ကၠိဖိနီၢ်ဂံၢ်ဟဲအါထီၣ်အဃိထံသဲလဲၤကၠိဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကၠိဖိအိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲဒီး ကၠိတၢ်ပီးတၢ်လီတလၢတလီၣ်

လါယူၤလံ ၂၂သီ,၂ဝ၂၁နံၣ်

နီၢ်အဲၣ်အဲၣ်,ခ့ၣ်အဲၣ်စ့ၣ်

ထံသဲလဲၤကၠိလၢအိၣ်သူၣ်လီၤသးဖဲမီခံကရူၢ်, ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်, ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်, ကညီကီၢ်စဲၣ်ပူၤအံၤ တနံၣ်ညါအံၤ တၢ်မၤ လိနံၣ်(၂ဝ၂၁-၂ဝ၂၂)အပူၤန့ၣ် ကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ်ဟဲအါထီၣ်ဝဲအဃိ ဘၣ်သဂၢၢ်ဝဲဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢကၠိတၢ်ပီးတၢ်လီဒီး ကၠိဖိအိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ တလၢတလီၣ်ဘၣ်တဖၣ် အဂ့ၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ထံသဲလဲၤကၠိလၢအိၣ်လၢကညီကူၣ်သ့ဆဲးလၤဝဲၤကျိၤ(KECD)တၢ်ပၢအဖီလာ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတီၤထီကၠိတဖျၢၣ်လၢအိၣ်သူၣ်လီၤသး ဖဲတီနီၢ် မုၢ်ထီၣ်ဟီၤကဝီၤအံၤန့ၣ်လီၤ.ကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ်ဟဲအါထီၣ်အဃိကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကၠိတၢ်လဲၤတရံးသးအဂီၢ်ခီဖျိကၠိတၢ်ပီးတၢ်လီဒ်အမ့ၢ်တီၤဒၢးအပူၤခးဒီးလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤတဖၣ်တလၢတၦဲၤလၢကၠိဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တကီၢ်ခါလၢကီၢ်ပယီၤပူၤခီဖျိလၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်အိၣ်သးအဃိ ပယီၤပဒိၣ်ကၠိတဖၣ်တအိးထီၣ်ဘၣ်ဒီးကၠိဖိလၢအထီၣ်ပယီၤ ပဒိၣ်ကၠိ တဖၣ်အဂီၢ်ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကဆဲးထီၣ်ကၠိအဃိကၠိဖိမိၢ်ပၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ပာ်က့ၤအဖိလၢကညီကၠိတကပၤဒီးကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ်ဟဲအါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤအဂ့ၢ် ကၠိၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်စံးဝဲန့ၣ်လီၤ.

“ခီဖျိလၢကီၢ်ပယီၤပူၤထံကီၢ်တၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်ပဒိၣ်ကၠိတဖၣ်တအိးထီၣ်ကၠိဘၣ်အဃိကၠိဖိမိၢ်ပၢ်တဖၣ်ဒ်သိးဖိလံၤအသုတစဲၤခံလၢတၢ်မၤလိတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်ဃုကျဲဒ်သိးဖိလံၤကထီၣ်ဘၣ်ကၠိအဂီၢ်ဒီးလၢန့ၢ်အမဲာ်ညါဒူသဝီလၢအအိၣ်ဘူးဒီပကၠိ သ့ၣ်တဖၣ်ဟဲပာ်စ့ၢ်ကီးအဖိလၢပကၠိခီဖျိတီၤထီကၠိတအိၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်သဝီပူၤဘၣ်ဒီးလၢတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤအဃိကၠိနီၢ်ဂံၢ်ဟဲအါထီၣ်လၢပကၠိအံၤဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်လၢကၠိတၢ်ပီးတၢ်လီဒီးလံာ်လဲၢ်တလၢတၦဲၤလၢကၠိဖိကိးဂၤဒဲးအဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.”အဂ့ၢ်န့ၣ်သရၣ်မုၣ်နီၢ်မူမူအဲၣ်လၢအမ့ၢ်ထံသဲလဲၤကၠိခိၣ်စံးဝဲန့ၣ်လီၤ.

ထံသဲလဲၤကၠိအံၤကိးနံၣ်ဒဲးဒိးန့ၢ်ဝဲတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢကညီကူၣ်သ့ဆဲးလၤဝဲၤကျိၤ(KECD)ဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢနံၣ်အပူၤကွံာ် တၢ်တယးဃာ်ဝဲကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးအဖီခိၣ်အဃိ တနံၣ်အံၤတၢ်မၤလိနံၣ် (၂ဝ၂၁-၂ဝ၂၂) တၢ်သိၣ်လိနံၣ်အပူၤကၠိဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤထဲဒၣ်လၢကၠိဖိလီၢ်လံၤ နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးတၢ်ထိၣ်တယးဃာ်အဖီခိၣ်အဃိကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကၠိဖိသီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကမၤၦဲၤလံာ်လဲၢ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်အဂီၢ်ကၠိဖိၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်ထၢက့ၤဝဲလၢစ့အိၣ်အသိးကၠိဖိတနီၤဘၣ်ကွၢ်သကိးဝဲလံာ်တဘ့ၣ်ခံဂၤအိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲအဖီခိၣ်ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအဂ့ၢ် ကၠိဖိတနီၤစံးဝဲန့ၣ်လီၤ.

“လၢကၠိတၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်လံာ်လဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်သရၣ်ဟ့ၣ်နီၤၦၤလံာ်လဲၢ်တဘျီဃီလၢကၠိဖိကိးဂၤဒဲးအဂီၢ်တလၢတၦဲၤ ဘၣ်အဃိသရၣ်ထၢက့ၤစ့လၢကၠိဖိအအိၣ်လၢတၢ်ကၦၤ့အါထီၣ်လံာ်လဲၢ်ဒီးနီၤလီၤကဒါက့ၤဆူကၠိဖိအအိၣ်န့ၣ်လီၤ.လၢလံာ် မိၢ်ၦၢ်တခီတဘ့ၣ်န့ၣ်ဘၣ်ကွၢ်ခံဂၤအိၣ်ဝဲဒီးမ့မ့လၢယဂီၢ်န့ၣ်ဖဲသရၣ်ဟ့ၣ်လီၤဟံၣ်တၢ်မၤလၢဘၣ်မၤဝံၤအီၤအခါတဘျီတ ခီၣ်န့ၣ်ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢယဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.”အဂ့ၢ်န့ၣ်နီၢ်ခရံာ်ထူဖီလၢအမ့ၢ်ထံသဲလဲၤကၠိဖိစံးဝဲန့ၣ်လီၤ.

လၢကၠိတၢ်လဲၤတရံးသးအဂီၢ်ဒိးသနၤ့ထီၣ်ဝဲသးလၢကညီကူၣ်သ့ဆဲးလၤဝဲၤကျိၤလၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢလံာ်လဲၢ်တၢ်ပီး တၢ်လီတကပၤဒီးတကီၢ်ခါမ့မ့ၢ်လၢကၠိသရၣ်,သရၣ်မုၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတပၤတခီကညီကူၣ်သ့ဆဲးလၤဝဲၤကျိၤတၢ်ဆီၣ်ထွဲတဒံးသိးဒီးနံၣ်လၢအပူၤကွံာ်ဘၣ်အဃိ တၢ်မၤစၢၤလၢၦၤတဂၤစုာ်စုာ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ,ဒူသဝီဖိတၢ်လုၢ်အီၣ်လၢဘုဘ့ၣ်ဟုသး မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်ဘၣ်ဘျုး ဒံၣ်မိၣ်ကရ့ၣ်စံၣ်ကညီ သုးမုၢ်ဒိၣ် (DKBA) တခီမ့ၢ်ဂ့ၤလုၢ်အီၣ်မၤစၢၤ သရၣ်, သရၣ်မုၣ်လၢဟုသးတဖၣ်အိၣ်ဝဲ န့ၣ်လီၤ.

တကီၢ်ခါလၢတၢ်ထီၣ်ကၠိတခီတၢ်လဲၤအီၤဒ်နံၣ်လၢညါအပူၤကွံာ်ဒီး ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အတၢ်နဲၣ်လီၤအိၣ် လၢဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကဘၣ်ထီၣ်ကၠိဒ်သိးဖိသၣ်အသုတစဲၤခံလၢတၢ်မၤလိအပူၤတဂ့ၤအဂီၢ်နဲၣ်လီၤလၢခိဝံၣ်(Covid-19)တၢ်ဒီ သဒၢ အဂီၢ်ကၠိပာ်လီၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီ လၢကၠိဖိဒီးကၠိသရၣ်သရၣ် မုၣ်ကဘၣ်ဖျီၣ်နါဒ့, ကဘၣ်ဟဲထိၣ် တၢ်ကိၢ်ဒီးကဘၣ်သ့စုဒီးချါသိတချုးနုာ်လီၤလၢကၠိကရၢၢ်ပူၤ လၢတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

လီၤဆီဒၣ်တၢ်ကၠိဖိလၢအိၣ်ယံၤတဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်ဟဲအိၣ်ဆိးဝဲလၢကၠိဖိအဟံၣ်ဒွဲ(ဘီဒၢၢ်)အိၣ်အါထီၣ်ဝဲအဃိတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးလီၢ်ဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီစ့ၢ်ကီးအိၣ်ဒီးတၢ်ဃံးတၢ်စ့ၤအဂ့ၢ်ကၠိၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်စံးဝဲန့ၣ်လီၤ.

“ကၠိဖိအါထီၣ်အါဒၣ် တက့ၢ်လၢ ဟဲအိၣ်ဆိးလၢဘီဒၢၢ်န့ၣ်လီၤ.အပူၤကွံာ်နံၣ်ကၠိဖိလၢဘီဒၢၢ်အိၣ်ဒၣ်ထဲအဂၤ(၉ဝ)ဒီးမ့မ့ၢ်တနံၣ်အံၤ ကၠိဖိအိၣ်လၢဘီဒၢၢ်အိၣ်ဝဲ(၁၉၃)အဃိတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီတကပၤန့ၣ်လီၤ.တကီၢ်ခါခဲအံၤ ပအိၣ်သ့အီၣ် သ့ဒံးဘၣ်ဆၣ်ခါဆူညါကလဲၤသးဒ်လဲၣ်ဒုပတသ့ၣ်ညါဘၣ်.” အဂ့ၢ် ကၠိခိၣ်သရၣ်မုၣ်နီၢ်မူမူအဲၣ်စံးဝဲန့ၣ်လီၤ.

သရၣ်ဘီန့ၢ်စ့လၢအမ့ၢ်ဝဲကၠိသရၣ်ဖဲထံသဲလဲၤကၠိအံၤန့ၣ်မုၢ်လၢ်ဝဲလၢအကၠိတၢ်လဲၤတရံးလၢခါဆူညါကဂ့ၤထီၣ်ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
“မ့မ့ၢ်လၢခါဆူညါအဂီၢ်ပမုၢ်လၢ်လၢကၠိတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ကဒိၣ်ထီၣ်ဒီးလၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤဘီဒၢၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤကဒိၣ်ထီၣ်ထီ ထီၣ်အ ဂီၢ်န့ၣ်ပတၢ်မုၢ်လၢ်အိၣ်ဝဲလီၤမီၤ.” အဂ့ၢ်န့ၣ်သရၣ်ဘီန့ၢ်စ့စံးဝဲန့ၣ်လီၤ

ထံသဲလဲၤကၠိအံၤဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဖဲ၁၉၉၇နံၣ်ဒီးတနံၣ်အံၤတၢ်မၤလိနံၣ်(၂ဝ၂၁-၂ဝ၂၂)ကၠိဖိနီၢ်ဂံၢ်အိၣ်ဝဲ၃ဝဝဘျဲၣ်ဒီး ကၠိသရၣ် သရၣ်မုၣ်အိၣ်ဝဲ၂၁ ဂၤန့ၣ်လီၤ.