ဖၣ်ပူၣ်ဟီၣ်က၀ီၤပူၤ ကၠိတဖၣ်ဆဲးအိးထီၣ်ကဒါက့ၤသးဒ်နီၢ်ကစၢ်တၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါကၠိအသိး

လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁၅ သီႇ ၂၀၂၃ နံၣ်ႇ ခ့ၣ်အဲးစံၣ်

လၢကညီကီၢ်စဲၣ် ဖၣ်ပူၣ်၀့ၢ်ဒီးကီၢ်ဆၣ် ဒူသ၀ီတဖၣ်အပူၤ ခီဖျိသုးမီၤစိရိၤစုတီၤဖီလာ်ကူၣ်သ့ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် ဟးထီၣ်လၢမူဒါတၢ်ဖံးတၢ်မၤပူၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ ကၠိတဖၣ်တၢ်ဆဲးအိးထီၣ်ကဒါက့ၤ၀ဲဒ်နီၢ်ကစၢ်တၢ်ထဲးဂံၢ် ထဲးဘါကၠိအသိးအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်လၢဖၣ်ပူၣ်လီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ဖဲအပူၤကွံာ်(၂၀၂၂)ဒီး(၂၀၂၃)လါအီကူးအခါ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်–ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ထုးထီၣ်လံာ်ဟ့ၣ်ပလီၢ် သုးမီၤစိရိၤစုတီၤဖီလာ်၀ဲၤကျိၤၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်လၢကဟးထီၣ်ကွံာ်ခဲလၢာ်ဒီးဖဲန့ၣ်၀ံၤလီၢ်ခံဟီၣ်က၀ီၤဖဲန့ၣ်အပူၤ ကၠိတဖၣ်တၢ်ကသိၣ်လိန့ၢ်ဖိသၣ်လံာ်အဂီၢ်ခီဖျိကၠိသရၣ်၊မုၣ်တအိၣ်ဘၣ်အဃိၦၤဘၣ်ကိးငါက့ၤၦၤဖျိထီၣ်အတီၤတဆံဒီးၦၤဖျိထီၣ်ဖၠၣ်စိမိၤတဖၣ်ဒီးတၢ်သိၣ်လိန့ၢ်ၦၤကၠိဖိတဖၣ်ဒ်ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အလံာ်ညိၣ်သိၣ်ဒိၣ်အိၣ်ပာ်အသိးအဂ့ၢ်န့ၣ် ဖၣ်ပူၣ်လီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်တဂၤ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

အ၀ဲစံး၀ဲလၢ“ဖဲဖၣ်ပူၣ်အံၤအါဒၣ်တက့ၢ်ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်ႉဖဲဖၣ်ပူၣ်အံၤဆူၣ်ချ့ၦၤမၤတၢ်ဖိႇ ကူၣ်သ့ၦၤမၤတၢ်ဖိခဲလၢာ်အိၣ်တ့ၢ်က့ၤစှၤကိာ်ဖိလီၤႉတနီၤန့ၣ်ဟးသုးလီၢ်သုးကျဲလၢတၢ်လီၢ်အဂၤႇတနီၤခီန့ၣ် လဲၤထီၣ်ဃုဖံးဃုမၤက့ၤတၢ်လၢယိၤကီၢ်မီၤနီၤႉၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်အါဒၣ်တက့ၢ်န့ၣ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်ႉခဲအံၤလၢဖၣ်ပူၣ်၀့ၢ်ပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤႇသ၀ီပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်နီၢ်ကစၢ်တၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါကၠိအိၣ်ႉဘၣ်ဆၣ်တမ့ၢ်ပဒိၣ်ကူၣ်သ့ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်မၤလိ၀ဲလၢၤဘၣ်ႇၦၤကိးငါက့ၤကၠိသရၣ်လၢတၢ်ချၢဒ်န့ၣ်မီၤနီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်–ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤႉ

လၢဖၣ်ပူၣ်ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ ကိးမုၢ်နံၤဒဲးဃၣ်ဃၣ်တၢ်ဒုးကဲထီၣ်၀ဲလၢဟီၣ်က၀ီၤခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်(သုးက့ ၅)အၦၤဒီး ပယီၤသုးႇသုးခိးကီၢ်ဆၢ(BGF)အဘၢၣ်စၢၤအံၤဒီး တၢ်ဒုးအံၤကဲထီၣ်တုၤ၀ဲလၢဖၣ်ပူၣ်၀့ၢ်ပူၤညါအသိး တၢ်အိၣ်သးအံၤ ကဲထီၣ်ပၢၢ်တုၤလၢသုးကီၣ်ကးအတၢ်ပၢတၢ်ပြးလဲၤတရံးသးတန့ၢ်လၢၤဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်တကပၤ စံဒ၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

တၢ်အိးထီၣ်နီၢ်ကစၢ်တၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါကၠိအံၤတသ့ဖဲအသ့လီၢ်က၀ီၤၦၤသ၀ီဖိတဖၣ်ထၢ၀ဲဒၣ်ၦၤကၠိဖိတဂၤန့ၣ် (၁)ကလးကၠးဒီးမ့၀ံၤအ၀ဲသ့ၣ်ကိးငါကဒါက့ၤကၠိသရၣ်၊မုၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠိဖိမိၢ်ပၢ်တဂၤ စံး၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

“ဖဲပအိၣ်အံၤအါဒၣ်တက့ၢ်သ၀ီကိးဖျၢၣ်ဒဲးန့ၣ်ကၠိအိးထီၣ်လီၤႉကၠိကိးဖျၢၣ်ဒဲးန့ၣ်မၤ၀ဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်ၦၤကၠိဖိတဂၤန့ၣ် ဘၣ်ဟ့ၣ်(၁)ကလးကၠးႉတသ့ဖဲအသ့ၦၤကိးငါသရၣ်တဖၣ်မီၤနီၤႉဘၣ်တဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်သရၣ်၊မုၣ်တဖၣ်အံၤၦၤကိးငါအီၤ အဃိတဘၣ်ဂီၢ်ဒ်သိးသရၣ်လီၢ်လံၤတဖၣ်ဘၣ်မီၤနီၤႉတဘၣ်ဂီၢ်ဘၣ်နါက့ဖဲအအိၣ်န့ၣ်ဘၣ်မၤဒ်န့ၣ်လီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

ဘၣ်ဃးကၠိလၢအိၣ်ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်(သုးက့ ၅)ဟီၣ်က၀ီၤပူၤတဖၣ်တၢ်ဆဲးအိးထီၣ်သိၣ်လိ၀ဲဒ်နီၢ်ကစၢ်တၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါ ကၠိအသိးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ကညီကူၣ်သ့ဆဲးလၤ၀ဲၤကျိၤ(KECD)လီၢ်ခၢၣ်သး ၀ဲၤကျိၤခိၣ် ပဒိၣ်စီၤလီၤအဲၣ်မူ စံးဘၣ် ခ့ၣ်အဲးစံၣ်–ကညီတၢ်ကစီၣ်ဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

“ပနုာ်လီၤန့ၢ်တုၤထဲဖၣ်ပူၣ်၀့ၢ် က၀ီၤ့(၅)ဘ့ၣ်အပူၤလီၤႉ ဖဲန့ၣ်ပအိးထီၣ်ကၠိန့ၢ်တုၤလၢတီၤခၢၣ်သးလီၤႉ ကၠိတနီၤန့ၣ် ဟံ၀ဲဒၣ်ပလံာ်ညိၣ်သိၣ်ဒိၣ်လီၤႉဘၣ်ဆၣ်ကၠိသရၣ်တနီၤန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တနၢ်ပၢၢ်ပလံာ်ပတၢ်ကတိၤဘၣ်ႉ မ့၀ံၤပလဲၤ ဆှၢကၠိလံာ်မိၢ်ၦၢ်တချုးဆၢချုးကတီၢ်စ့ၢ်ဘၣ်ႉအဃိပမၢအသိၣ်လိကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အလံာ်ညိၣ်သိၣ်ဒိၣ်န့ၣ်လီၤႉ” အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်–ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤႉ

စးထီၣ်လၢ(၂၀၂၁)သုးဟံးန့ၢ်တၢ်စိိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံန့ၣ်ၦၤကၠိဖိလၢအထီၣ်ကၠိလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်စုတီၤဖီလာ် ကၠိတဖၣ် ၦၤကၠိဖိတနီၤန့ၣ်ခီဖျိအ၀ဲသ့ၣ်ဟဲထီၣ်မၤလိက့ၤတၢ်လၢ(KECD)ကၠိအဃိ (KECD)စုတီၤဖီလာ်ကၠိတနီၤန့ၣ် ၦၤကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ်ဟဲအါထီၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ကၠိသရၣ်မုၣ်တဂၤလၢအဘၣ်တၢ်ပကွံာ်အီၤလၢမူဒါပူၤအံၤစံး၀ဲလၢ“မ့မ့ၢ်လၢ၀ဲဒၣ်န့ၣ်ပတတီၣ်ထီၣ်လံာ်ဟး ထီၣ်ဘၣ်ႉ အ၀ဲသ့ၣ်မ့ဘၣ်သးထုးထီၣ်ဒၢးထုးထီၣ်၀ဲန့ၣ်ႉခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်စ့ၢ်ကီးထုးထီၣ်တၢ်ကလုၢ်အဃိပတသိၣ်လိလံာ် ဘၣ်ႉ ထံကီၢ်တၢ်အိၣ်သးမ့ဂ့ၤထီၣ်မးပကက့ၤသိၣ်လိကဒါတၢ်မီၤနီၤႉခဲအံၤပတသိၣ်လိဘၣ်တၢ်န့ၣ်အိၣ်ခံနံၣ်လံႉ လၢဖၣ်ပူၣ်အံၤ ကူၣ်သ့ၦၤမၤတၢ်ဖိမ့အိၣ်အမျးကယၤ(၁၀၀)န့ၣ်ခဲအံၤကအိၣ်တ့ၢ်က့ၤထဲအမျးကယၤ(၃၀)ဒ်န့ၣ်လီၤႉအ၀ဲ (၇၀)န့ၣ်လဲၤ အိၣ်လၢတၢ်လီၢ်အဂၤႇလဲၤထီၣ်လၢထံဂုၤကီၢ်ဂၤလၢၤလံႉ၀ဲၤကျိၤကိးဘိဒဲးလၢအိၣ်ဖၣ်ပူၣ်ပူၤအံၤတၢ်လီၢ်တတီၤမးတမၤတၢ်မၤလၢၤဘၣ်”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်(သုးက့ ၅)ဟီၣ်က၀ီၤ ဒူသ၀ီတဖၣ်အပူၤ ကၠိလၢတၢ်ဆဲးအိးထီၣ်ကိးငါသရၣ်၊သရၣ်မုၣ်တဖၣ်ဒ် နီၢ်ကစၢ်တၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါကၠိအသိးအံၤ တမ့ၢ်ထဲလၢဖၣ်ပူၣ်ကီၢ်ဆၣ်တဘ့ၣ်အပူၤဘၣ်ဒီး မ့မ့ၢ်တခီလၢခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် တၢ်ပၢဟီၣ်က၀ီၤလၢအဂၤတဖၣ်တနီၤန့ၣ်တၢ်အိးထီၣ်ကၠိသိၣ်လိ၀ဲဒ်အံၤစ့ၢ်ကီးအိၣ်၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ