လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ်၆သီ, ၂၀၂၄နံၣ်, ခ့ၣ်အဲးစံၣ်
ကီၢ်ပယီၤအပူၤပှၤလၢအမၤဟးဂီၤဝဲထံကီၢ်န့ၣ်,မ့ၢ်ဝဲသုးကီၣ်ကးကရူၢ်ကရၢအဃိ,သုးကီၣ်ကးအခိၣ်(မ့အီၣ်လဲၣ်)ဒီးအသုးကရူၢ်တဖုအံၤမ့တအိၣ်လၢၤဘၣ်သၢပျၢၤမး,တၢ်မုၣ်တၢ်ခုၣ်လၢကီၢ်ပယီၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤအိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်ကသ့အဂ့ၢ်,ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢစံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ် UN,ASEAN ဒီးထံဂုၤကီၢ်ဂၤအတၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢအံၤကမၤဟးဂီၤက့ၤကီၢ်ပယီၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢဘၣ် ဘၣ်ဒီး ပှၤလၢမၤဟးဂီၤကီၢ်ပယီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ် မ့အီၣ်လဲၣ်ဒီးအသုးကရူၢ်လီၤအဃိန့ၣ် မ့အီၣ်လဲၣ်ဒီးအသုးကရူၢ်မ့ၢ်တအိၣ်လၢၤသၢပျၢၤမးကီၢ်ပယီၤပူၤတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲကသ့အဂ့ၢ်ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢအနဲၣ်ရွဲၣ်ခိၣ်ကျၢၢ်,ပဒိၣ်စီၤတၢ်ဒိၣ်မူစံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်-ကညီတၢ်ကစီၣ်ဖဲ,မဟါလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ်(၅)သီအနံၤ,ဖဲ(K2C)ဒီး(NUG) ပၥ်ဖှိၣ်သးမၤဝဲတၢ်ကတိၤရှဲလဲတၢ်ဒီးတၢ်ကစီၣ်သန့ဝံၤအလီၢ်ခံဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲလၢ“(UN)),(ASEAN)ဃုၥ်ဒီးထံကီၢ်တနီၤလၢအနၢ်ပၢၢ်ပတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဂဲၤလိၥ်တနီၤန့ၣ်,ဆီၣ်ထွဲဝဲပှၤဖဲအကြၢးအဘၣ်န့ၣ်အိၣ်ဝဲလီၤ.ဘၣ်ဆၣ်သနၥ်က့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢတတယၢၢ်ဃုလၢအလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဒုပတဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဒံးဘၣ်.လၢတၢ်န့ၣ်အဃိန့ၣ်,အလီၢ်အိၣ်ဒီးအရ့ဒိၣ်ဝဲလၢပကဘၣ်ကရၢကရိဒီးဒုးနၢ်ပၢၢ်ဝဲဒၣ်(UN)(ASEAN)ဃုၥ်ဒီးထံကီၢ်လၢအဆီၣ်ထွဲပှၤလၢဖီၣ်လစံၣ်အဖီခိၣ်တဖၣ်လၢ,ပတၢ်ပၢၢ်ဆၢအံၤအတၢ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ.ပတၢ်ပၢၢ်ဆၢအံၤတမ့ၢ်တၢ်မၤဟးဂီၤထံကီၢ်ဘၣ်.ပှၤလၢမၤဟးဂီၤထံကီၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်(မ့အီၣ်လဲၣ်)ဒီးအသုးကရူၢ်လီၤ.အဃိန့ၣ်(မ့အီၣ်လဲၣ်)ဒီးအသုးကရူၢ်တဖုအံၤမ့တအိၣ်လၢၤဘၣ်မး,တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်လၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ,ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ကဲထီၣ်သးကသ့ဝဲလီၤ.”အဂ့ၢ်စံးဘၣ်ခ့ၣ်အဲးစံၣ်ကညီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ.
တကတီၢ်ဃီ,ပကဘၣ်ပၥ်ဖျါထီၣ်န့ထံဂုၥ်ကီၢ်ဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢကဘၣ်ပၥ်သူၣ်ပၥ်သးခီဖျိသုးကီၣ်ကးအတၢ်ဂိၥ်စုဂိၥ်ခီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်တမ့ၢ်လၢကဟဲစိၥ်န့ၢ်ကီၢ်ပယီၤတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အမ့ၢ်အတီဘၣ်အသိး ASEAN စ့ၢ်ကီးသုတဆီၣ်ထွဲ မ့အီၣ်လဲၣ်ဒီးအသုးကရူၢ်လၢၤတဂ့ၤန့ၣ်အလီၢ်အိၣ်ဝဲသပှၢ်ကတၢၢ်အဂ့ၢ် ပဒိၣ်စီၤတၢ်ဒိၣ်မူတဲအါထီၣ်ဝဲဒၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
လၢန့ၣ်အမဲၥ်ညါ ကီၢ်ပယီၤအနံၣ်(၇၀)တီၢ်ပူၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲထဲကလုၥ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢဒီးအခဲအံၤပယီၤကလုၥ်ဒၣ်လဲၥ်နုၥ်လီၤပၣ်ဃုၥ်လံအဃိတၢ်ပၢၢ်ဆၢအံၤမ့ၢ်ဝဲကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်ကမျၢၢ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢအဖီခိၣ် ပယီၤကလုၥ်ကပၥ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီးကလုၥ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢလၢကတီၢ်တပတီၢ်ဘၣ်တပတီၢ်အဂ့ၢ် ပဒိၣ်စီၤတၢ်ဒိၣ်မူဆီၣ်တခူထီၣ်ဝဲဒၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ကဒုးလီၤပှီၢ်သုးမီၤစိရိၤသနူဒီး ကသူၣ်ထီၣ် ဖဲၣ်ဒၢၣ်ရၢၣ်ဒံၣ်မိၣ်ကရ့ၣ်စံၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်အဂီၢ်ကရူၢ်ကရၢလၢအနုၥ်လီၤပၢၢ်ဆၢတၢ်ပၥ်ဖှိၣ်အပၥ်သးအလံၥ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဝဲဖဲ၂၀၂၄နံၣ်လါယနူၤအါရံၤဝံၤအလီၢ်ခံ ဘၣ်ဃးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်မၤသကိးမ့ၢ်ဂ့ၤ,တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီတၢ်အိၣ်သးမ့ၢ်ဂ့ၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် (KNU) ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, (KNPP) ကရ့ၣ်နံၣ်တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီပၣ်တံၣ်, (CNF) ခၠ့ဒီကလုၥ်သုးမုၢ်ဒိၣ် ဒီး (NUG) ဒီကလုၥ်တၢ်ဃူတၢ်ဖိးပဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် မၤဝဲတၢ်ကတိၤရှဲလဲတၢ်ဒီး တၢ်ကစီၣ်သန့ဖဲမဟါလါအီးကထိဘၢၣ်(၅)အနံၤန့ၣ်လီၤ.
ဒ်လါယနူၤအါရံၤ(K2C)ဒီး (NUG) ဘိးဘၣ်ရၤလီၤတ့ၢ်အလံၥ်တၢ်သးအိၣ်ဝဲအသိးန့ၣ် အတၢ်ပညိၣ်ကွၢ်ဆိအိၣ်ဝဲ(၆)ထံၣ်ဒီးအတၢ်အိၣ်ဆၢထၢၣ်အိၣ်ဝဲ(၉)ထံၣ်အဂ့ၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
