ခီဖျိရီဘၢၣ်အၦ့ၤလီၤအဃိ ၦၤကျီဆါလီၤရီဘၢၣ်ထူၣ်ဟဲအါထီၣ်

လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၇ သီႇ ၂၀၂၃ နံၣ်ႇ ခ့ၣ်အဲးစံၣ်

လၢကညီကီၢ်စဲၣ် လူၢ်ပျဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ကြဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤ သုးဟံးန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ၀ံၤလီၢ်ခံ ခီဖျိရီဘၢၣ်ၦ့ၤလီၤအဃိ လီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်လၢအသူၣ်ရီဘၢၣ်ကျီးတဖၣ်တနီၤန့ၣ်ကျီဆါလီၤရီဘၢၣ်ထူၣ်ဟဲအါထီၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ် လီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်စံး၀ဲ န့ၣ်လီၤႉ

လီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်လၢအိၣ်ကီၢ်ဆၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအပူၤတဖၣ်အါဒၣ်တက့ၢ်လုၢ်အီၣ်အသးသမူလၢတၢ်မၤအီၣ်စံာ်ႇ သူရီဘၢၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒီးအပူၤကွံာ်ရီဘၢၣ်အသွဲးအတီၣ်တပီၢ်န့ၣ်အၦ့ၤအိၣ်၀ဲ(၁၀၅၀)ကၠးခိၣ်ဃၢၤ ဘၣ်ဆၣ်တနံၣ်အံၤအၦ့ၤလီၤအိၣ်တ့ၢ်က့ၤထဲ(၈၀၀),(၇၀၀)ကၠးလီၤအသိးတကီၢ်ခါခဲအံၤခီဖျိဟီၣ်ခိၣ်စီအၦ့ၤစ့ၢ်ကီး ဒိၣ်ထီၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်လၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤကလဲၤတရံးသးဂီၢ်အဃိၦၤကျီဆါလီၤရီဘၢၣ်ထူၣ်ဟဲအါထီၣ်၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် စီၤအီၤထ့လၢအသူၣ်ရီဘၢၣ်အံၤ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

အ၀ဲစံး၀ဲလၢ“ရီဘၢၣ်တၢ်မၤအံၤမ့ၢ်တၢ်မၤလၢပမိပပါပာ်တ့ၢ်န့ၢ်ၦၤတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တခါလီၤႉခဲအံၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤ လဲၤတရံးသး တန့ၢ်နီတစဲးလၢၤဘၣ်ႉစးထီၣ်လၢသုးဟံးန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤန့ၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီအၦ့ၤထီၣ်ႇပၦၤ့ထၢနုာ်ဟီၣ်ခိၣ်စီမးတန့ၢ်ဘၣ်ႇတၢ်ဖံးတၢ်မၤလဲၤတရံးသးတန့ၢ်နီတစဲးလၢၤဘၣ်အဃိပဃုထၢက့ၤကျဲလၢပကျီဆါလီၤက့ၤရီဘၢၣ်ထူၣ်ဒ်အံၤလီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်–ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ရီဘၢၣ်အထူၣ်ဒိၣ်တထူၣ်န့ၣ်အၦ့ၤအိၣ်၀ဲ(၂)ကလးႇ(၃)ကလးခိၣ်ဃၢၤညါဒီးရီဘၢၣ်ထူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တၢ်က့ၤဆါကဒါ၀ဲလၢ တလၢၤကီၢ်စဲၣ် မူၣ်ဒိၤ၀့ၢ်ဒီးတၢ်လီၢ်လၢအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်၀ံၤ တၢ်က့ၤထုးထီၣ်ကဒါက့ၤအီၤလၢ သ့ၣ်ပၣ်(သိထၣ်သါ)အဂ့ၢ်န့ၣ် လီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

“ၦၤတနီၤခီန့ၣ်ခီဖျိအရီဘၢၣ်အထုးတထီၣ်ဘၣ်အဃိကျီဆါလီၤ၀ဲဒၣ်မီၤနီၤႉတနီၤခီန့ၣ်ခီဖျိတၢ်ၦ့ၤထီၣ် အ၀ဲသ့ၣ် မၤတဂာ်လၢၤဘၣ်အဃိကျီဆါလီၤက့ၤရီဘၢၣ်ထူၣ်ဒ်န့ၣ်မီၤနီၤႉခီဖျိၦၤကျီဆါလီၤရီဘၢၣ်ထူၣ်ဒ်အံၤအဖီခိၣ် ကညီကီၢ်စဲၣ်ပူၤ ရီဘၢၣ်ဟးထီၣ်လီၤစှၤသ့၀ဲ”အဂ့ၢ်န့ၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် လူၢ်ပျဲၢ်ကီၢ်ဆၣ် ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤ ပဲာ်ထံနီၤဖးစံး၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

လၢကီၢ်ဆၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအပူၤလီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်လၢအကျီဆါရီဘၢၣ်ထူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤတမ့ၢ်အကျီဆါလီၤထဲရီဘၢၣ်ထူၣ်တခါဘၣ်ဒီးမ့မ့ၢ်တခီဆါလီၤဃုာ်ပၢၢ်တုၤလၢရီဘၢၣ်ကျီးဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ညါအသိးခါဆူညါၦၤကဆဲးမၤရီဘၢၣ်တၢ်မၤအံၤစ့ၢ်ကီးတအိၣ်အါအါလၢၤဘၣ်လီၤစှၤ၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် လီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်တဂၤ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

ဖဲအပူၤကွံာ်(၂၀၁၇–၂၀၁၈)အခါ ဒ်တၢ်သူၣ်ရီဘၢၣ်ဟးထီၣ်အစရီအသိးန့ၣ် ကညီကီၢ်စဲၣ်ပူၤ ၦၤသူၣ်ရီဘၢၣ်ကျီး အအ့ကၢၣ်ခဲလၢာ်အိၣ်၀ဲ(၂၆၉ႇ၀၅၅)အ့ကၢၣ်ႇ ရီဘၢၣ်လၢၦၤကွးအထုးန့ၣ် အအ့ကၢၣ်အိၣ်၀ဲ (၁၆၈ႇ၀၂၈)အ့ကၢၣ် ညါအဂ့ၢ်န့ၣ် သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ ထုးထီၣ်ပာ်ဖျါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၢ်ခံကတၢၢ်အသိး သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ