်၀ဲန့ၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးဃ့ထီၣ်၀ဲႇဒီးသုးခိၣ်နၢၤဒါပျၢ်လီၤအသုးခိၣ်လဲၤစိာ်ဃုာ်ဒီးပယီၤသုးတၢ်ပနီၣ်လၢမၤန့ၢ်တဖၣ်ခဲလၢာ်ႇဒုးနဲၣ်၀ဲခဲလၢာ်ႉတၢ်၀ဲန့ၣ်အိၣ်ဒီးဒုၣ်ဒါအသုးခိၣ်သုးနၢ်ႇတၢ်၀ဲန့ၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်မ့ၢ်ဖီၣ်၀ဲသ့သ့ဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်၀ံၤလီၤႉဘၣ်ဆၣ်ပခိၣ်ပနၢ်န့ၣ်ဖီၣ်ထီၣ်တထံၣ်ဃီလၢ(Geneva conventions)တၢ်ဖံးတၢ်မၤတၢ်ဂ့ၢ်အဃိန့ၣ် ဒီးဂ့ၤလံႇတၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဖီၣ်ဒီးဖီၣ်ႇဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲအံၤအဖီခိၣ်ကဘၣ်ကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဖးဒိၣ်ဖးထီတုၤဒၣ်လဲာ်လၢကဘၣ်ထုးထီၣ်ကွံာ်လိာ်သးႇကဘၣ်မၤလိာ်သးအပတီၢ်တုၤလၢဒ်န့ၣ်တခီတၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဒုႇအ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်ၦၤဖီၣ်ပျံၤသ့ၣ်တဖၣ်အကံၢ်အစီတအိၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်အသးလီၤႉ

စီၤသးဒူ–တၢ်လၢသုးတဖုမ့ၢ်ဂ့ၤတၢ်ကရၢကရိတခါမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်ဘၣ်ဟံမူဒါဒီးဘၣ်ကဟုကယာ်အသုးဖိသံၣ်ဖိဒီး အကရၢဖိသ့ၣ်တဖၣ်ထီဘိလီၤႉတၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်သးလၢတၢ်ကရၢကရိအပူၤဒီးပထံၣ်ဘၣ်လၢတၢ်ဒိၣ်န့ၣ်တၢ်ကဘၣ်မၤဆံးလီၤႇဒီးတၢ်ဆံးန့ၣ်တၢ်ကဘၣ်မၤလီၤမၢ်ကွံာ်အီၤလီၤႉပမ့ၢ်ကွၢ်တၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးဒီးတၢ်သံတၢ်ၦၢ်လၢအကဲထီၣ်သးအံၤတမ့ၢ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိနၢၤဒါမၤသံၦၤတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်ႉဒီးတမ့ၢ်အဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢကဘၣ်မၤသံစ့ၢ်ကီးဘၣ်ႉမ့ၢ်ဒၣ်အဟံးန့ၢ်မူဒါလၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဖီခိၣ်ႇဒီးဆၢထၢၣ်၀ဲလၢအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤႉ

ဘၣ်ဆၣ်ပမ့ၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤ(KNU)ခိၣ်နၢ်တဖၣ်တခီႇဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးတဘျီဃီတၢ်ကစီၣ်သန့တဖၣ်မၤတၢ်သမံထံဒီးပဒိၣ်ကွဲၤထူ၀့ဒီးပဒိၣ်တီနံန့ၣ်ပထံၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်တၢ်စံးဆၢတဖၣ်န့ၣ်ဖျါလၢမၤဒိၣ်ထီၣ်ႇမၤအၢထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤႇပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၢ်က့ၤအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိႇဘျးစဲဃုာ်၀ဲဒီး(POW)အတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ(Geneva convention) ဟူထံဟူကီၢ်တချုးလၢသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဒံးဘၣ်ဒီးတချုးလၢတၢ်သမံသမိးစးထီၣ်ဒံးအခါဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤႉအဃိဒီးကမျၢၢ်တဖၣ်ထံၣ်၀ဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်ခိၣ်နၢ်လၢတၢ်ဟးမူဒါဒီးတၢ်ဆၢထၢၣ်လၢအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ်အဂီၢ်တအိၣ်ဘၣ်ႉမ့မ့ၢ်တခီမ့ၢ်ၦၤတဖၣ်လၢမၤဃံမဲာ်မၤအိၣ်မဲာ်လၢဒုၣ်ဒါအမဲာ်ညါလီၤႉလၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အဃိတၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲလၢတၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖးကကဲထီၣ်လၢတၢ်ကရၢကရိအပူၤလီၤႉဒ်ကမျၢၢ်တဖၣ်ဘၣ်ယိၣ်၀ဲအသိးန့ၣ်အခဲအံၤကဲထီၣ်အသးသၦၢ်ကတၢၢ်လီၤႉဘၣ်မနုၤအဃိတၢ်ဘၣ်ကဲထီၣ်သးလၢအပတီၢ်ထဲအံၤလဲၣ်ႉကမ့ၢ်လၢပ(KNU)ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ်တၢ်ဃ့ၣ်လီၤဘှါရှဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤတသ့တဘၣ်အဃိဧါႉ

ပဒိၣ်ကနဲမံၤ–ဘၣ်ဃးလၢတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲအံၤန့ၣ်ပကဘၣ်ကွၢ်လၢကမျၢၢ်ႉကမျၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်ပဆိမိၣ်ဆံးအီၤတသ့ဘၣ်ႉ ကမျၢၢ်တဖၣ်ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်အတၢ်ထံၣ်က့ၤလၢပခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢမိၢ်ၦၢ်အဖီခိၣ်ႇပတဲလၢအ(သံသယ)တၢ်သးဒ့ဒီးတၢ်ထံၣ်တရှဲဘၣ်အိၣ်ထီၣ်က့ၤလၢကရၢမိၢ်ၦၢ်အဖီခိၣ်ဖးဒိၣ်ညါႉကရၢမိၢ်ၦၢ်န့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအပတီၢ်ထဲလဲၣ်ႉပမ့ၢ်ကွၢ်လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤန့ၣ်တၢ်လီၢ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်၀ဲဒၣ်(front line)တၢ်ဒုးပျီပူၤအပတီၢ်လီၤႉ အဃိဒီးဘၣ်ဃးလၢတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲအံၤန့ၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ကဘၣ်ကိးဖှိၣ်ကျဲၤဘၣ်က့ၤတၢ်တတီၤဘၣ်တတီၤအလီၢ်န့ၣ်ႇတထံၣ်ဃီဘိးဘၣ်ရၤလီၤ၀ဲတၢ်တတီၤတတီၤတဲထီၣ်တၢ်ဂၤမံၤဂၤမံၤႇဒီးဖဲန့ၣ်ကမျၢၢ်န့ၣ်ထံၣ်၀ဲလၢ–ပခိၣ်ပနၢ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲဒၣ်(NCA)လီၤႉကမျၢၢ်တဖၣ်ဟူးထီၣ်ဂဲၤထီၣ်တၢ်ဒီဒူၣ်န့ၣ်မ့ၢ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲအံၤဖီခိၣ်အဃိလီၤႉအဃိဒီးတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲအံၤန့ၣ်ယမ့ၢ်တဲန့ၣ်က့ၤကဒါလၢကလဲၤဘၣ်ဖုးဆူဒုၣ်ဒါအတၢ်ကူၣ်တရံးအကွီၤပူၤမ်န့ၣ်ႇကဲထီၣ်တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤလၢပဖီခိၣ်ဖးဒိၣ်ညါႉအဃိဒီးကမျၢၢ်တဖၣ်စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ကတိၤထီၣ်တၢ်လၢ–ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်ခိၣ်နၢ်အိၣ်လၢ(NCA) အပူၤလီၤႉတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲန့ၣ်ဟဲကဲထီၣ်သးအခိၣ်သ့ၣ်ဖဲန့ၣ်ဒီးနၤတဲထီၣ်ယၤတဲထီၣ်သလၣ်ထီၣ်သးဆူဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ဒီးပြုထီၣ်ဖးဒိၣ်လံႉအဃိန့ၣ်တၢ်ဒ်အံၤတဖၣ်ပကရၢမိၢ်ၦၢ်န့ၣ်ကဘၣ်ပလီၢ်အသးလၢခံဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်န့ၣ်လီၤႉတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအ၀ဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဖီၣ်ထီၣ်၀ဲသ့့သ့ဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်ႇတထၢၣ်သူၣ်ထၢၣ်သးဘၣ်ခီဧါဒုတဲတဘၣ်ဘၣ်ႉ

စီၤသးဒူ–ဘၣ်ဃးဒီး(NCA)တၢ်ဂ့ၢ်တခီပထံၣ်ဘၣ်လၢပဒိၣ်တီနံစံး၀ဲ(NCA)ဟးဂီၤလံႉ ကီၢ်သူလ့ၤဟီၣ်က၀ီၤပူၤန့ၣ်တၢ်ဒုးကဲထီၣ်အဘျီလၢဃုကထိဒီးပယီၤသုးတဖၣ်သံလၢယဲၢ်ကထိဃၣ်ဃၣ်ညါလီၤႉတၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဖျါကြၢၢ်ကလာ်လၢ(NCA)အံၤတအိၣ်မူလၢၤဘၣ်လီၤတဲ၀ဲႉဒီးစံး၀ဲလၢ(NCA)မ့ၢ်အိၣ်ႇမ့ၢ်မူဒံးတခီ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢကီၢ်သူလ့ၤဟီၣ်က၀ီၤပူၤတဖၣ်အံၤကကဲထီၣ်အသးသ့ဒ်လဲၣ်ႉအတၢ်တဲန့ၣ်နထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်ႉ

ပဒိၣ်ကနဲမံၤ–မ့ၢ်လီၤႉတၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤန့ၣ်တမ့ၢ်ထဲလၢပဒိၣ်တီနံတဲဖျါထီၣ်၀ဲဘၣ်ႉဖဲတယံာ်တမီၢ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ်ႇ ပဒိၣ်ကွဲၤထူ၀့နီၢ်ကစၢ်စ့ၢ်ကီးၦၤသံကွၢ်အီၤဒီးတဲ၀ဲဒၣ်လၢ–ပၦၤကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ကဘၣ်မၤလိအါထီၣ်က့ၤ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတစဲးဖိႇဘၣ်ဃုနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဂ့ၢ်တစဲးဖိႇပ၀ဲဒၣ်န့ၣ်ၦၤတီၣ်ထီၣ်ၦၤ(ပုဒ်မ)လၢ NCA‚ NCA ပတမ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်ႉပၦၤကလုာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ကဘၣ်ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဂ့ၢ်တစဲးဖိႉ မ့ၢ်ဒ်သိးပဒိၣ်တီနံတဲဖျါထီၣ်၀ဲအသိးမ့ၢ်ဂ့ၤႇဖဲအပူၤကွံာ်မဟါတလါခံလါဒၣ်လဲာ်န့ၣ်ပဒိၣ်ကွဲၤထူ၀့ပာ်ဖျါထီၣ်၀ဲန့ၣ်ပထံၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤႉဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်ယအဲၣ်ဒိးတဲဒ်အံၤလီၤႉတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်ပကဘၣ်ကွၢ်တၢ်ခံကပၤလၢာ်ႉဘၣ်မနုၤအဃိကမျၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်ထံၣ်တၢ်ဒ်အံၤတဲတၢ်ဒ်အံၤလဲၣ်န့ၣ်ႉ

အဒိ–နီၣ်ဂံၢ်(၁)တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအိၣ်န့ၣ်အိၣ်ဖဲလဲၣ်ႉအိၣ်လၢဃိၣ်လိာ်တကပၤႉစးထီၣ်လၢမုၢ်တြီၤကီၢ်ရ့ၣ် က့ၤလီၤကဒီးဆူသုးက့တၢသုးက့သၢက့ၤလီၤတုၤဆူတီၤအူတကပၤတၢ်ဟူးထီၣ်ဂဲၤထီၣ်ကဒါက့ၤန့ၣ်မ့ၢ်လၢ(concern group)ဒီး(IKO)တဖၣ်ဒီးပသုးမုၢ်ဒိၣ်လၢဆၢထၢၣ်ဂၢၢ်ဂၢၢ်လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤတပၤႇဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်တြီဆၢ ဒုးထီဒါက့ၤဒုၣ်ဒါအတၢ်ဒုးတၢ်ယၤဒီးဖီၣ်ဂၢၢ်က့ၤတၢ်အဃိဒီးပမံၤန့ၣ်ဟဲဖျါထီၣ်ကဒါက့ၤဒီးကမျၢၢ်တဖၣ်ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ပတြၢၤက့ၤအီၤဒီတဒူၣ်လၢခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်န့ၣ်မၤလဲးလူးလံႇခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်န့ၣ်မၤလဲးလူးလံႇအၢၣ်–တၢ်၀ဲန့ၣ်အိၣ်ထီၣ်လီၤႉ

မ့မ့ၢ်လၢပခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢမိၢ်ၦၢ်အတၢ်ကျဲၤဒုလၢသုးက့(၇)တပၤမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်ႇတၢ်ဒုးတၢ်ယၤမ့ၢ်ကဲထီၣ်မ့ၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ဒုၣ်ဒါဒီးဘၣ်ပျၢ်ကွံာ်အီၤႇမ့ၢ်န့ၢ်ကျိဒီးဘၣ်ဟ့ၣ်ကဒါက့ၤပယီၤသုးလီၤႉတၢ်ဒုးတၢ်ယၤန့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်လၢအံၤခီတကပၤလီၤႉတမ့ၢ်လၢၦၤလဲၤဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်ဒီးပယီၤ(NCA)တဖၣ်အအိၣ်တကပၤန့ၣ်ဘၣ်ႉဘၣ်ဆၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဟံးန့ၢ်ကဒါက့ၤ၀ဲလၢအံၤတပၤတၢ်မၤအဂ့ၢ်၀ံၤ(ဆင်ဖြူေတာ်မှီပြီးကြံစုတ်)ရၤလီၤက့ၤတၢ်ကစီၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဆူဟီၣ်ခိၣ်ချၢဒီးၦၤတနီၤနီၤနံၤဘၣ်ဖၣ်လဲအီၤႇယဲယတနံၤဘၣ်အီၤဘၣ်ႉပဒိၣ်တီနံအတၢ်မၤန့ၣ်ႉဟံးန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢအံၤတပၤဒီး(ထိန်း)ကဒါက့ၤ၀ဲဒၣ်ပၦၤကညီအလၤကပီၤအဃိလီၤႉ

ဘၣ်ဆၣ်ဒီးဘိးဘၣ်တၢ်န့ၣ်၀ံၤဒီးတဲ၀ဲပတမၤဃုာ်တၢ်န့ၣ်လၢၤဘၣ်ႉတဲတၢ်ဒ်န့ၣ်တနွံ၀ံၤန့ၣ်ပယီၤပဒိၣ်ပကိးလၢမ့အီၤလဲၤ(မင်းအောင်လှိုင်)သ့ၣ်(စကစ)အတၢ်ကျဲၤလၢအမ့ၢ်၀ဲ(ဗိုလ်ရှုသဘင်)အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်လဲၤလီၤကဒါဒီး ၀ဲဒၣ်ဒီတဒူၣ်ႇစးထီၣ်လၢခိၣ်နၢ်တုၤလၢကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ်ႉအဃိန့ၣ်ႇတၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီးဖျါ၀ဲဒၣ်ကြၢၢ်ကလာ်လီၤႉ အဃိန့ၣ်ဒီးတဘၣ်မ့ၢ်လၢ–ပကမျၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်တီၣ်ထီၣ်ၦၤလၢ(ပုဒ်မ)လၢပပိာ်(NCA)အခံႇတၢ်၀ဲန့ၣ် ကမျၢၢ်တဖၣ်ကဘၣ်ဃုနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ႉကဘၣ်တဲတၢ်ဒ်န့ၣ်အလီၢ်အ၀ဲကဘၣ်ကွၢ်လီၤက့ၤအလီၢ်ခံႉအ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်အိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်ကဘၣ်ကွၢ်ကဒါက့ၤ၀ဲဖးဒိၣ်ညါႉအဃိန့ၣ်ႇတၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်ပတဲတမံၤပမၤတမံၤဒ်န့ၣ်တသ့ဘၣ်ႉ

စီၤသးဒူ–နတဲလၢ(NCA)ခိၣ်နၢ်ဒီးကမျၢၢ်တနီၤတၢ်သံကွၢ်ကအိၣ်ထီၣ်၀ဲလၢမ့ၢ်တတဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်ႉ မ့ၢ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢခိၣ်နၢ်ဒီးအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ်ခဲလၢာ်ဧါႉမ့တမ့ၢ်ဘၣ်တခီမ့ၢ်ဒၣ်ထဲလၢခိၣ်နၢ်တနီၤဧါႉမ့ၢ်မတဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်ႉ

ပဒိၣ်ကနဲမံၤ–မ့ၢ်–ဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်ႇစးထီၣ်လၢ(၁၅)ဘျီခီကရဲးဒီး(၁၆)ဘျီခီကရဲးန့ၣ်ႇဖုမူၤတူစ့ဖိ အတၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲန့ၣ်ႇခီကရဲးဟ့ၣ်အီၤမူဒါဒ်ခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢခိၣ်တဂၤႉဒီးတုၤဖဲမ့အီၤလဲၤဟံးန့ၢ်ဆူၣ်က့ၤထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဒီးကိးလီၤအသးလၢ(စစ်ကောင်စီ)သုးကီၣ်ကးကရူၢ်န့ၣ်ႇဖုမူၤတူစ့ဖိအနီၢ်ကစၢ်တဲ၀ဲ–မ့မ့ၢ်သါနီၢ်ကစၢ်တဂၤန့ၣ်သါကမၤဃုာ်တၢ်ဒီးသုးကီၣ်ကးကရူၢ်လီၤန့ၣ်ထုးထီၣ်၀ဲဒီးလံာ်ဒံးႉအ၀ဲန့ၣ်ဖျါတဲာ်တဲာ်ႇတမ့ၢ်တဲထဲလၢထးခိၣ်ဘၣ်ထုးထီၣ်၀ဲဒီးလံာ်လီၤႉအဃိတၢ်၀ဲန့ၣ်(automatically)န့ၣ်ခီကရဲးဟ့ၣ်အီၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤန့ၣ်ဖျိးကွံာ်ဆူတၢ်ချၢခဲလၢာ်လံႉကဲထီၣ်က့ၤ(NCA)အၦၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလံႉအိၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်အုၣ်ကီၤသးဒီးလံာ်ဒီးလဲၢ်လီၤႉတၢ်၀ဲန့ၣ်(IKO)န့ၣ်ဖုးဘၣ်အသးႉဘၣ်ဆၣ်ဒီးဖဲန့ၣ်အခါ(IKO)န့ၣ်တသီၣ်တသဲႇတတဲတၢ်နီတမံၤဒံးဘၣ်ႉ

တၢ်လၢတၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်ပၢပြးဒီးသုးခံကပၤႉတနွံဘျဲၣ်ဘျဲၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လၢသုး၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်တကပၤန့ၣ်ႇသုးရိၢ်မဲခိၣ်ကျၢၢ်န့ၣ်ထုးထီၣ်ကဒီးလံာ်တဘ့ၣ်တဲ၀ဲ–ပ၀ဲဒၣ်န့ၣ်ပကပိာ်ပကရၢခိၣ်အခံလီၤႉ တၢ်၀ဲန့ၣ်လဲၤလၢတၢ်ချၢခဲလၢာ်လံႉအဃိသတးဒီး(IKO)န့ၣ်ထုးထီၣ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ရှဲရှဲဖိ–ၦၤတီခိၣ်ရိၢ်မဲတၢ်ပခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢမိၢ်ၦၢ်န့ၣ် Legitimacy(တၢ်ဖိးသဲစး)တအိၣ်လၢၤဘၣ်ႉ တၢ်၀ဲန့ၣ်ဖျါရှဲရှဲလၢခီကရဲးတၢ်ဟ့ၣ်အီၤမူဒါလၢလီၢ်ခၢၣ်သးတအိၣ်လၢၤဘၣ်ႉမ့ၢ်တၢ်ပိာ်က့ၤ(NCA)အခံလိၤလိၤလီၤႉအတၢ်အုၣ်ကီၤတဖၣ်အိၣ်ဖျါအါန့ၢ်အန့ၣ်နဃုတဘၣ်လၢၤဘၣ်ႉ

စီၤသးဒူ–ဘၣ်ထွဲလၢ(KNU)တၢ်ဃုထၢန့ၣ်တၢ်သံကွၢ်အိၣ်ထီၣ်အါမးလၢကမျၢၢ်အကျါႇ ဘၣ်မနုၤလၢခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ်တမၤဒံးတၢ်ဃုထၢဘၣ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤႉပထံၣ်ဘၣ်လၢခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ထီၣ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်လၢခိဘ့း၁၉တၢ်ဆူးတၢ်ဆါအဃိႇလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိမၤတသ့ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤႉဘၣ်ဆၣ်ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤႇတၢ်ဘၣ်စံၣ်ဘၣ်ဟးအခါဒၣ်လဲာ်တၢ်မၤအီၤ(၄)နံၣ်တဘျီထီဘိလီၤႉအဃိၦၤတနီၤထံၣ်၀ဲလၢခိၣ်နၢ်ခဲအံၤသ့ၣ်တဖၣ်တအဲၣ်ဒီးပျၢ်စုလၢတၢ်စိတၢ်ကမီၤတၢ်လီၢ်တၢ်လၤအဃိတမၤ၀ဲဘၣ်န့ၣ်လီၤႉနဆိမိၣ်မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤအဃိတၢ်သုးဆၢသုးကတီၢ်အီၤဒီးတၢ်တမၤအီၤဒံးဘၣ်န့ၣ်လဲၣ်ႉ

ပဒိၣ်ကနဲမံၤ–ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤန့ၣ်ႇပဘၣ်ကွၢ်တၢ်အလီၢ်မ့ၢ်လဲၢ်တစဲးဖိမီၣ်ႉယအၢၣ်လီၤသ့ဒါခီႇ အ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး၀ဲလၢအချ့လီၤႉဒ်သိးကထီၣ်၀ဲသၢ၀ီတ၀ီႉ(၁၇)ဘျီခီကရဲးန့ၣ်ကဖီၣ်ထီၣ်ကဒါ၀ဲႉအ၀ဲသ့ၣ်ကဒဲကဒဲကကျဲၤထီၣ်ကဒါ၀ဲႇကထီၣ်ကဒါဒီးအသီတ၀ီဒီးႉကမျၢၢ်န့ၣ်တတူၢ်လိာ်လၢၤဘၣ်ႉအ၀ဲန့ၣ်(အရင်းအတိုင်း)လီၤႉပတဲတၢ်ရှဲရှဲလီၤႉကမျၢၢ်တတူၢ်လိာ်လၢၤဘၣ်ႉဘၣ်ဆၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး၀ဲလီၤႉတမံၤခီန့ၣ်ႇလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤမ့ၢ်ဂ့ၤႇ COVIDမ့ၢ်ဂ့ၤႇတၢ်၀ဲန့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒီးပအၢၣ်လီၤထွဲကရၢမိၢ်ၦၢ်အခံလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ကျဲၤ၀ဲသၦၢ်ကတၢၢ်ဒ်သိး ကကဲထီၣ်လီၤႉ

ဘၣ်ဆၣ်ယအဲၣ်ဒီးတဲဒ်အံၤႇပဘၣ်ကွၢ်ႇမ့ၢ်မၤ၀ဲနီၢ်ကီၢ်န့ၣ်ႇအခီပညီန့ၣ်ပကထီထီၣ်န့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်ဒီး“အနၢၤ”ႇပကဟ့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ(၄)နံၣ်ကဒီးႉတဘျီန့ၣ်ဒုပတၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်မ့ၢ်လဲၤဒံးဆူညါခီဒ်အံၤန့ၣ်ပတၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်လွဲၤလံႉအဃိသတးဒီးပ(IKO)န့ၣ်ပထံၣ်တၢ်၀ဲန့ၣ်အဃိဒီးပ(IKO)န့ၣ်ဃ့ထီၣ်၀ဲ–ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်ႇ တချုးလဲၤဒံးဆူခီကရဲး ဒံးဘၣ်န့ၣ်ႇခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်ကရၢမိၢ်ၦၢ်န့ၣ်ႇထုးထီၣ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါရၤလီၤန့ၢ်ၦၤလၢအကရၢသနူတစဲးဖိႉတၢ်လၢၦၤကဒိးဃုထၢသးတဖၣ်တဒူၣ်တဒူၣ်န့ၣ်တချုးတၢ်ဃုထၢဒံးဘၣ်န့ၣ်ကဘၣ်ဘိးဘၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါဒီးရၤလီၤပာ်ဖျါထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အသနူ(policy)လီၤႉ

ပတလီကီတၢ်နီတမံၤဘၣ်ႉပ(IKO)ပတဲထီၣ်–ကရၢမိၢ်ၦၢ်န့ၣ်ႇတချုးခီကရဲး(၁၇)ဘျီဘၣ်န့ၣ် ဘိးဘၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါၦၤသုဖီလစံၣ်လၢ–သုဟးထီၣ်လၢ(NCA)လံႇသုးတဘၣ်ဃးဒီး(NCA)လၢၤဘၣ်န့ၣ် ဘိးဘၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါၦၤလၢတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲန့ၣ်ႉပဒီပုၢ်၀ဲၢ်ပကဆ့ၣ်နီၤအီၣ်သကိးမ့ၤတပူၤဃီႇပကဖိးဟုလိာ်သးႇပကဖီၣ်လိာ်ပစုဒီးပကလဲၤဆူညါႉပတဲတၢ်ရှဲရှဲလီၤႉပ(IKO)ပကလဲၤဒ်လၢပၢပြးအပတီၢ်လီၤႉ

ဘၣ်ဆၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်တမၤ၀ဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်ႉကလဲၤ၀ဲဒ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤႉအဃိပမ့ၢ်မၤဆိခီကရဲးန့ၣ်ကကမၣ်န့ၢ်ၦၤထဲလဲၣ်ႉပမ့ၢ်အိၣ်ခိးအ၀ဲသ့ၣ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤန့ၢ်ၦၤလၢအ၀ဲသ့ၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်(NCA)လံႇဒီးတၢ်ဃုထၢန့ၣ်ကမၤ၀ဲအတကွီၣ်လဲၢ်တစဲးဖိလီၤန့ၣ်ႇမ့ၢ်(IKO)အတၢ်ဃ့ထီၣ်လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဖီခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇလၢသဲစးတၢ်ဘျၢအဖီခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇလၢတၢ်ပၢတၢ်ပြးဒီးပဖီလစံၣ်အဖီခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇပ(IKO)န့ၣ်ပဆၢထၢၣ်ဒ်သိးပလီၢ်ခၢၣ်သးအတၢ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲန့ၣ်လီၤႉပဆၢထၢၣ်ဒူဒူပကျဲၤတၢ်ဒူဒူလီၤႉအ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢကမျၢၢ်ကဘၣ်သ့ၣ်ညါထွဲန့ၣ်လီၤႉ

စီၤသးဒူ–ဘၣ်ဃးဒီး(KNU)ထုးထီၣ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤလၢထုးထီၣ်ကွံာ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိနၢၤဒါတၢ်ဂ့ၢ်အကျါ ပၣ်ဃုာ်၀ဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တထံၣ်လၢ–ဖဲ(PC)ကဲထီၣ်သးအခါသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိနၢၤဒါပၣ်ဃုာ်၀ဲဒီးအမံၤအိၣ်ဆဲးလီၤအသးလၢ နဲၢ်ရွဲၢ်(၁)လီၤႉၦၤဂၤလၢအမံၤပၣ်တဖၣ်တနီၤဘိးဘၣ်ရၤလီၤဒီးထုးထီၣ်ကွံာ်အမံၤဘၣ်ဆၣ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိနၢၤဒါန့ၣ်တုၤမုၢ်တနံၤအံၤတထုးထီၣ်က့ၤအမံၤဘၣ်ႉဘၣ်ဆၣ်ဒီး(KNU)တခီမ့ၢ်တဲ၀ဲလၢသါတမၤဃုာ်(NCA)လၢၤဘၣ်ႇဘၣ်ဆၣ်တထုးထီၣ်က့ၤအမံၤလၢ(NCA)အပူၤနီတဘျီစ့ၢ်ကီးဘၣ်ႉ

တဲ၀ဲလၢတၢ်မၤသံမၤ၀ီဒုၣ်ဒါလၢတၢ်ဖီၣ်န့ၢ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်တဘၣ်(KNU)တၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်အဃိဘၣ်ဃိထံသမံသမိးဒီးဘၣ်ဟ့ၣ်၀ဲတၢ်ကမၣ်လီၤႉဘၣ်ဆၣ်သုးဖိလၢလဲၤခးပယီၤသုးတနီၤဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤလၢပခိၣ်ပနၢ်တနီၤအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲဒီးဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤက့ၤအီၤဆူဒုၣ်ဒါအစုပူၤအိၣ်၀ဲလီၤႉတၢ်န့ၣ်တဖၣ်ခီဘၣ်(KNU)တၢ်သိၣ်တၢ်သီစ့ၢ်ဧါႉဘၣ်မနုၤတၢ်တသမံသမိးဒီးဟံးဂ့ၢ်၀ီနီတမံၤဘၣ်လဲၣ်န့ၣ်တၢ်သံကွၢ်အိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤႉအဃိတၢ်သံကွၢ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲလၢခိၣ်နၢ်တဖၣ်အံၤမၤတၢ်န့ၣ်တၢ်တီတၢ်တြၢ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဧါႉတၢ်မ့ၢ်ဘၣ်အသးဒီးမၤ၀ဲတမံၤႇတၢ်မ့ၢ်တဘၣ်အသးဘၣ်ဒီးမၤ၀ဲတမံၤဧါန့ၣ်လီၤႉတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဖီခိၣ်နအဲၣ်ဒိးတဲဒ်လဲၣ်ႉ

ပဒိၣ်ကနဲမံၤ–တၢ်တခါန့ၣ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂ့ၢ်အကါဒိၣ်တခါလၢကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်တယးတၢ်တဘၣ်ဘၣ်ႉ တနီၤနီၤန့ၣ်ကဲထီၣ်တၢ်အ့ၣ်လိာ်ဆိးက့အိၣ်အဃိန့ၣ်ဒီးတၢ်တခါအံၤပဘၣ်လဲၤလၢတၢ်ဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတစဲးဖိချ့ချ့မ့ၢ်ဒ်အံၤလီၤႉဖဲအပူၤကွံာ်န့ၣ်ၦၤသံကွၢ်၀ဲဒၣ်ပဒိၣ်ကွဲၤထူန့ၣ်အ၀ဲစံးဆၢက့ၤ၀ဲ–တၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ်ကဘၣ်လဲၤလၢ တၢ်ကရၢကရိ(အဖွဲ့အစည်း)အတၢ်သိၣ်တၢ်သီလီၤႉခဲအံၤသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိနၢၤဒါအတၢ်လဲၤန့ၣ်တဘၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢၤဘၣ်ႉဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ထုးထီၣ်၀ဲဒၣ်(statement)တခါန့ၣ်ယကွၢ်န့ၣ်တမ့ၢ်လၢခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်(statement)တမ့ၢ်လၢမိၢ်ပၢ်(statement)ဟဲလၢကရၢမိၢ်ၦၢ်ဖီလစံၣ်ဒီးကဘၣ်ဖျါထီၣ်တမ့ၢ်ဘၣ်ႉဟဲအသးဖျါလၢၦၤနီၢ်တဂၤအတၢ်(စွပ်စွဲပုဂ္ဂလိက ဓိဌာန်)တၢ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်(statement)တဘ့ၣ်လၢအလီၤရၢၢ်လီၤစၢၢ်ဖးဒိၣ်ညါႉ

မ့ၢ်တဲ၀ဲဒ်န့ၣ်ဒီးကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဒ်သိးကရှဲန့ၣ်ယအဲၣ်ဒိးတဲဒ်အံၤလီၤႉပကလဲၤလၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီလီၤႉမ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ပကရၢမိၢ်ၦၢ်န့ၣ်ပကဟ့ၣ်တၢ်အဒိတခါ–ပကျဲၤလီၤသုးခိၣ်မူၤတူဒီးအၦၤတဖၣ်န့ၣ်ကဘၣ်လဲၤလီၤဆူတၢ်မၤ၀ဲ (မဏာမ ဆွေးနွေးပွဲ)ဘၣ်ဃး(NCA)ႉတၢ်လၢပမၤ(မဏာမ ဆွေးနွေးပွဲ )န့ၣ်ပဟဲက့ၤပဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်လီၤႉ ယပၣ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်စ့ၢ်ကီးႉၦၤကိးယၤၦၤမၢယက့ၤႉလၢ(EC)တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ်ယဆ့ၣ်နီၤဒံးႉတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်၀ံၤန့ၣ်ကီၢ်ခိၣ်သံကွၢ်ယၤနအဲၣ်ဒိးတဲတမံၤမံၤဒံးဧါႉယဲယတဲတစဲးဖိလီၤႉဒ်သိးပအိၣ်လၢလီၢ်ခၢၣ်သးခါန့ၣ်ႇပမ့ၢ်ပျၢ်လီၤ(mission)တခါန့ၣ်ႇဂီၤခီ(၇)နၣ်ရံၣ်ဟါခီ(၇)နၣ်ရံၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ဟ့ၣ်က့ၤၦၤ(report)အဃိန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လဲၤဒီးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်ကဘၣ်ဟ့ၣ်ထွဲက့ၤၦၤအ(report).

အအံၤအ၀ဲသ့ၣ်လဲၤတၢ်တဘျီႇတသီတဟ့ၣ်ထီီၣ်ကဒါ(report)တၢ်နီတမံၤႉခံသီတဟ့ၣ်ထီၣ်ကဒါတၢ်ႇသၢသီတတဲတၢ်ကျၢတၢ်နီတမံၤႉပသံကွၢ်ဒီးတကျၢတၢ်နီတမံၤႉလၢခံတနံၤမၣ်ကဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ်လီၤဆဲးထီၣ်(phone)ဒီးၦၤတဲအ၀ဲသ့ၣ်–သုဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ်တသ့ဘၣ်ႇသုဘၣ်ဟဲက့ၤႉဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ်၀ံၤဟဲက့ၤထီၣ်တကးဘၣ်ဒီး နဲၣ်လီၤ၀ဲတထံၣ်ဃီလၢ–သုးက့တဖၣ်ကဘၣ်ပတုာ်တၢ်ခးလီၤႉအ၀ဲအတၢ်စိတၢ်ကမီၤတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်ႉ ဘၣ်ဆၣ်ဒီးအ၀ဲနဲၣ်လီၤ၀ဲဒ်န့ၣ်ႉနီၢ်နီၢ်န့ၣ်အဟဲက့ၤန့ၣ်ဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤတၢ်ဂ့ၢ်တတီၤဘၣ်တတီၤႉလီၢ်ခၢၣ်သးမ့ၢ်တူၢ်လိာ်၀ဲလၢပမၤတၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်ဖှိၣ်၀ံၤလံႇပမ့ၢ်တူၢ်လိာ်တၢ်ကပတုုာ်တၢ်ခးန့ၣ်တၢ်ဒီတဒၢ၀ဲၤကျိၤခိၣ်ကဘၣ်နဲၣ်လီၤ၀ဲတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးႉခဲအံၤအ၀ဲလုၢ်သ့ၣ်ခါပတာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီမၤကြီတၢ်အိၣ်ဒီဒူၣ်ႉနီၢ်နီၢ်ၦၤကဘၣ်ဟံးန့ၢ်အီၤအရ့လၢန့ၣ်ခါလံၤလံၤလံႉၦၤတမၤဘၣ်ႇၦၤတဟံးအီၤအရ့ဘၣ်ႉ

ကဲ–ဂ့ၤလံႉတၢ်ကျဲၤန့ၣ်လၢဒုၣ်ဒါတခီသုမၤတၢ်န့ၣ်သုကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဒီးတၢ်အမိၢ်လံၤမိၢ်ၦၢ်ႉ တဘျီဃီမၤန့ၣ်ကျိအခိၣ်(၄၀)ဘျဲၣ်ကျဲၤလီၤဒီးဆှၢခူသူၣ်န့ၢ်ပယီၤႇဖျါထီၣ်တဘျီပၣ်ဃုာ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်အဂၤတဂၤသ့ၣ်ညါထွဲတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်ဟးထီၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢဒီဘ့ၣ်ႉလီၢ်ခၢၣ်သးတသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်နီတမံၤဘၣ်ႉတၢ်၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်(ဖောက်ပြန်)တၢ်ယီးဒါဘီတၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်တခါလၢပတၢ်ပၢၢ်ဆၢအဂီၢ်ႉတၢ်၀ဲန့ၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးတသ့ၣ်ညါတၢ်နီတမံၤဘၣ်ႉတၢ်တခါန့ၣ်ဒီးမၤ၀ဲတကးဒံးဘၣ်ႇလဲၤလီၤကဒီးလံလၢတၢ်လဲၤဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်ႉတၢ်လဲၤဆဲးလီၤနမံၤန့ၣ်စီၤဘးအူကၠံအတၢ်ဘျၢအိၣ်တခါလီၤႉၦၤကညီဖိတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တလဲၤဒိးလီၤအကိာ်ဆူ၀့ၢ်တကူၣ်ဘၣ်န့ၣ်ပဃၣ်တသ့နီတဘျီဘၣ်ႉအ၀ဲသ့ၣ်လဲၤလီၤဒီးဆဲးလီၤအမံၤတထံၣ်ဃီန့ၣ်(ဥပဒေဘောင်ထဲပြန်ဝင်ပြီး)တၢ်၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လဲၤဒိးလီၤအကိာ်ဆူ ၀့ၢ်တကူၣ်တဲာ်တဲာ်လံႉတၢ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မၤကမၣ်တၢ်ဖးဒိၣ်တတီၤတတီၤတဖၣ်န့ၣ်အိၣ်၀ဲအကလုာ်ကလုာ်လီၤႉ

အဃိန့ၣ်(အဖွဲ့အစည်းစိတ်ဓာတ်)ပကဘၣ်လူၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီႇပတဲလဲးလူးပကွၢ်ကဒါပလီၢ်ခံဒီးပခံန့ၣ်အိၣ်ဟိမီၦၤနံၤဘၣ်ဖၣ်လဲၦၤဒီဒူၣ်ဒီထၢလံႉတၢ်တဖၣ်န့ၣ်ၦၤကဟံးအရ့လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်ႉဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢပကဘၣ်ခးပဒုၣ်ပဒါႉၦၤအဲၣ်ဒိးလၢပကခးတြီဆၢက့ၤပဒုၣ်ပဒါႉတၢ်လၢဒုးဒါန့ၣ်ဟဲထီၣ်လၢပဟံၣ်ပူၤလံႉမၤတရီတပါပဟံၣ်ဖိဃီဖိပဖိပလံၤလံႉပခးတၢ်အ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ(ကမ္ဘာ့ရေစီးကြောင်းဒီလှိုင်း)အ၀ဲသ့ၣ်တဲလီၤတၢ်န့ၣ်( ပုဂ္ဂလိကအရ)မ့ၢ်တၢ်မၤသံကွံာ်ၦၤတဂၤအတၢ်အိၣ်မူလီၤႉပကဘၣ်ထိၣ်ဘၣ်စီၤအီၤႉပတဲတၢ်ဒ်လဲၣ်ပမၤတၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဖျါႉကမျၢၢ်န့ၣ်ထံၣ်၀ဲဒီးသ့ၣ်ညါ၀ဲႉအန့ၣ်လီၤယအဲၣ်ဒိးတဲႉ

စီၤသးဒူ– KNU ဒီးကညီတၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ကရၢကရိတၢ်လၢအတီခိၣ်ရိၢ်မဲ ကညီဖိတဖၣ်အထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဒီးအတၢ်ဒီသဒၢလိာ်အသးလၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်နီၢ်ကစၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးအိၣ်လံအနံၣ်(၇၀)ဘျဲၣ်လံႇဒီးဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်ပာ်ကဲအီၤဒိၣ်မးလၢကညီဖိအကျါလီၤႉဘၣ်ဆၣ်ပထံၣ်ဘၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးခိၣ်နၢ်တစိၤအံၤလီၤဆီဒၣ်တၢ်(G5)တဖၣ်အံၤအတၢ်တီခိၣ်ရိၤမဲဒီးအတၢ်လဲၤကျဲန့ၣ်ကမျၢၢ်အါဒ်အါဂၤတဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဘၣ်ဒီးတအဲၣ်ဒိးပာ်ကဲလၢၤအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤႉကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်တူၢ်ဘၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်တကနၣ်ကမျၢၢ်အတၢ်ဘၣ်သးဘၣ်ႉတသူၣ်ထီၣ်ဒီးမၤဒိၣ်ထီၣ်အတၢ်ကရၢကရိဘၣ်အမဲာ်ညါရ့လိာ်သးဒီးသုးမီၤစိရိၤပဒိၣ်ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်ႇလူၤဘၣ်ပယီၤသုးပဒိၣ်အသးအါတလၢကဲၣ်ဆိးလီၤႉဒီးလၢအ၀ဲသ့ၣ်ကဲခိၣ်နၢ်အစိၤအံၤကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢဒီးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအပတီၢ်ဖုၣ်လီၤက့ၤ၀ဲဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤႉကမျၢၢ်တဖၣ်ထံၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်တဟ့ၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအတၢ်ကရၢကရိကဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်ဘၣ်အမဲာ်ညါတမၤဃူမၤဖိးက့ၤအၦၤကလုာ်အတၢ်ကရၢကရိစ့ၢ်ကီးဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ပစံးတၢ်အဒိႇဖဲအထုးထီၣ်လံာ်လၢတၢ်ထုးထီၣ်ကွံာ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိနၢၤဒါလၢအလီၢ်အလၤန့ၣ်ကွဲးဖျါထီၣ်၀ဲသုးခိၣ်နၢၤဒါအတၢ်လီၤတုာ်လီၤကၤခဲလၢာ် ၁ ၂ ၃ ၄ ၅ တထံၣ်ဘၣ်တထံၣ်ဆါဆါဘျါဘျါလီၤႉ ပမ့ၢ်ကွၢ်တၢ်န့ၣ်တဖၣ်ဒီး ဘၣ်တဘၣ်ကမ့ၢ်သ့သ့လီၤႉဘၣ်ဆၣ်ဖျါက့ၤဒ်သိးဒီး personal attack‚ Character assassination န့ၣ်လီၤႉ မၤက့ၤအသးလၢ–မၤသံက့ၤၦၤတဂၤအထံရူၢ်ကီၢ်သဲးႇအတၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲန့ၣ်လီၤႉ

ပစံးအဒိႇမ့ၢ်ထုးထီၣ်လံာ်လၢသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိနၢၤဒါအံၤတလူၤပိာ်ထွဲတၢ်ကရၢကရိအတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်ႉတၢ်မၤသကိးဒီးတၢ်ကရၢကရိတအိၣ်အမဲာ်ညါတတူၢ်လိာ်ခိၣ်နၢ်အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဃိဘၣ်တၢ်ပထုာ်ကွံာ်လီၤလၢအမူအဒါန့ၣ်တလၢၦဲၤဘၣ်ဧါႉဘၣ်မနုၤအဃိအ၀ဲသ့ၣ်ထုးထီၣ်လံာ်လၢကကဲထီၣ်တၢ်သးဟ့တၢ်သးဆါလၢအ၀ဲသ့ၣ်အဘၢၣ်စၢၤဒ်လဲၣ်ႉတမ့ၢ်ထဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်အဘၢၣ်စၢၤဘၣ်ႉလၢကမျၢၢ်ကျါဒၣ်လဲာ်ထံၣ်၀ဲလၢခိၣ်နၢ်တဖၣ်အံၤတပာ်ဘုချံလၢၤဘၣ်ႉတကွၢ်တၢ်လၢအထီဘၣ်ႉမ့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်တပာ်အသးလၢကမၤဃူမၤဖိးက့ၤအသးလၢၤဘၣ်တခီဧါႉ

မ့ၢ်ကွၢ်ကဒီးပဒိၣ်ကွဲၤထူ၀့ဒီးပဒိၣ်တီနံတၢ်မၤသမံထံဒီးတၢ်ကစီၣ်သန့တဖၣ်န့ၣ်တၢ်သံကွၢ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ–တၢ်ကဲထီၣ်အသးတခါအံၤကဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးကညီအတၢ်ပၢၢ်ဆၢဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဧါန့ၣ်ႇစံး၀ဲလၢကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအံၤတၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖးတဖၣ်ကဲထီၣ်သးအဘျီဘျီလံဒီးလဲၤခီဖျိဘၣ်၀ဲအါမးလံႉတမ့ၢ်တၢ်အသီဘၣ်ႉဒီးၦၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ၦၤစှၤဂၤဒီးမ့ၢ်ဒၣ်ၦၤတဒူၣ်ဖိလီၤႉခ့ၣ်အဲန်ယူၣ်အိၣ်ဒီးအတၢ်ဘျၢအတၢ်လဲၤခီဖျိအနံၣ်လၢနံၣ်(၇၀)ဘျဲၣ်လံအဃိႇတမ့ၢ်လၢကဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတၢ်ပၢၢ်ဆၢဒီးကညီထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်လဲၤကျဲဘၣ်လီၤႉ

တၢ်စံးဆၢလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်သညူးသၦၢ်ဒီးအကံၢ်အစီဘၣ်ဒ်အံၤတဖၣ်န့ၣ်ဒုးကဲထီၣ်တၢ်သးဒ့ဒီလၢထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်လီၤႉၦၤကိးဂၤဒဲးသ့ၣ်ညါ၀ဲလၢတၢ်အံၤတမ့ၢ်တၢ်ဆံးဆံးဖိဘၣ်ဒီးကဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး၀ဲကညီထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လီၤႉဘၣ်မနုၤအဃိအ၀ဲသ့ၣ်ကတိၤတၢ်ဒီးတၢ်ကစီၣ်သန့န့ၣ်ႇဘၣ်တဲတၢ်ဖှံဖှံညီညီဖိဒ်န့ၣ်လဲၣ်ႉမ့ၢ်အသးပူၤအိၣ်ဒ်န့ၣ်ဒီးထံၣ်၀ဲဒ်န့ၣ်သၦၢ်ကတၢၢ်ဧါႉ

ပဒိၣ်ကနဲမံၤ–ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲန့ၣ်ယအဲၣ်ဒိတဲအီၤဒ်အံၤမီၣ်ႉယၤန့ၣ်ယထံၣ်ႇပ(IKO)န့ၣ်ပထံၣ်–တၢ်၀ဲန့ၣ်(အမှိုက်က အစပြာသာဒ်မီးလောင်)ကဲထီၣ်တၢ်ဖးဒိၣ်သ့လီၤႉတၢ်အံၤတၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖးကကဲထီၣ်ဖးဒိၣ်ႉပဖီၣ်မ့ၢ်သ့ဒုသ့ႇပဖီၣ်အီၤမ့ၢ်တသ့ဘၣ်ဒုကကဲထီၣ်တၢ်ဖးဒိၣ်အဃိန့ၣ်ဒီးႇပ၀ဲဒၣ်(IKO)န့ၣ်တမ့ၢ်ပနုာ်လီၤမၤဘံဘူတၢ်နီတမံၤဘၣ်ႉယနီၢ်ကစၢ်န့ၣ်ယကိးလီၤရှံလ့ၣ်ႉတၢ်၀ဲန့ၣ်ယကိးအီၤအခီၣ်ထံးကတၢၢ်တဘျီဒီးအကတၢၢ်တဘျီလီၤႉယကိးအီၤထဲတၢ်တဘျီန့ၣ်လီၤႉတချုးယကိးဒံးရှံလ့ၣ်ဘၣ်အခါန့ၣ်ႇတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ၀ဲန့ၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးကျဲၤတၢ်အခီၣ်ထံးတတီၤန့ၣ်ယတူၢ်လိာ်သ့ႉပာ်ကတီၢ်ပတြီာ်၀ဲသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိစီၤနၢၤဒါဒီးဟ့ၣ်က့ၤမူဒါလၢပိၤမံႉတၢ်၀ဲန့ၣ်ယထံၣ်လၢအဂ့ၤဒီးယပးကဲဖးဒိၣ်ညါႉယတဲတၢ်ဒီးပိၤမံႇမ့ၢ်–ၦၤကျဲၤတၢ်န့ၣ်ဘၣ်ႇနၤန့ၣ်နဖီၣ်ပတြီာ်ပာ်စၢၤတၢ်ဃုလါႉမ့ၢ်ၦဲၤထီၣ်ဃုလါဒီး နတီၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်ဆူ တၢ်ဒီသဒၢ၀ဲၤကျိၤခိၣ်အအိၣ်န့ၣ်ခဲအံၤသုဟ့ၣ်လီၤယၤမူဒါဃုလါၦဲၤထီၣ်လံႉယအးကဒါက့ၤသုလၢသုကကျဲၤက့ၤတၢ်ဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိနၢၤဒါတမံၤမံၤအဂီၢ်မ့ၢ်လၢဃုလါၦဲၤထီၣ်လံအဃိလီၤႉအ၀ဲအၢၣ်လီၤယၤႉမ့ၢ်ဒၣ်ယတနုာ်လီၤမၤဘံဘူတၢ်နီတမံၤဘၣ်ႉယတဲနၢ်ပၢၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီးယနာ်လၢလီၢ်ခၢၣ်သးကကျဲၤက့ၤတၢ်မူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ်လီၤႉလၢတၢ်ဘၢၣ်စၢၤဒီးပိၤမံသံသဒၣ်က့ၤၦၤႉပိၤမံသံသဒၣ်ၦၤဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ကျဲၤထီၣ်၀ဲလၢသုးခိၣ်ရှံလ့ၣ်ႉဒီးယၤန့ၣ်ယကိးသုးခိၣ်ရှံလ့ၣ်တဘျီလီၤႉယတဲအီၤ–သုးခိၣ်ရှံလ့ၣ်ႇဂ့ၤ–ၦၤဟ့ၣ်နၤမူဒါန့ၣ်ႉ နတဘၣ်ပာ်သးလၢဂ့ၤလံတၢ်၀ဲအံၤ တၢ်လဲလိာ်ခဲလၢာ်လံႉ ယၤယကဲထီၣ်(KNDO)သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိလံန့ၣ်ႇလၢနသးပူၤန့ၣ်ပၢနုာ်ဒ်န့ၣ်တဂ့ၤႉနဘၣ်သ့ၣ်ညါႇနမ့ၢ်ၦၤပတြီာ်တဂၤႇခိၣ်နၢ်ကကျဲၤဘၣ်တၢ်လီၤန့ၣ်ႇ၀ံသးစူၤပာ်နသးခုၣ်ခုၣ်ဒ်န့ၣ်ႉတဘျီဃီယကိးဒီးသုးခိၣ်နၢၤဒါယတဲအီၤနမၤတၢ်ဒီးနဒုးတၢ်တတီၤတတီၤႇတကးဘၣ်(KNDO)တဖၣ်ဟဲက့ၤပာ်ဖှိၣ်က့ၤအသးတတီၤတတီၤႇပမ့ၢ်ကွၢ်က့ၤလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤတပၤန့ၣ်ဒီးမ့ၢ်တၢ်စိာ်ကဖီထီၣ်က့ၤပတၢ်ပၢၢ်ဆၢဖးဒိၣ်ညါစ့ၢ်ႉ

မ့မ့ၢ်လၢဒုၣ်ဒါတခီန့ၣ်လီကီ၀ဲလၢ(တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးသမားတွေဟာအင်အားမရှိဘို့))ဒုၣ်ဒါလီကီ၀ဲဒ်န့ၣ်ႉ အ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်ပဂံၢ်ပဘါအါထီၣ်ဒီးမ့ၢ်ကွၢ်ကဒါလၢအ၀ဲတပၤမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤစ့ၢ်ႉလၢတၢ်န့ၣ်အဃိနတဘၣ်ဆိမိၣ်လီၤနသးလၢယၤဒု(တရားတ၀င်)လၢၤဘၣ်ယဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ချၢႇသးဆံးဒ်န့ၣ်ဒုအလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်ႉနဘၣ်သ့ၣ်လၢတၢ်အံၤမ့ၢ်ခိၣ်နၢ်ကျဲၤပတြီာ်ဆိတၢ်လီၤႉမုၢ်တနံၤခိၣ်နၢ်ကကျဲၤဘၣ်က့ၤတၢ်လီၤန့ၣ်ပာ်သုသးဂၢၢ်ဂၢၢ်ႉယကျဲၤလီၤတၢ်ယတဲလီၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးနီၣ်ဆါႉသုးတသ့ၣ်ညါဘၣ်ႉတမ့ၢ်ပနုာ်လီၤမၤဘံဘူတၢ်နီတမံၤဘၣ်ႉလၢခံကဒီးတုၤဒၣ်လဲာ်လၢအံၤတခီပၤန့ၣ်ဖျါထီၣ်ကဒီး၀ဲလၢ–မ့ၢ်လၢအတလူၤပိာ်ထွဲတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်အဃိတၢ်ဒ်အံၤကဲထီၣ်လီၤႉ

မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီးတၢ်သံကွၢ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲႉနီၣ်ဂံၢ်(၁)ကဲ–ဘၣ်ဃးဒီးပ(History)ပကကွၢ်ကဒါက့ၤတစဲးဖိႉ လၢလ့၀ါန့ၣ်ၦၤမၤ၀ဲဒၣ်ထီဘိကမံးတံာ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ႇၦၤဟဲထီၣ်ၦၤကညီယဲၢ်ဆံန့ၣ်တၦဲၤဘၣ်ႉဘၣ်ဆၣ်ၦၤကညီအဂၤလွံၢ်ဆံအိၣ်ႉဘျီ၀ဲန့ၣ်ၦၤမၣ်လိာ်ယၤဒီးယဘၣ်က့ၤႉယပတီၢ်တအိၣ်လၢယမ့ၢ်ကမံးတံာ်ဒီးယဘၣ်က့ၤဒ်န့ၣ်အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်ႉဘၣ်ဆၣ်ဒီးၦၤကွဲယၤယက့ၤႉဘၣ်မနုယတဲဒ်န့ၣ်လဲၣ်ႉဖဲန့ၣ်ခါန့ၣ်ယသ့ၣ်နီၣ်က့ၤသုးခိၣ်ရီကၠၢၢ်တဲ၀ဲ–ပထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ(standing committee)တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၤႉ တမှံၤဒိၣ်အိၣ်လၢပကျါခံဂၤ လၢအမ့ၢ်၀ဲ(IKO)ကရၢခိၣ်ဖုကနဲမံၤဒီးဖုတၢ်သံလီၤႉလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘျီ၀ဲန့ၣ်ၦၤတမှံၤန့ၣ်ပအိၣ်ထဲခံဂၤလီၤႉတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘျီ၀ဲန့ၣ်အတၢ်ဆၢတဲာ်အကျါနီၣ်ဂံၢ်(၄)န့ၣ်ဘၣ်ဃးဒီး(ငြိမ်းချမ်းရေး)တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ကျဲၤန့ၣ်(G5)ကဘၣ်တၢၣ်ပီၣ်တၢၣ်ပီတၢ်ဒီး(EC)ကဘၣ်ကိးလီၢ်ခၢၣ်သး(standing committee)လၢကဘၣ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်ကဘၣ်လဲၤႉ

ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်၀ံၤတထံၣ်ဃီန့ၣ်ၦၤက့ၤလံႉက့ၤန့ၣ်ကီၢ်ခိၣ်(၂)သရၣ်မုၣ်စံၣ်ဖိရၤန့ၣ်က့ၤတုၤလၢမုၢ်ယုၢ်ႉလၢအံၤခီပဒိၣ်ကွဲၤထူဒီးဖုမူၤတူန့ၣ်က့ၤဆူမဲၢ်ဆီးႉမုၢ်၀ါထီၣ်န့ၣ်ပဒိၣ်ကွဲၤထူန့ၣ်ဆဲးထီၣ်(phone)ဆူကီၢ်ခိၣ်(၂)သရၣ်မုၣ်စံၣ်ဖိရၤအအိၣ်–သရၣ်မုၣ်ႇခဲအံၤယၤဒီးဖုမူၤတူပအိၣ်လၢမၠၣ်၀တံၤႉဟ့ၣ်–ဘၣ်လဲၣ်သုတၢ်လိၣ်အိၣ်တမံၤမံၤဧါႉ အၢၣ်–သ့စ့ၣ်အဲၣ်ဒိးထံၣ်ၦၤပလဲၤလီၤႉ(G5)မၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်ထဲၦၤခံဂၤလီၤႇၦၤအိၣ်တီၢ်သၢဂၤန့ၣ်တသ့ၣ်ညါထွဲ တၢ်ဂ့ၢ်နီတမံၤဘၣ်ႉအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လုၢ်သ့ၣ်ခါပတာ်ကွံာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီထဲလဲၣ်ႇတၢ်၀ဲန့ၣ်ကမၣ်ထဲလဲၣ်ႇပတတဲတၢ်နီတမံၤဘၣ်ပအိၣ်ကစုဒုလီၤႉ

နီၣ်ဂံၢ်(၂)ပအိၣ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤႇလၢတၢ်ဆၢတဲာ်နီၣ်ဂံၢ်(၅)န့ၣ်နကွၢ်ကဒါက့ၤဖဲန့ၣ်(ငြိမ်းချမ်းရေး)တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်အဃိသတးဒီးကဘၣ်တၢၣ်ပီၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဒီးပ(တပ်ပေါင်းစု)သိၣ်မှံၤကရၢလီၤန့ၣ်အိၣ်လၢလၢၦဲၤၦဲၤလီၤႉဘၣ်ဆၣ်ဒီး(UNSC)တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢကံၢ်မဲန့ၣ်ႇလဲၤတထံၣ်ဃီပဒိၣ်မုၣ်နီၢ်စံၣ်ဖိရၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲဒၣ်ပကီၢ်ခိၣ်(၂)တဂၤလီၤႉအ၀ဲလဲၤဒီးဖဲန့ၣ်ဖုမူၤတူဒီးၦၤဂၤလဲၤႉလဲၤ၀ဲ(တပ်ပေါင်းစု)သိၣ်မှံၤကရၢအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ႉအိၣ်ဖှိၣ်၀ံၤတသီႇဒီးလၢခံသီတသီန့ၣ်ပကီၢ်ခိၣ်(၂)လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဆ့ၣ်နီၤ၀ဲဒီးႇဟ့း–ပၦၤတစၢတတုၤနီတဂၤဒံးလဲၣ်ႉ ၦၤဟဲတဲအီၤႇသရၣ်မုၣ်ၦၤဟ့ၣ်ဒုးလီၤလံာ်တဘ့ၣ်ႉဖဲန့ၣ်ၦၤကွဲးထီၣ်လံာ်–၀ဲပဟးထီၣ်လၢ(UNSC)အံၤလံႉ တတၢၣ်ပီၣ်တၢ်ဒီး(EC)တၢ်နီတမံၤဘၣ်ႉတၢ်တဖၣ်န့ၣ်နကမၤဒ်လဲၣ်ႉတၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဖျါလီၤတံၢ်လီၤဆဲးခဲလၢာ်ႉအဃိန့ၣ်ဒီးပတၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်လဲၤကမူၤကမၣ်အသးထဲလဲၣ်န့ၣ်ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါသၢၣ်ႉ

လၢခံကတၢၢ်ဒီး(NCA)န့ၣ်ႇမုကၢးသုကတိၤတၢ်ပၣ်ဒီး(NCA)ဒီးယတတဲအါအါလၢၤဘၣ်ႇယကတဲတထံၣ်လီၤႉ(NCA)န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်ၦၤကိးန့ၢ်ၦၤႇၦၤကျဲၤန့ၢ်ၦၤႉမ့ၢ်ဒၣ်ကီၢ်ပယီၤန့ၣ်အိၣ်ဒီး(မဟာဗျူဟာလေ့လာရေးအဖွဲ့မနုၤအဖွဲ့)ၦၤကျဲၤပာ်၀ဲတတီၤတတီၤ၀ံၤခဲလၢာ်လံႉပတဲအဂ့ၢ်တလိၣ်လၢၤဘၣ်ႉယအဲၣ်ဒိးတဲဖုၣ်ဖုၣ်ကိာ်ဖိဒ်အံၤလီၤႉဘၣ်ဃး(NCA)န့ၣ်(မင်းေအာင်လှိုင်)အနီၢ်ကစၢ်တဲ၀ဲဒ်လဲၣ်ႇ(NCA)အတိုင်းသွားႉသုမ့ၢ်မၤ(နိုင်ငံရေး)ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်သုပၣ်တံၣ်ႉႉႉပတဲတလိၣ်လၢၤဘၣ်ႉလၢမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တပၤန့ၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်သု(company)ႉအဃိန့ၣ်(NCA)မင်းေအာင်လှိုင်ဒီးအၦၤတဖၣ်န့ၣ်ကတိၤ၀ဲတဲာ်တဲာ်လီၤႉကဲ–ကအိၣ်လၢ ငြိမ်းခမျ်းေရး အဂီၢ်န့ၣ်ပာ်လီၤ၀ဲ(ဥက္ကဋ္ဌ)လၢယၤပၠ့ၣ်ႉ ယၤပၠ့ၣ်ကတိၤ၀ဲဒ်လဲၣ်(NCA ရဲ့ အန္တိမပန်းတိုင်ပန်းတိုင်သည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများလက်နက်ချဘို့ပဲ)တၢ်ရှဲထဲန့ၣ်ညါန့ၣ် NCA NCA န့ၣ်နကမၤက့ၤဒ်လဲၣ်ႉ ကမျၢၢ်န့ၣ်ထံၣ်ဒီးသ့ၣ်ညါ၀ဲခဲလၢာ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်ႉပတတဲလၢၤဘၣ်ႉ

တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ၦၢ်လၢပတဲထီၣ်ခဲအံၤန့ၣ်ဒ်သိး(personal assassination)အသိးႉ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ် ယအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ်ဒ်အံၤတထံၣ်ႉတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဒ်လဲၣ်ႉနီၣ်ဂံၢ်(၁)တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢန့ၤပၠံၤတီၤန့ၣ်(မင်းအောင်လှိုင်)သ့ၣ်န့ၣ်အိၣ်ဖှိၣ်၀ံၤဟးထီၣ်တထံၣ်ဃီန့ၣ်ဖုမူၤတူစ့ဖိတဲအၦၤ–နၢၤဒါန့ၣ်ကြၢးပ(ဖြုတ်)ကွံာ်အီၤလီၤႉ ခဲအံၤယတတဲဘၣ်ႇတၢ်၀ဲန့ၣ်(အထောက်အထား)အိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်ယကဒုးနဲၣ်သုးလၢခံႉ
တၢ်ဂ့ၢ်(၂)ခါတခါ–က့ၤလီၤကဒီးခံဘျီတဘျီလၢစီၤလၢၦဲၤ(ဆုံဆည်းမြိုင်)တၢ်လီၢ်န့ၣ်စီၤလၢၦဲၤ(သုးခိၣ်နခီမွ့)တဲယၤ–ဖုဧၢႇပကမၤကၠါလဲၣ်ႉခဲခဲအံၤန့ၣ်ပဒိၣ်ကွဲၤထူဒီးဖုတၢ်သံန့ၣ်ဟဲထီၣ်ဒီးတဲ၀ဲႇခဲခဲအံၤန့ၣ်သုးခိၣ်ကၠီၤသဲၣ်တဂၤႇ ဒီးသုးခိၣ်စါအီၤတဂၤကဘၣ်ဟးထီၣ်လၢအဟီၣ်က၀ီၤပူၤလီၤႉဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်ၦၤခံဂၤန့ၣ်ဒုးတၢ်ယၤတၢ်အဃိႉ၀ဲပတလီကီတၢ်ဒုးဘၣ်ႉအဃိန့ၣ်(နေပြည်တော်)(Guide line)လီၤ၀ဲ(direct)လၢဘၣ်ဟးထီၣ်ႉ မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီး သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိစီၤနၢၤဒါတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်(နေပြည်တော်)(Guide line)လီၤ၀ဲမ့ၢ်ဧါတမ့ၢ်ဘၣ်ဧါန့ၣ်ႇ ကွၢ်လၢမဲာ်ဆိမိၣ်လၢသးလီၤႉ

စီၤသးဒူ–ခဲအံၤတၢ်ကဲထီၣ်သးလံႉတမ့ၢ်လၢၤတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢတဂၤဒီးတဂၤကဘၣ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၢ်လိာ်သးဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သးဟ့တၢ်လီၤဖးအါထီၣ်လၢၤဘၣ်ႉပကဘၣ်ကွၢ်က့ၤလၢပကမၤဃူမၤဖိးက့ၤတၢ်ဒ်လဲၣ်ႉမ့တမ့ၢ်ပကမၤသကိးတၢ်ဆူညါလၢအဂ့ၤကတၢၢ်ဒ်လဲၣ်လီၤႉအဃိလၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီးတၢ်မၤသကိးတၢ်ဆူညါအဂီၢ်နအဲၣ်ဒီးတဲဒီးဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးဒ်လဲၣ်ႉ

ပဒိၣ်ကနဲမံၤ–ယအဲၣ်ဒိးတဲဒ်အံၤလီၤႉပကမျၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ်ဒီးသီၣ်ထီၣ်သဲထီၣ်ႉတလိၣ်နီတမံၤဘၣ်ႉ ယအဲၣ်ဒိးတဲႇပတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်ပ(master)အီၤကဘၣ်သ့ႉပမိၢ်ပပၢ်ပဖံပဖုသိၣ်ဃာ်ၦၤဟ့ၣ်ပလီၢ်ဃာ်ၦၤတၢ်ကတိၤခံထံၣ်–တၢတထံၣ်တဲ၀ဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်ႇကွံမ့ၢ်မုာ်ဒီးညၣ်ရိလီၤႉခံထံၣ်တထံၣ်ႇတၢ်ကမၣ်အထံးတကီကွဲလီၤအုးသံ လၢအစီႉအဃိသတးဒီးပကွၢ်ကဒါက့ၤတၢ်ခံထံၣ်အံၤလီၤႉပဘၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ၀ဲအံၤန့ၣ်ဟဲလၢဒုၣ်ဒါအကျိၤအကွာ်ႉပလီၤလၢဒုၣ်ဒါအပျံၤကွီၤပူၤလံႉမ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်တလိၣ်ဘၣ်ပမၤအီၤသ့ဒါခီႉဒ်သိးပ(IKO)ပဃ့ထီၣ်အသိးလီၤႉပခိၣ်ပနၢ်လၢ(KNU)န့ၣ်ဘိးဘၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါၦၤလၢ–သုဟးထီၣ်လၢ(NCA)လံႉအ၀ဲန့ၣ်တၢတထံၣ်၀ံၤလံႉ ဒီးခံထံၣ်တထံၣ် ပကမၤက့ၤတၢ်ဃုထၢလၢအတကွီၣ်လဲၢ်တစဲးဖိလီၤႉတၢ်ခံထံၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ၀ဲဒီးပဖီၣ်လိာ်ပစုပဟူးဂဲၤထီၣ်ဒီးပဘှီက့ၤတၢ်ခဲလၢာ်သ့လီၤႉမ့တမ့ၢ်ဒ်အံၤဘၣ်ဒီးတၢ်၀ဲန့ၣ်လဲၤအသးဆူအစ့ၣ်တထံၣ်ထံၣ်ဆူအထွဲတထံၣ်ထံၣ်ႇဒုၣ်ဒါအတၢ်ကျဲၤဒီးပလီၤဆူဒုၣ်ဒါအပျံၤသကွီၤပူၤန့ၣ်ပဘၣ်ပလီၢ်သးႉပကဘၣ်အိၣ်မူသ့သ့ဘၣ်ဘၣ်ဒီးပကဘၣ်တဲသကိးတၢ်လၢတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအကျဲႇအ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်ယတၢ်မၤကတၢၢ်က့ၤန့ၣ်လီၤႉ

စီၤသးဒူ–မ့ၢ်ပဒိၣ်ဖုကနဲႇတၢ်ဘျုးဖးဒိၣ်ႇမ့ၢ်လၢနဟ့ၣ်ၦၤနတၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီးပတဲသကိးဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤဒီး ပသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဖးအါညါအဃိလီၤႉ

တၢ်သံကွၢ်ဒီးတၢ်တဲသကိးတၢ်အခဲအံၤန့ၣ်တမ့ၢ်လၢပကအိၣ်ဃူၦၤတဂၤၦၤတဒူၣ်ဘၣ်ႉတမ့ၢ်လၢပကထီဒါၦၤတဂၤၦၤတဖုစ့ၢ်ကီးဘၣ်ႉမ့ၢ်ဒၣ်တၢ်သမံသမိးဒီးတၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးလၢ–ဘၣ်မနုၤအဃိတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်ဟဲကဲထီၣ်အသး တုၤလၢအပတီၢ်ထဲအံၤညါလဲၣ်ႉတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအဒုးကဲထီၣ်တၢ်လီၤဖးဒ်အံၤမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်ႉဆူညါခီတၢ်ဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်သုတကဲထီၣ်အသးလၢပၦၤကလုာ်ႇပတၢ်ကရၢကရိအပူၤလၢၤတဂ့ၤအဂီၢ်မ့ၢ်ပကဟံးန့ၣ်တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉတၢ်အဘၣ်တၢ်အကမၣ်ႇတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဒီးတၢ်ဆၢတဲာ်တဖၣ်အိၣ်လၢၦၤဒိကနၣ်တၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အစုပူၤလီၤႉ

တံနိ (သ၀ီတါ)