လါမးရှး ၁၁ သီႇ ၂၀၂၁ နံၣ်ႇ ခ့ၣ်အဲးစံၣ်
တကီၢ်ခါတၢ်ကဲထီၣ်သးလၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ထီဒါမီၤစိရိၤဟံးန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအံၤအဖီခိၣ် ခီဖျိလၢတၢ်သူ၀ဲတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးတဖၣ်ဒီးတၢ်နုာ်လီၤဖီၣ်တၢ်လၢမုၢ်နၤခီတဖၣ်အဃိ ဒ်သိးတၢ်ကဒီသဒၢၦၤကီၢ်ပယီၤဖိလၢကဟဲဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုသးလၢကီၢ်ဆၢတၢ်လီၢ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ် တၢ်အိၣ်ခိးကွၢ်ဟုၣ်ကွၢ်ဆူၣ်ၦၤဂ့ၢ်၀ီခွဲးယာ်(HRW)ကရူၢ် ဆီၣ်တခူထီၣ်ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ထံကီၢ် ဖဲမဟါ(လါမးရှး ၁၀)သီအနံၤန့ၣ်လီၤႉ
ၦၤကီၢ်ပယီၤဖိလၢအကဟဲနုာ်လီၤဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုသးဆူကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်=ကီၢ်ပယီၤကီၢ်ဆၢတဖၣ်အံၤ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်တဘၣ်သမံသမိးနီဟးထီၣ်အီၤဘၣ်ဒီး ခီဖျိလၢ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတဂၢၢ်တကျၢၤဘၣ်အဃိ ၦၤကီၢ်ပယီၤဖိလၢအဟဲအိၣ်ကဒုသးတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ကြၢးလၢကဘၣ်ဒီသဒၢမၤစၢၤ၀ဲအဂ့ၢ်န့ၣ် (HRW)ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒီးခီကီၢ်ဖိခွဲးယာ်ဂ့ၢ်၀ီ ၦၤနဲၣ်တၢ် Bill Frelick စံး၀ဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ
အ၀ဲစံး၀ဲလၢ“ၦၤလၢအိၣ်ဟဲစံၣ်လၢကီၢ်ပယီၤပူၤတဖၣ်အံၤ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်တကြၢးနီဟးထီၣ်ဆူၣ်၀ဲဘၣ်ႉ ကီၢ်ပယီၤလၢအလိၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်ဒီသဒၢလၢဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်အံၤ ၦၤလၢအဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢကအိၣ်ကဒုသးတဖၣ် ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပဒိၣ်အံၤကြၢးလၢကဘၣ်ဟ့ၣ်၀ဲအခွဲးလီၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ် HRW လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါအပူၤ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲအပူၤကွံာ် လါမးရှး ၇ သီအနံၤ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်=ကီၢ်ပယီၤကီၢ်ဆၢ တၤခၠံၤလ့ၣ် ၦၤကီၢ်ပယီၤဖိ ၈ ဂၤ လၢအဟဲခီဂာ်ကီၢ်ဆၢထံကျိဒီးနုာ်လီၤ၀ဲဆူကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်တကပၤအံၤ ဖဲန့ၣ်ခီဖျိလၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်နီက့ၤကဒါ၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်ဟဲအိၣ်ထီၣ်အဖီခိၣ် HRW တၢ်ဆီၣ်တခူထီၣ်ဘၣ်ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဒ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ
ခီဖျိလၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဂၢၢ်တၢ်ကျၢၤတအိၣ်ဘၣ်အဃိ ဒ်သိးတၢ်ကတူၢ်လိာ်မၤစၢၤဃာ်ၦၤကီၢ်ပယီၤဖိလၢအဟဲဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုသးတဖၣ်အဂီၢ် ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပဒိၣ်တဖၣ်ကတဲၤကတီၤဃာ်၀ဲတၢ်လီၢ်(၇)တီၤလၢ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ႇ တးကီၢ်ရ့ၣ် ကီၢ်ဆၣ်(၄)ဘ့ၣ်အပူၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်တၢ်ကစီၣ်သန့တဖၣ်ပာ်ဖျါ၀ဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်လီၢ်(၇)တီၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ ထၣ်စီၤယါကီၢ်ဆၣ် ဘၣ်စိၤအွဲၣ်ဒူသ၀ီကရူၢ်ဖျၢၣ်ထူပျီဒီး ထၣ်စီၤယါကၠိတၢ်လီၢ် ၂ တီၤႇ မဲၢ်လမၣ်ကီၢ်ဆၣ်ပူၤ မဲၢ်ကၠလီဒူသ၀ီကရူၢ် ၀ါဖးသ၀ီ နီၣ်ဂံၢ် ၁၉ ချံသန‹တၢ်လီၢ် ၁ တီၤႇ ဖိးဖြၣ်ကီၢ်ဆၣ် ၀ီၤလ့ၤကရူၢ် မီကထါသ၀ီ ကၠိ ဒီး ၀ီၤလ့ၤသ၀ီ တၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤ၀ဲၤဒၢးတၢ်လီၢ် ၂ တီၤႇ မဲၢ်ဆီးကီၢ်ဆၣ် မဲၢ်ပးသ၀ီကရူၢ် တၢ်လိာ်ကွဲပျီ ဒီး ထၣ်စဲၤလိၣ်ကရူၢ် သုးခိးကီၢ်ဆၢ နီၣ်ဂံၢ် (၃၄၆)ဖျၢၣ်ထူပျီတၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ဒ်န့ၣ်အသိး ပၢၤကီၢ်သုးၦၤမၤတၢ်ဖိလၢအဟူးဂဲၤလၢ(CDM)တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအပူၤတဖၣ် လဲၤဃ့ၢ်အိၣ်ခူသူၣ်၀ဲဆူကီၤလၤသူကီၢ်(အံဒံယါ)တကပၤစ့ၢ်ကီးအိၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါသုးကီၣ်ကးဃ့ထီၣ်ကီၤလၤသူ(အံဒံယါ)ထံကီၢ်လၢ ကဟ့ၣ်လီၤကဒါက့ၤၦၤလၢအလဲၤဃ့ၢ်အိၣ်ခူသူၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ
