“ပိ၁်မုၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့” တၢ်ဟ့ၣ်ပီညါ တၢ်ကွဲးထီရီၤ(၃)

“ပိ၁်မုၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့” တၢ်ဟ့ၣ်ပီညါ တၢ်ကွဲးထီရီၤ(၃)

နုၢ်ခဲစၢၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤဒီးတၢ်တြီဆၢဒီသဒၢဆိဃ၁်အီၤအကျိၤအကျဲတဖၣ်

တၢ်လၢနုၢ်ခဲစၢၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဆါတခါလၢအကဲထီၣ်သးအါကတၢၢ်လၢၦၤပိ၁်မုၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉပသိၣ်ခဲစၢၣ်မ့၀ံၤ ၦၤသံအါကတၢၢ်(ခံခါတခါ)န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲနုၢ်ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအံၤန့ၣ်လီၤႉၦၤပိ၁်မုၣ်အဂၤ(၁၀၀) ၂၅% န့ၣ်အါဒၣ်တက့ၢ် ဘၣ်၀ဲဒၣ်နုၢ်ခဲစၢၣ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

ခီဖျိနုၢ်ခဲစၢၣ်အံၤအဃိၦၤပိ၁်မုၣ် ၂၃% န့ၣ် တူၢ်ဘၣ်၀ဲတၢ်ဆါအံၤဒီး ၁၄% န့ၣ်သံကွံာ်၀ဲဒၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်လၢတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါပူၤန့ၣ်လီၤႉၦၤပိာ်မုၣ်တနီၤန့ၣ်ခီဖျိကူစါယါဘျါ၀ဲနုၢ်ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအံၤတချုးဆၢချုးကတီၢ်ဘၣ်အဃိဘၣ်သံ၀ဲအသးဘီၣ်ဘီၣ်ဖိလၢအဆိအချ့အိၣ်၀ဲအါမးန့ၣ်လီၤႉ

တၢ်လၢၦၤပိ၁်မုၣ်အံၤဒ်သိးကဟ့ၣ်၀ဲတၢ်အီၣ်န့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါအံၤဆူဖိဆံးတဖၣ်အအိၣ်ကသ့အဂီၢ်တၢ်တ့လီၤဃာ်န့ၢ်၀ဲအနုၢ်ခံဖျၢၣ်အံၤန့ၣ်လီၤႉနုၢ်ခံဖျၢၣ်အံၤမၤဖျါထီၣ်၀ဲပိ၁်မုၣ်အတၢ်ဃံတၢ်လၤတၢ်ဂ့ၤတၢ်၀ါစ့ၢ်ကီးအသိးဒ်မူဒါအိၣ်ပာ်စၢၤ၀ဲအသိးဘၣ်ဒုးအီစ့ၢ်ကီး၀ဲဖိနုၢ်ထံအံၤန့ၣ်လီၤႉ

ပမ့ၢ်ဘၣ်ဟ့ၣ်ဆှူကွံာ်နုၢ်လၢအလုၢ်အၦ့ၤအိၣ်၀ဲခံဖျၢၣ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤသူၣ်ဘၣ်ဒိသးဘၣ်ဒိဒိၣ်မးတခါန့ၣ်လီၤႉ ၦၤပိ၁်မုၣ်တနီၤန့ၣ်ဘၣ်တူၢ်ဆှူဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤကွံာ်၀ဲအနုၢ်ခံဖျၢၣ်လၢာ်(မ့တမ့ၢ်)နုၢ်တဖျၢၣ်(မ့တမ့ၢ်)အနီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤလၢအဂၤတနီၤအိၣ်၀ဲစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤႉ

ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ်ဒ်သိးတၢ်ကဒုးဖျိးထီၣ်ကွံာ်တၢ်ဆါအအၢတခါလၢတၢ်ကိးအီၤလၢနုၢ်ခဲစၢၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ထုးထီၣ်ကွံာ်နုၢ်အံၤအဃိန့ၣ်လီၤႉခီဖျိနုၢ်ခဲစၢၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဆါတခါလၢအတရ့ၦၤနီၢ်ဒိၣ်နီၢ်ဆံးသးနံၣ်ဘၣ်အဃိပကတြီဆၢဒီသဒၢဆိဃာ်အီၤအဂီၢ်တၢ်လၢပကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲအီၤန့ၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ

(စဲလ်)လၢအိၣ်ပမိၢ်ၦၢ်ပူၤတဖၣ်အံၤကၢၤဃာ်တၢ်သုတန့ၢ်တဂ့ၤဒီးဟဲဒိၣ်ထီၣ်၀ဲအံၤန့ၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢခဲစၢၣ်န့ၣ်လီၤႉၦၤပိာ်မုၣ်တဖၣ်ဖဲအလိၣ်ဘီဘိထီၣ်သီလီၢ်ခံၦၤပိာ်မုၣ်တဂၤန့ၣ်အနုၢ်န့ၣ်အသိႇထံးဆှူလၢအဒုးစဲဘူးတၢ်ႇ(gland)ထၢၣ်ဖိလၢအထုးထီၣ်န့ၢ်၀ဲနုၢ်ထံအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အံၤဒီးတၢ်အကျိၤဘိလၢဆှၢနုၢ်ထံဆူနုၢ်ခိၣ်ထိးတဖၣ်ပၣ်ဃုာ်၀ဲအါမးန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ထၢၣ်ဖိလၢအထုးထီၣ်န့ၢ်၀ဲနုၢ်ထံအံၤတဆီ(စဲလ်)တဖၣ်ကဒိၣ်ထီၣ်၀ဲဒီးစးထီၣ်ကဲထီၣ်၀ဲခဲစၢၣ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

နမ့အိၣ်ဒီးနုၢ်ခဲစၢၣ်လံန့ၣ်နကထံၣ်ဘၣ်တၢ်ဆါအတၢ်ပနီၣ်တဖၣ်အံၤသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
-နုၢ်ကချံထီၣ်ကကိၣ်လိၣ်ထီၣ်
-နုၢ်အက့ၢ်အဂီၤကဆီတလဲသး
-တဒ်သိးလုၢ်လၢ်ဟဲဘၣ်နကတူၢ်ဘၣ်လၢနကံၢ်လာ်ပူၤႇနနုၢ်ကဆါ
-နနုၢ်ခိၣ်မီၣ်အခိၣ်အဃၢၤန့ၣ်ကထီၣ်ဂီၤတက၀ီၤတက၀ီၤ
-နနုၢ်ခိၣ်မီၣ်အထံကထီၣ်ဃုာ်ဒီးသွံၣ်
-နနုၢ်ဒီးနနုၢ်ခိၣ်မီၣ်န့ၣ်အသဘျံးကလီၤအဲး
-နနုၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်အဘ့ၣ်ကဆီတလဲသး(ကလီၤသ၀ံး)ကဲထီၣ်သးသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
နုၢ်ခဲစၢၣ်မ့ၢ်ဧါႇတမ့ၢ်ဧါန့ၣ်ပကသမံသမိးအီၤဒ်လဲၣ်

နုၢ်ချံနုၢ်ကိၣ်လိၣ်ဧါန့ၣ်ပကစၢ်သမံသမိးလီၤအီၤသ့၀ဲလီၤႉတၢ်ပနီၣ်အိၣ်ဖျါလၢတၢ်ဖီခိၣ်(မ့တမ့ၢ်)နမ့တူၢ်ဘၣ်လၢအိၣ်ဒီးတၢ်ချံတၢ်ကိၣ်လိၣ်တခါခါလံန့ၣ်လဲၤဒုးနဲၣ်ပၠးနသးဆူတၢ်ဆါဟံၣ်ႇကသံၣ်ဒၢးတက့ၢ်ႉကသံၣ်သရၣ်(မ့တမ့ၢ်)ဆူၣ်ချ့ၦၤမၤတၢ်ဖိမ့ဆိမိၣ်၀ဲလၢအမ့ၢ်နုၢ်ခဲစၢၣ်န့ၣ်အကျိၤအကျဲလၢအိၣ်ဖျါလၢတၢ်ဖီလာ်တဖၣ်အံၤအကျါတဘိဘိလၢအကြၢး၀ဲဘၣ်၀ဲလၢနဂီၢ်အံၤဒီးနကြၢးသမံသမိးကဒီးအီၤအသီတဘျီန့ၣ်လီၤႉ

(၁) နမၤကွၢ်ဒိကွၢ်အီၤဒီးတၢ်ဒိကွၢ်နုၢ် Mammogram သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
(၂) နဒိကွၢ်နီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤဒွဲ(Ultrasound)သ့၀ဲလီၤႉကျိၤကျဲ၀ဲအံၤမ့ၢ်အကဲ(ထံးဆှူ)ဧါႇမ့ၢ်တၢ်ဒၢဖံဧါန့ၣ်ပနီၤဖးအီၤသ့၀ဲလီၤႉ
(၃) ပမၤကွၢ်အီၤလၢ(MRI Scan)အံၤစ့ၢ်ကီးသ့၀ဲလီၤႉ
(၄) နဟံးန့ၢ်နညၣ်ဒီးသမံသမိးမၤကွၢ်အီၤလၢအမ့ၢ်ခဲစၢၣ်ဧါႇတမ့ၢ်ဧါန့ၣ်စ့ၢ်ကီးသ့၀ဲလီၤႉ
တၢ်ကူစါယါဘျါအကျိၤအကျဲ

မ့ၢ်ကဲထီၣ်လၢနုၢ်ခဲစၢၣ်လံန့ၣ်တသ့တဘၣ်နကဘၣ်ကူစါယါဘျါအီၤန့ၣ်လီၤႉနမ့တကူစါယါဘျါအီၤဘၣ်နမ့ပာ်အီၤဒ်န့ၣ်လီၤန့ၣ်(ခဲစၢၣ်စဲလ်)သ့ၣ်တဖၣ်အံၤကရၤလီၤအသးဆူပမိၢ်ၦၢ်တၢ်လီၢ်လၢအဂၤတဖၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢနုၢ်ခဲစၢၣ်အကလုာ်ႇခဲစၢၣ်အပတီၢ်ႇအချံကိၣ်လိၣ်အဒိၣ်အဆံးႇခဲစၢၣ်စဲလ်လၢအက့ၤခီၣ်ဆၢကဒါဟီၣ်မိတဖၣ်ႇနတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်အိၣ်သးလၢခဲအံၤတဖၣ်ဒီးနကဘၣ်ခွဲးထုးထီၣ်ကွံာ်ခဲစၢၣ်တၢ်ချံကိၣ်လိၣ်ႇခီဖျိဘၣ်ခွဲးထုထီၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးခဲစၢၣ်ႇခဲစၢၣ်ကိၣ်လိၣ်လၢအရၤလီၤသးလၢပမိၢ်ၦၢ်ပူၤတဖၣ်အံၤအဃိနနုၢ်အက့ၢ်အဂီၤကဟးဂီၤႇနကဘၣ်ခွဲးထုးထီၣ်နနုၢ်တကပၤ(မ့တမ့ၢ်)ခံကပၤလၢၤသ့၀ဲလီၤႉ

(၁) တၢ်မၤသံခဲစၢၣ်စဲလ်တဖၣ်လၢလီသဟီၣ်(Radiation Therapy)
(၂) တၢ်သွီန့ၢ်(Chemotherapy)ကသံၣ်အံၤလၢကမၤပတုာ်ကွံာ်ခဲစၢၣ်စဲလ်အတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်
(၃)ပကူစါယါဘျါအီၤသ့စ့ၢ်ကီး၀ဲလၢ Hormone Therapy လၢကမၤပတုာ်ကွံာ်ခဲစၢၣ်စဲလ်အတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်

တၢ်ကူစါယါဘျါခဲလၢာ်န့ၣ်အတၢ်ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံအိၣ်အဃိပမ့အိၣ်ဒ်သိးပသုတဘၣ်နုၢ်ခဲစၢၣ်အံၤတဂ့ၤ(မ့တမ့ၢ်)ကြၢးလၢပကဘၣ်သ့ၣ်ညါဆိဃာ်နုၢ်ခဲစၢၣ်အံၤလၢအဆိအချ့န့ၣ်လီၤႉဒ်တၢ်ကတိၤအိၣ်ပာ်အသိးလီၤတၢ်ဒီသဒၢအံၤဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်တၢ်ကူစါယါဘျါဒံးလီၤႉႉႉႉႉဒ်သိးနုၢ်ခဲစၢၣ်သုတကဲထီၣ်သးတဂ့ၤန့ၣ်တၢ်လၢပကြၢးလူၤပိာ်မၤထွဲအီၤအကျိၤအကျဲတဖၣ်အံၤပအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ

တၢ်ဒီတဒၢဆိဃာ်
-ၦၤပိ၁်မုၣ်တဖၣ်အကျါၦၤလၢအအီမီာ်ထီဘိ ၃၅% တုၤလၢ ၅၀% န့ၣ် ဘၣ်၀ဲဒၣ်နုၢ်ခဲစၢၣ်သ့၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်လၢတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါလံာ်ပူၤန့ၣ်လီၤႉအဃိပကြၢးဟးဆှဲး၀ဲဒၣ်တၢ်အီမီာ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ
-ဟးဆှဲးတၢ်အီသံးႇဟးဆှဲးတၢ်ခုၣ်ထံလၢတၢ်ဃါဃုာ်အီၤဒီးသံအံၤတက့ၢ်ႉပမ့အီသံးန့ၣ်မၤအါထီၣ်၀ဲ(အဲးထရိၤကၠံၣ်) အဟီၣ်မိသ့၀ဲအသိးမၤဟးဂီၤ၀ဲ(DNA)အစဲလ်တဖၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
-ခီဖျိပဘီၣ်ဒိၣ်တလၢအဃိအံၤစ့ၢ်ကီးကဲထီၣ်၀ဲခဲစၢၣ်သ့အဃိပကဘၣ်အီၣ်တၢ်ဖဲအကြၢးအကြၢးလီၤႉ အီၣ်တၢ်သူတၢ်သၣ်တၢ်ဒိးတၢ်လၣ်မ့အါအါအါႉမၤနီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤကိးမုၢ်နံၤဒဲးတက့ၢ်ႉ

တၢ်အဂ့ၢ်အကျိၤလၢပဒီတဒၢဆိဃ၁်အီၤတသ့ဘၣ်တဖၣ်
တၢ်လၢၦၤပိာ်မုၣ်တဖၣ်ဒ်အသးၦၢ်ထီၣ်န့ၣ်ဘၣ်၀ဲဒၣ်နုၢ်ခဲစၢၣ်သ့အါဒိၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်လီၤႉၦၤလၢအသးၦၢ်ထီၣ်မးအိၣ်ဖျဲၣ်ဖိ(မ့တမ့ၢ်)ၦၤလၢတအိၣ်ဖျဲၣ်ဘၣ်ဖိနီတဘျီဘၣ်အံၤစ့ၢ်ကီးမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိလၢအဘၣ်၀ဲဒၣ်နုၢ်ခဲစၢၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

ဖဲသွံၣ်ဘူးကကတၢၢ်အခါၦၤပိာ်မုၣ်လၢအအီဟီၣ်မိကသံၣ်န့ၢ်(၅)နံၣ်ဆူဖီခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်၀ဲဒၣ်နုၢ်ခဲစၢၣ်သ့အါကတၢၢ်န့ၣ်လီၤႉ

နုၢ်ခဲစၢၣ်အံၤကဲထီၣ်သးသ့ခီဖျိလၢတၢ်လီၤစၢၤလီၤသွဲၣ်အံၤတဆီစ့ၢ်ကီးသ့၀ဲလီၤႉနတၢ်လီၤစၢၤလီၤသွဲၣ်နဖံနဖုနမိနပါမ့အိၣ်ဒီးနုၢ်ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအံၤန့ၣ်နကြၢးအိၣ်လၢတၢ်ပလီၢ်ပဒီသမံသမိးနသးတက့ၢ်ႉတၢ်လၢနုၢ်ခဲစၢၣ်အံၤပထံၣ်ဘၣ်လၢ ၁၀% န့ၣ် ဟဲကဲထီၣ်သးခီဖျိလၢတၢ်လီၤစၢၤလီၤသွဲၣ်အဃိအံၤန့ၣ်လီၤႉ

အဃိၦၤပိာ်မုၣ်တဖၣ်အံၤတနွံတဘျီ(မ့တမ့ၢ်)တလါတဘျီန့ၣ် ကြၢးဘံးလီၤဖီၣ်လီၤကွၢ်အကစၢ်နုၢ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ နမ့တူၢ်ဘၣ်လၢနနုၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ချံတၢ်ကိၣ်လိၣ်တခါခါလံန့ၣ်လဲၤပၠးနသးလၢတၢ်ဆါဟံၣ်တက့ၢ်ႉနသ့ၣ်ညါအီၤမ့ဆိမးတၢ်သံမျးကယၤကစှၤအဃိအလီၢ်တအိၣ်လၢနကဘၣ်မဲာ်ဆှးဘၣ်ဒီးလူၤပိာ်မၤထွဲအီၤဆူၣ်ချ့တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အသိးတက့ၢ်န့ၣ်အဲၣ်ဒိးဆီၣ်တခူထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

မ်ၦၤပိ၁်မုၣ်ပိ၁်မၢၤခဲလၢ၁်ကအိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ်ကိးဂၤဒဲးတက့ၢ်ႉ