အူးပၠၣ်ဒဲက၀ီၤကၠိဖိသဂၢၢ်ဘၣ်ဒီးလံာ်မိၢ်ၦၢ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်ကီတၢ်ခဲ

လါယနူၤအါရံၤ ၁၇ သီႇ ၂၀၂၄ နံၣ်ႇ ခ့ၣ်အဲးစံၣ်

ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်-ကီၢ်ပယီၤကီၢ်ဆၢ တးခ်ကီၢ်ရ့ၣ်ႇ ဖိၣ်ဖရၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ အူးပၠၣ်ကညီဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ ဒဲက၀ီၤပူၤ တီၤထီကၠိသ့ၣ်တဖၣ် ကိးမုၢ်နံၣ်ဒဲးဃၣ်ဃၣ် သဂၢၢ်ဘၣ်ဒီးလံာ်မိၢ်ၦၢ် တကူတလၢဒီးတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်ကီတၢ်ခဲအဂ့ၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်လၢဒဲက၀ီၤကူၣ်သ့ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါအအိၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ခီဖျိလၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤလီၤဆံးလီၤစှၤလီၤ၀ဲအဃိလၢတၢ်ကထုးထီၣ်န့ၢ်၀ဲၦၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်လံာ်မိၢ်ၦၢ်အဂီၢ်ကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအဂ့ၢ်န့ၣ် အူးပၠၣ်ဒဲက၀ီၤ ကူၣ်သ့မူဒါခိၣ်သရၣ်မုၣ် နီၢ်ဖီမးဆှၣ်စံး၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

“ပဒဲက၀ီၤအူးပၠၣ် လၢကူၣ်သ့တကပၤခီန့ၣ် မ့မ့ၢ်လၢလံာ်မိၢ်ၦၢ်န့ၣ်ပထံၣ်ဘၣ်လၢကိးနံၣ်ဒဲးဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်မီၤနီၤ တမ့ၢ်တၢ်လၢအလၢဘၣ်ႉ ပၦၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်က့ၤသူ၀ဲတၢ်အလီၢ်လံၤလီၤမီၤနီၤႉ ဒီးတၢ်ကထုးထီၣ်အီၤလၢအသီန့ၣ်အိၣ်စှၤလီၤဒီးအိၣ်အါလၢတီၤဖုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤႉ မ့မ့ၢ်လၢတီၤထီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်တၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢၤထုးထီၣ်န့ၢ်ၦၤနာ်က့န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါလၢတၢ်လီၤတူာ်လီၤကၤအိၣ်လၢ ကျဲအဘိဘိအဃိသးန့ၣ် တလၢၦဲၤဘၣ်မီၤနီၤႉ ” အဂ့ၢ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤႉ

လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ ဒဲက၀ီၤပူၤကၠိတနီၤနီၤန့ၣ် ဘၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢကၠိကမံးတံာ်ဒီး ကၠိကမံးတံာ်တနီၤန့ၣ်ဆၢထၢၣ်၀ဲတန့ၢ်လၢၤဘၣ်ခီဖျိလၢပၦၤကၠိဖိမိၢ်ပၢ်သ့ၣ် တဖၣ်အတၢ်သးဆူၣ်သး စဲတဒံးသိးဒီးတတုၤသိးဘၣ်အဃိန့ၣ်ကၠိတနီၤနီၤန့ၣ်ပာ်ပတုာ်ကွံာ်သးအိၣ်၀ဲအဂ့ၢ် ကူၣ်သ့မူဒါခိၣ်စံး၀ဲအါထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

ခီဖိလျၢၦၤဟ့ၣ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢဒဲက၀ီၤအပူၤအံၤဆံးလီၤစှၤလီၤ၀ဲအဃိ ကၠိဖိလၢအအိၣ်မၤလိတၢ်ဖဲ ဒဲက၀ီၤအပူၤအံၤန့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢမဲာ်ဘၣ်၀ဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢလံာ်လဲၢ်တကပၤအိၣ်၀ဲအသိး လၢကျိၣ်စ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီတကပၤစ့ၢ်ကီးအိၣ်၀ဲအဂ့ၢ်(အူးပၠၣ်)ဒဲက၀ီၤကၠိဖိ(စီၤအဲၣ်လၢာ်သး)စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

အ၀ဲစံး၀ဲလၢ“ ဒ်ပကဲၦၤကၠိဖိဒု ကျိၣ်စ့လၢကဟဲနုာ်လီၤလၢပဂီၢ်ဒုတအိၣ်၀ဲဒၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်ႉ ပကစၢ်ပကဘၣ်ဃုကျဲလၢမိၢ်ပၢ်အိၣ်မ့တမ့ၢ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤမ့ၢ်အိၣ်န့ၣ်လဲၤဃုဖံးဃုမၤ၀ဲလီၤႉ ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲအဂၤတခါခီဒု ခီဖျိလၢတၢ်မၤစၢၤလၢကၠိတအိၣ်လၢဘၣ်အဃိန့ၣ်လံာ်လဲၢ်စ့ၢ်ကီးတကူဘၣ်ႉ တနီၤနီၤန့ၣ် ပကဘၣ်ကွၢ်၀ဲဒၣ် ခံဂၤတဘ့ၣ် သၢဂၤတဘ့ၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲဒၣ်”အဂ့ၢ် စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤႉ

လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါကၠိဖိမုၣ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်လၢအမၤလိဘၣ်ဃးဒီးဆူၣ်ချ့ပီညါ(Public Health)သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် တၢ်ပီးတၢ်လီလၢကမၤလိတၢ်အဂီၢ်တအိၣ်လၢလၢၦဲၤၦဲၤဘၣ်အသိးဖဲအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်လီၤမၤလိတၢ်လၢပျီပူၤအဆၢကတီၢ်တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့သ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါ၀ဲလၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

လၢတၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤအဖီခိၣ်ကဲထီၣ်၀ဲတၢ်တၤတၢ်ဖးဒိၣ်တခါအသိးလၢကဆဲးမၤလိတၢ်ဆူညါပတီၢ်ထီကူၣ်သ့ပီညါတၢ်မၤလိအဂီၢ်ကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ကီတၢ်ခဲအဂ့ၢ်အူးပၠၣ်ဒဲက၀ီၤကၠိဖိ(နီၢ်တၢ်မျၢ်နံၤလၤ)လၢအမၤလိတၢ်ဖဲကီၢ်လါပတီၢ်ထီပီညါဖၠၣ်စိမိၤကၠိပူၤတဂၤစံး၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ

“မ့မ့ၢ်ခဲခဲအံၤဟီဒုတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတအိၣ်လၢဘၣ်ႉ ပမ့ၢ်ဟးလီၤ(Survey)သ့ၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပကမၤတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတခါခါဘၣ်ဃးဒီးလၢ(Medical Term)ပလီၤ(Intern)မ့ၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ် ပကဘၣ်ထုးထီၣ်လၢ ပကစၢ်ဒၣ်၀ဲလီၤႉ ဒီးမ့မ့ၢ်လၢၦၤဒဲက၀ီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်ခီန့ၣ်ပမ့ၢ်အိၣ်ဖဲအံၤန့ၣ်ပထီၣ်ကၠိန့ၢ်တုၤ၀ဲဖဲ(ခီလ်လ့ၣ်)လီၤႉ ဒ်သိးပကဆဲးထီၣ်ကၠိလၢ(University)အဂီၢ်ပထီၣ်တန့ၢ်ဘၣ်မီၤနီၤအဃိန့ၣ်ပအဲၣ်ဒိးလၢပကၠိသ့ၣ်တဖၣ်ကဘျးစဲန့ၢ်ၦၤလၢ(University)ကၠိအဂၤကန့ၢ်အဂီၢ်ဒီးတၢ်ကတူၢ်လိာ်၀ဲပလံာ်အုၣ်သး(Certificant)ကန့ၢ်အဂီၢ်”အဂ့ၢ်စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ

တကီၢ်ခါတၢ်အိၣ်သးဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်ကီၢ်ပယီၤ-ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ဆၢဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲက၀ီၤ(၉)ဘ့ၣ်လၢာ်အပူၤဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဆံးလီၤစှၤလီၤ၀ဲအံၤန့ၣ်တမ့ၢ်ထဲလၢတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့သနၢၣ်တကပၤဘၣ်ႉ ဒ်န့ၣ်အသိးလၢတၢ်အိၣ်ဆိးအီၣ်အီအဂီၢ်သနၢၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့သနၢၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်ဆံးလီၤစှၤလီၤ၀ဲဒၣ်အဃိတၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်၀ဲဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်၀ဲကအလုာ်ကလုာ်အဂ့ၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.